Bebek Emzirme: Temel Bilgiler, Detaylı Anlatımı (Emzirme Düzeni, Pozisyonları, Süreleri)

Emzirmek anne ile bebek arasında kurulan bağı destekleyen çok önemli bir eylemdir.

Fiziksel etkilerinin yanı sıra pek çok psikolojik yararı vardır.

Emzirmenin inceliklerini bilmek hem annenin hayatını kolaylaştırmak hem de bebeği desteklemek açısından önemlidir.

Bu makalemizde emzirme sıklığından emzirme süresini belirleyen faktörlere, bebeği emzirirken dikkat edilmesi gereken unsurlardan bebek emzirme pozisyonlarına kadar pek çok konuda bilgi bulacaksınız.

Emzirmeye destek ürünler ile süreci kolaylaştırmanın yollarını öğreneceksiniz.

Anneleri en kaygılandıran durumlardan biri, emzirmeyi bırakmak.

Makalemizde emzirme nasıl ve ne zaman bırakılır? Emzirmeyi bırakmak ne kadar sürer sorularının yanıtlarını da bulacaksınız.

Yenidoğan Bebeğimi Ne Sıklıkla Emzirmeliyim?

Dünyadaki bebek ve çocuk sağlığı otoriteleri arasında en üst sıralarda yer alan Amerikan Pediatri Akademisi, Stanford Üniversitesi ve Johns Hopkins Üniversitesi Hastanesi yenidoğan ve bebek beslenme (emzirme) sıklığı ile ölçüsü hakkında aşağıdaki bilgiyi vermektedir.

Bebek beslenme (emzirme) sıklığı, ölçüsü kılavuzu (0 – 6 aylık bebekler için)

5-6 aylık bebekler ise her bir öğünde 196-224 gram olmak üzere 4-5 saatte bir beslenmelidir.

Yenidoğan bebekler ortalama olarak her 2-3 saatte bir emmek isterler. Bu da günde 8-12 kez emzirmeye denk düşer. Çünkü mideleri küçüktür ve anne sütü kolay sindirildiği için çabuk acıkırlar. Ayrıca doğum sonrası annenin sütü de emzirdikçe artar.

Anne sütü hakkında detaylı bilgiyi “Anne Sütü Hakkında Temel Bilgiler ve En Çok Sorulan Sorular” yazımızda bulabilirsiniz.

Ek olarak, yukarıdaki üç kuruluş Stanford Üniversitesi, AAP ve John Hopkins Üniversitesi bebeklerin özellikle ani bebek ölüm sendromu riskini azaltmak için 6 aya kadar anne sütü ile beslenmelerini ısrarla tavsiye ediyor.

Bebek Emzirme Süresi Nedir?

Yenidoğan bebeğin emmesi annenin süt yapımını artırır demiştik. Bu nedenle çoğu uzman görüşüne göre yenidoğan bebek, istediği ve ihtiyaç duyduğu sürece emzirmeye devam edilebilir.

Bir yenidoğanın her memeden 10-15’er dakika emmesi annenin memelerinin boşalması ve süt yapımı için uygun ortamın oluşması açısından doğru bir süre. Anne bir memeyi boşaltmadan diğer memeye geçmemeye dikkat etmeli.

Ayrıca şu da unutulmamalıdır ki bebek emzirme süresi, bebeğin içinde bulunduğu ay, annenin süt yapım kapasitesi gibi etkenlere bağlıdır. Bebek büyüdükçe bir memeyi yaklaşık 8 dakika gibi bir sürede boşaltacak kadar güçlenir.

Her bebek için emzirme süresi farklıdır. Bu nedenle genel bir emzirme süresi tahmininde bulunmak kolay değildir.

Emzirme Süresini Belirleyen Faktörler

Bazı bebekler 5 dakika emer, bazıları 30 dakika. Emzirme süresi ve sıklığı bebeğe ve hatta anneye göre değişir. Peki emzirme süresini neler etkiler?

• Yaşa göre emzirme süresi değişir: Bebek büyüdükçe memeyi boşaltma hızı artar, çünkü bebek güçlenir. Böylece daha kısa sürede karnını doyurmuş olur.

• Memeyi kavrama: Bebek memeyi daha iyi kavradıkça sütü de daha rahat çeker, böylece daha kısa sürede doyar.

