Bebeklerde görme ebeveynlerin en çok merak ettiği konulardan biri.
Yenidoğanlar net göremez ancak ışığı, yüzleri, büyük şekilleri ve hareketi seçebilir. Aslında yenidoğan bebeğin gözleri fiziksel olarak görme yetisine sahiptir. Ne var ki beyni henüz tüm o görsel bilgiyi işlemeye hazır değildir.
Bebeğin görme yetisi 1 yıl içinde dramatik biçimde gelişir. Ve bebek 8 aylık olduğunda yeterince net ve açık görmeye başlayabilir.
3-4 aylık bebek renkleri ayırt edebilir ve küçük nesnelere odaklanabilir.
4 aylık bebekte derinlik algısı gelişmeye başlar. Küçük nesneleri fark etmek ve gözleriyle hareket eden insan veya nesneleri takip etmekte daha iyidir.
Yazımızda bebeklerde görme konusunu araştırdık. Pek çok merak edilen ebeveyn sorusunu yanıtlamaya çalıştık. İyi okumalar.
Bebekler Ne Zaman Görmeye Başlar?
Bebek doğduğunda,
- Bakışları bulanıktır. Çevresine bir sis perdesinin ardından bakar.
- Karanlık ve aydınlığı ayırt edebilir.
- 15-20 cm uzağındaki cisimleri görebilir. Bu nedenle bebeği kollarınıza aldığınızda yüzünüzü ona doğru yaklaştırmanız sizi görmesi açısından önemlidir.
Karanlık rahimden parlak dünyaya yaptığı yolculuk bebek için görsel açısından oldukça uyarıcıdır.
Başlangıçta farklı nesneleri takip etmesi hatta nesneleri birbirinden ayırt etmesi çok zordur. Ancak bu uzun sürmez.
İlk birkaç ay içinde bebeğin görme yeteneği büyük gelişme kaydeder. İki göz kolektif bir çalışma içinde daha etkin bir sonuç yaratır.
Ancak yine de göz koordinasyonu biraz kafa karıştırıcıdır. Bebeğin bir gözünde kayma ya da her iki gözünde şaşılık görebilirsiniz. Pek çok vakada bu bir süreliğine normal karşılanır. Ancak gözün belirgin şekilde ve sık sık içe ya da dışa kaydığını gözlemlerseniz mutlaka doktorunuzla görüşün.
Bebeğin doğumdan sonraki ilk birkaç ay içinde el-göz koordinasyonu geliştirdiğine tanık olursunuz. Bebek, gözleriyle hareket eden bir nesneyi takip ederken ellerini o nesneyi yakalamak için kullanmaya başlar.
Bebek bu aşamada renkleri tam olarak görmez. Ancak battaniyesi ve oyuncaklarındaki canlı, parlak renkleri fark edebilir.
Yaklaşık 8. haftada çoğu bebek ebeveynlerinin yüzüne kolaylıkla odaklanabilir.
3. ay civarı bebek gözleriyle çevresindekileri takip eder.
Canlı renklerdeki bir oyuncağı yakınında sallarsanız, bebeğin gözleriyle bu oyuncağı takip ettiğini görürsünüz. Bebek ellerini bu oyuncağı yakalamak için uzatır.
1 Aylık Bebek Ne Kadar Uzağı Görür?
1 aylık bebek yaklaşık 30 cm uzaklığa kadar görebilir.
Yenidoğan bir bebeğin görüşü bulanıktır.
Bebek 1 ay içinde görüntülere odaklanmak konusunda biraz daha gelişir.
Ancak görüşü yaklaşık 30 cm’yi geçmez. Bu nedenle bebeğinize gülümserken ona yakın durmayı ihmal etmeyin.
Yenidoğan Bebek Ne Kadar Görür?
Yenidoğan bebeğiniz en fazla 15-25 cm uzağı görür. Bu, bebeğin anne ve babasının gözlerinin içine bakması için en mükemmel mesafedir. Bu mesafeden uzaktakileri bulanık görür.
Gelin şimdi yenidoğan bebeğin görüş yeteneği ile ilgili başka bilgilere bakalım:
- Bebeğin doğumda görme keskinliği yaklaşık 20/200 ve 20/400 arasındadır. Yani oldukça azdır.
- Gözleri parlak ışığa karşı hassastır. Bu nedenle ancak loş ışıkta gözlerini tam açabilir.
- Gözleri bazen şaşı bir görünüm alabilir. Ancak bu durum normaldir. Çünkü göz kaslarının güçlenmeye ihtiyacı vardır.
Peki siz bu dönemde bebeğe nasıl destek verebilirsiniz?
- Ona sarılarak
- Onunla bol bol konuşarak
- Yüzünüzü yüzüne yaklaştırıp ona bakarak ve
- Yenidoğan dönemindeki bebekler için üretilmiş siyah beyaz kartları kullarak bebeğinizin görüş yeteneği de dahil doğum sonrası gelişimi için destek olabilirsiniz.
1 Aylık Bebek Ne Kadar Görür?
1 aylık bebek yaklaşık olarak 20-30 cm kadar uzağı görebilir.