• Bebeğin uyanıklık hali, uyku durumu: Uykulu bir bebek uyanık ve zinde bir bebek kadar iyi ememez.

• Sağlık durumu: Prematüre ya da sağlık sorunlarıyla doğmuş bir bebek emme seansı sırasında hızla yorulabilir. Sık sık ara vermek beslenme saatini uzatır.

• Annenin süt üretim kapasitesi: Düşük süt üretim kapasitesi ya da bebeğin bir büyüme atağında olması nedeniyle bebek doymak için daha uzun süre memede kalabilir. Anne sütü üretim kapasitesini arttırmak için tüketebileceğiniz doğal yiyeceklerin listesini ise Anne Sütü Yapan ve Artıran 29 Doğal Yiyecek yazımızda bulabilirsiniz. Anne sütü hakkında daha fazla bilgi isterseniz Anne Sütü Temel Bilgiler ve En Çok Sorulan Sorular yazımızı okuyabilirsiniz.

• Sütün akış hızı: Annenin sütü hızlı bir akışa sahipse ve annede aktif bir süt fışkırtma refleksi varsa bebek daha hızlı doyar. Böylece emzirme süresi de kısalır.

Bebek Emzirme Düzeni

Yenidoğanların memeye alışması ve emmeyi tam anlamıyla kavraması için zaman gerekir. Bebek büyüdükçe emmek konusunda deneyim kazanır. Bu nedenle zaman geçtikçe bir emzirme düzeni oluşturmak daha kolaydır.

Yine de her bebeğin farklı olduğu unutulmamalıdır. Anne sütünün içeriğinin bebeğin ihtiyaçları doğrultusunda değişmesi gibi emme süresi ve sıklığı da bebeğe ve anneye göre değişir.

Bir emzirme düzenine sıkı sıkıya bağlı kalmaktansa bebeğin rehberliğinde, kendi içgüdülerinize güvenerek emzirmek daha uygundur.

Aşağıdaki veriler, bebeğinizin ayına uygun olarak yeterli beslenip beslenmediğini takip etmek açısından kullanılabilir. Bebeğinize özel bir düzen için doktorunuza danışın.

Bebek Emzirme Pozisyonları

Çoğu yeni anne ve bebek için emzirmenin ilk adımları güçlüklerle doludur. Bebeğin acıkma sinyallerini fark edip memeye doğru şekilde yerleştirmek ve uygun emzirme pozisyonunu bulmak biraz zaman ve deneyim gerektirir.

Ancak bir müjdemiz var. Biraz sabır ve alıştırma ile kısa zamanda emzirme konusunda profesyonel bir hale geleceksiniz. Uygun emzirme pozisyonunu bulduğunuzda her emzirme seansını bebek ve annenin birbirine daha da bağlandığı anlar olarak değerlendireceksiniz.  

Şimdi 4 temel emzirme pozisyonuna bir göz atalım.

• Beşik Pozisyonu: Sırtınızı dayayıp rahat edeceğiniz bir sandalye veya koltuğa oturun. Hangi memeden emzirecekseniz, bebeğinizi o taraftaki kolunuzun üstüne, başı dirsek çukurunuza gelecek şekilde yatırın. Bebeğin bedeninin geri kalanını da aynı kolunuzla destekleyin. Bebeğin başı ve bedeninin aynı hizada olmasına dikkat edin. Bebeğin burnu meme hizasında olsun. Diğer taraftaki elinizle memeyi bebeğin ağzına yerleştirin. Daha rahat emzirebilmek için kucağınıza koyduğunuz bir yastıktan destek alabilirsiniz. En yaygın kullanılan emzirme pozisyonudur.

• Çapraz Beşik Pozisyonu: Annenin oturma, bebeğin kucakta yatma pozisyonu beşik pozisyonunda olduğu gibidir. Tek fark, yatay olarak kucakta yatan bebeğinizi bu kez diğer kolunuzla tutarsınız. Başını da diğer taraftaki elinizle desteklersiniz. Bu pozisyon bebeğin başını daha çok desteklediğiniz için yenidoğanlar ve memeyi kavramakta güçlük çeken bebeklerde kullanılır.

• Koltuk Altı Pozisyonu: Yine rahat bir pozisyonda sandalye veya bir koltukta oturun. Bebeğinizi ayakları arkaya, başı öne gelecek şekilde, uygunsa bir yastık üzerine, koltuk altınızdan geçirerek yatırın. Elinizle bebeğinizin başını destekleyin. Diğer taraftaki elinizle memenizi alttan C şeklinde destekleyin. Özellikle ikiz bebekleri aynı anda emzirmek açısından mükemmel bir pozisyondur. Aynı zamanda bebek karın bölgenize baskı yapmayacağı için sezaryen doğum sonrası için rahat bir pozisyondur. Büyük göğüslü anneler ile meme ucu düz anneler için de tercih nedeni olabilir. Bebeğin yüzünü ve meme ucunuzu rahat görmek açısından da uygundur.

• Yan Yatış Pozisyonu: Yan yatın ve bebeğinizi göğsünüze doğru çevirin. Elinizle bebeğin başını destekleyin. Diğer elinizi memeyi desteklemek ve bebeğe yönlendirmek için kullanabilirsiniz. Bebek memeyi tam kavradığında elinizi kendi başınızı desteklemek için kullanabilirsiniz. Yorgun olduğunuzda rahat edeceğiniz bir pozisyondur. Genellikle gece emzirmelerinde tercih edilir. Bebek karın bölgesine baskı yapmadığından sezaryen doğum sonrası için de tercih edilir.

Bebek Emzirme Yastığı

Doğumdan sonraki ilk haftalarda emzirme yastığı kullanmak işleri biraz daha kolay hale getirebilir. Nasıl mı? Hemen bakalım..

• Emzirme yastığı öncelikle annenin rahat etmesini sağlar. Annenin sırt, boyun ve omuzlarındaki yükü hafifletir.
• Bebeği ve anneyi destekleyerek emzirmeyi hem bebek hem de anne için rahat hale getirir.
• Hafif bir eğimle bebeğin memeyi daha rahat kavramasını sağlar.
• Kimi zaman bebek için güvenli bir oturma alanı oluşturarak annenin dinlenmesine olanak tanır.
• Bebeğin dik oturmasına yardım ederek dik oturmayı sağlayan kasların gelişmesine destek olur.

Bebek Emzirme Koltuğu

Emzirirken annenin ve bebeğin konforu, emzirme seansını bebeğin ve annenin rahat edip birbirine daha da bağlandığı bir süreç haline getirir.

Özellikle doğum, hastane süreci, yenidoğan ihtiyaçları derken bir türlü dinlenmeye fırsat bulamayan annenin konforu önemli.

Bebek emzirme koltuğu da kimilerinin gerekli bulmadığı ancak doğru seçim yapıldığında hayatı epey kolaylaştıran ürünlerden biri.

• Emzirme koltuğu annenin sırtının ağrımasını engeller.
• Gecenin ortasında emzirirken bebeğin uykusunun açılmasını engellediği gibi annenin de dinlenmesini sağlar.
• Sallanan bir koltuk akşam uykusuna yatmadan önceki emzirme sırasında bebeğin iyice uykusunun gelmesini sağlar.

Emzirme koltuğu alırken,

• Öne ve arkaya sallanan mı yoksa döner bir koltuk mu istiyorsunuz?
• Kolçak olması sizin için daha mı iyi olur yoksa ekstra rahatlık için daha dolgulu kol dayanağı olan modelleri mi tercih edersiniz?
• Kendinden tabureli bir model mi sizin için daha rahat olur yoksa bunun için ekstra bir ürün mü almak istersiniz?
• Baş desteği olan bir ürün mü tercih edersiniz?

Tam bir emzirme desteği için ihtiyaçlarınızı belirlemenizi, alışverişi doğum öncesinde değil doğum sonrası ihtiyaçlarınızı görerek yapmanızı tavsiye ederiz.

Bebek Emzirme Nasıl Yapılır?

Rahat ve etkin bir emzirme için biraz deneyim gerekir. Başlangıçta size yardımı olabileceğini düşündüğümüz bilgileri paylaşıyoruz.

Rahat Bir Pozisyon Alın: Siz emzirirken ne kadar rahat ve sakin olursanız bebeğiniz de o kadar rahat ve sakin olur. Bu nedenle mutlaka sırtınızı destekleyin. Kollarınızın ağrımaması için kolçaklı bir koltuğa ya da sandalyeye oturun. Ayağınızın altında bir tabure olsun. Emzirme yastığı ya da rahatlık sağlayacak herhangi bir yastıkla bebeği destekleyin.

Göğüslerinizi Destekleyin: Göğüsleriniz sütle dolu olduğu için size ağır gelme ve yorgunluk verme olasılıkları yüksek. Emzirirken elinizi altına koyarak, C şeklinde kavrayarak göğsünüze destek verin.

Bebeğinizi Destekleyin: Size uygun emzirme pozisyonunu bulmak için biraz emek vermeniz gerekiyor. Bebeğinizin memeyi rahat kavrayabileceği bir pozisyonu bulmak için bebeğe yol göstermek gerekiyor.

• Bebeğin yüzü anneye dönük olmalı.
• Bebeğin bedeni ve başı aynı hat üstünde olmalı.
• Bebek omuz ve kalçalardan desteklenmeli.
• Bebeğin çenesi memeye dayanmalı.
• Bebeğin üst dudağı üzerinden görünen memenin kahverengi kısmı alt dudağın altında kalandan fazla olmalı.
• Bebeği sabit tutabilmek için uygun bir yastıktan destek alabilirsiniz.

Göğüs Değiştirin: Uzmanlara göre boşalmayan memede süt yapımı durur. Bu nedenle bebeğin önce bir memeyi boşaltmasını sağlayın, ardından diğer memeye geçin.

Önce hep en dolu memeden başlayarak emzirin. Bu süt üretiminin artmasına ve mastitten korunmaya yardımcı olur.

Stanford Üniversitesi uzmanları emzirme sırasında annelerin en çok şu hataları yaptığını belirtiyor:

1) Bebek ilk birkaç emzirme denemesinde ağlarsa veya memede uyuyakalırsa, bebeğin meme emmeyi sevmediğini düşünmek,

2) Memeyi yanlış açıda ve yanlış şekilde tutmak,

3) Tüm meme ucunu bebeğin ağzına sokmaya, sıkıştırmaya çalışmak.

Bebek Emzirme Nasıl Bırakılır?

Emzirmeyi bırakmak duygusal bir deneyim. Bu nedenle annenin dışarıdan gelen telkin ya da uyarılara göre değil kendi zamanında, bebeğinin ve kendisinin ihtiyaçlarını gözeterek planlama yapması gerekir.

Anne bir daha emzirmeyecek diye karışık duygular içinde olabilir. Üzülebilir. Diğer yandan bedeni yine sadece kendisine ait olacağı için içten içe mutlu da olabilir.

Ne olursa olsun, anne ve bebek arasındaki güçlü bağ çoktan kuruldu. Ve bir ömür sürecek bu bağı daha da güçlendirmek için anneyle bebeğinin önünde sayısız fırsat var.

Emzirmeyi Bırakıyorum

Emzirmeyi bırakmak konusunda en büyük yardımı sizi ve bebeğinizi takip edip tanıyan doktor, hemşire ya da emzirme danışmanı verebilir. Bizim önerilerimize gelince…

Anne Hazır Olmalı: Emzirmeyi bırakmak konusundaki en önemli adım annenin hazır ve kararlı oluşu. Çünkü ancak bu şekilde annenin bedeni de hazırlığını yapabilir. Bebek de annenin kararlı duruşunu hissedip o oranda bu yeni duruma uyum gösterebilir.

Emzirme Sayısını Azalt: Baştan söyleyelim, bu iş emzirmeyi azaltma yöntemiyle uzun sürebilir. Hatta bazı çocuklarda aylar bile alabilir. Ancak annenin bedeninin uyumu açısından kolaylık sağlayan bir yöntemdir. Çünkü aktif emziren anneler birdenbire emzirmeyi bıraktığında göğüslerinde süt birikebilir. Ve bu ağrılı, zorlu bir süreç olabilir.

• Bazı çocuklar bu süreçte huysuz ve mutsuz olabilir. Kararlı ve sabırlı olun.
• Emzirme sayısını azaltmaya çocuğunuzun en az bağlı olduğu seanstan başlayın.
• Emzirme sayısını azaltırken emzirme sürelerini de giderek kısaltın.
• Emme zamanı geldiğinde bebeğe teklifte bulunmayın ama o istediğinde geri de çevirmeyin.
• Bebek bir yaşından küçükse formül mamalarla destek vermeniz gerekebilir. Bunun için mutlaka doktorunuza danışın.
• Bebeğiniz emerek uyumaya alışmışsa akşam yemeğini yedirip kısa bir aktivite zamanına geçin. Eski rutininde emdiği bu zaman diliminde artık ona kitap okuyun, yumuşak şarkılar söyleyin, beraber sakin bir oyun oynayın.

Gece Emmeleri: Çocuğunuz gece emmek için uyandığında meme vermeyin. Birkaç gün ağlayacak ve tepki gösterecektir. Ancak siz ne kadar kararlı olursanız tepkisi de o oranda kısa sürecektir.

Meme vermek yerine sakin bir ses tonuyla onunla konuşun, “Uyku zamanı. Herkes uyuyor, sen de uyu” gibi sözlerle sırtını okşayın ve uykuya tekrar geçmesi için yardım edin.

Çocuğunuz geceleri kesintisiz uyuyorsa gece emzirmeleri kalmamış demektir. Bu da işinizi kolaylaştırır. Ayrıca süt üretiminiz de biraz azalmış olabilir.

Emzirmeyi Bırakmak Ne Kadar Sürer?

Emzirmeyi bırakmak herkes için farklı bir süreçtir.

Daha çok sizin ne kadar kararlı olduğunuza, çocuğunuzun da bu duruma ne kadar hızlı uyum sağladığına bağlıdır.

Emzirmeyi bırakmak birkaç günden birkaç aya kadar devam edebilir.

Tavsiyemiz emzirmeyi bırakma süresiyle ilgili bir plan yapmamanız.

Süreden çok sizi ve bebeğinizi bu süreçte rahatlatacak unsurlara odaklanmanız daha iyi olacaktır.

Bebek Emzirme Ne Zaman Bırakılır?

Dünya Sağlık Örgütü bebeklerin ilk 6 ay yalnızca anne sütüyle, 6. aydan sonra ise uygun ek besinlerle birlikte 2 yaşına kadar emzirilmesini önerir.

Harvard Üniversitesi araştırması ise anne sütünün bebeklerin beyin gelişimini yapısal olarak desteklediğini ve sonraki aşamada daha yüksek zeka (IQ) seviyesine sebep olduğunu belirtmektedir.

Anne sütü hakkında daha kapsamlı ve detaylı bilgileri Anne Sütü Hakkında Temel Bilgiler ve En Çok Sorulan Sorular yazımızda bulabilirsiniz.

Anne sütünü artırmak ve daha kaliteli hale getirmek için tüketebileceğiniz doğal yiyeceklerin listesini ise Anne Sütü Yapan ve Artıran 29 Doğal Yiyecek yazımızda bulabilirsiniz.

Emzirmeyi bırakma zamanının kararı, herhangi bir sağlık sorunu olmaması durumunda, anne ve bebeğini ilgilendirir. Peki emzirmeyi bırakmayı belirleyen koşullar neler olabilir?

• Anne emzirmeyi bırakmak düşüncesindedir. Bebek de katı gıdalarla gayet mutludur, enerjisi yerindedir.
• Annenin sütü iyice azalmıştır.
• Anne emzirmesini engelleyecek tıbbi bir sürecin içindedir.
• Bebek, memeyi emmek yerine daha çok oyun oynamaktadır.
• Her ne kadar hamilelikte emzirmek uygun olsa da ikinci bir bebek beklerken anne emzirme konusunda çok zorlanıyor olabilir.
• Anne emzirmekten yorulmuştur.
• Çalışan anne iş ve emzirmeyi bir arada yürütmekte zorlanıyordur.
• Bebek 6 aylık olmuştur.
• Bebek emmek yerine gıdalardan daha çok zevk alıyordur.
• Anne ilaç kullanmak durumundadır.
• Bebeğin daha çok demir ihtiyacı ortaya çıkmıştır.
• Anne artık tükenmiştir.
• Annenin canı emzirirken çok acıyordur.
• Bebek emmek istemiyordur.

Umarım size fayda sağlayan bir içerik okuduğunuzu düşünüyorsunuzdur ve yorumlarınızla katkıda bulunursunuz. Deneyimlerinizden faydalanmak bizi mutlu edecek ve kendimizi geliştirmemizi sağlayacaktır. Teşekkürler.

Kaynaklar: Breastfeeding-problems.com, verywell.com, 99 sayfada bebek beslenmesi Prof. Dr. Gülbin Gökçay, babycenter.co.uk, babygaga.com, med.stanford.edu, hopkinsmedicine.org, health.harvard.edu, who.int