Bebeğin gözleri etrafa rastgele baksa da ve hatta zaman zaman şaşı görünümde olsa da iki gözünü koordinasyon içinde kullanmaya başlar. Bebek iki gözünü istikrarlı bir şekilde odaklayabilir ve hareket eden bir nesneyi takip edebilir.
40 Günlük Bebek Ne Kadar Görür?
40 günlük bebeğiniz yaklaşık 45 cm uzaktakileri görebilir.
Siz ortamda hareket ederken, bebeğiniz de sizi gözleriyle takip edebilir.
Ayrıca bu dönemde renk farklılıkları bebek için daha belirgin hale gelir. Bebek kırmızı ve sarıyı fark etmeye başlayabilir.
2 Aylık Bebek Ne Kadar Görür?
2 aylık bebek yaklaşık olarak 45 cm uzağı görebilir.
Yakınına geldiğinizde hareketlerinizi takip edebilir.
Renkler artık bebeğiniz için daha fark edilir olmuştur. Yine en çok fark etmeye başladığı renkler kırmızı ve sarıdır.
3 Aylık Bebek Ne Kadar Görür?
3 aylık bebek artık tanıdık yüzleri ve nesneleri birkaç metre öteden görebilir. Ayrıca renkler arasındaki farklılıkları görmek konusunda daha iyidir.
Bunun sonucu olarak parlak temel renkleri, daha detaylı ve karmaşık şekilleri tercih etmeye başlar. Bebeğinizi desteklemek için parlak renkli resimlere, fotoğraflara, kitaplara ve oyuncaklara bakmasını sağlayın.
3 aylık bebek benzer renkler ve pastel renkler arasındaki farkı görmez. Ayrıca derinlik algısı hala tam gelişmemiştir.
1 Aylık Bebek Göz Teması Kurar mı?
Göz teması bebeklerin en önemli gelişimsel kilometre taşları arasındadır.
Bir bebek yaklaşık olarak 6-8. haftalarında ilk göz temasını kurar.
Göz teması sadece bebeğin sizi tanımasını ifade etmez.
Bu yolla bebek,
- Bilgi toplar,
- Seslere ve insanlara tepki verir,
- İlişki kurar,
- Giderek etrafında olanları kavramaya başlar.
Cambridge Üniversitesi araştırmacılarına göre göz teması bebeğin sizin beyin dalgalarınızla uyumlanmasını sağlar. Ayrıca bebeğin öğrenme ve iletişim becerilerini geliştirir.
Gözlerin içine bakmak oksitosin salgılanmasına
destek olur.
Oksitosin bebek ile ebeveyni arasındaki bağın güçlenmesini sağlar. Aynı zamanda bebek kendini güvende ve iyi hisseder.
Ebeveynlerin bebekleriyle göz teması kurması çok önemlidir.
- Bebeğinizi yaklaşık 20-30 cm yakınınızda tutun ve onu size bakması için teşvik edin.
- Bebek halihazırda size bakıyorsa jestler ve mimiklerle, şarkılar ya da sözlerle onunla iletişime geçin.
- Beslerken bebeğinizle konuşun. Sesiniz bebeğin göz teması kurmasını tetikleyebilir.
- Bebek bir insana ya da nesneye bakarken, o kişiyi ya da nesneyi işaret edip adını söylemeniz dil gelişimini de destekler.
Bir bebeğin bakış süresi kısadır. Bu nedenle bebek size kısa süre bakar ve gözlerini başka tarafa çevirirse üzülmeyin. Bebeği size bakmaya zorlamayın.
1 Aylık Bebeğin Gördüğünü Nasıl Anlarım?
1 aylık bebeğin görme ile ilgili gelişimsel kilometre taşları şöyledir:
- Gözlerini ve başını ışık kaynağına doğru hareket ettirir.
- Nesneleri, orta hat boyunca yatay şekilde takip eder (özellikle yüzleri).
- Göz teması kurar ve özellikle bakım veren kişiye odaklanır.
Bebekler nesneleri ve renkleri tam görme kapasitesi ve yetisiyle dünyaya gelirler. Ancak biraz zamana ihtiyaçları vardır.
Çok uzağı göremezler. Görüş uzaklıkları yaklaşık 20-30 cm ile sınırlıdır.
- Yenidoğanlar nesneler ve diğer şekillerdense yüzlere bakmayı tercih eder.
- Bebek doğumun hemen ardından gri gölgelerle birlikte sadece siyah ve beyaz renkleri fark eder. Renkleri görmesi aylar içinde yavaş yavaş gelişir.
- Bebek yaklaşık 4. ayda renkleri görür.
Bebeğinizde bu gelişim noktalarını takip edebiliyorsanız görmesiyle ilgili az çok fikir sahibi olursunuz.
Tabii ki bebeğinizin sağlık durumuyla ilgili en doğru bilgiyi bebeği takip eden doktoru verir. Şüphe duyduğunuz, kaygı yaratan herhangi bir durumda mutlaka doktorunuzla görüşün.
Bebeğin Görmesiyle İlgili Ne Zaman Kaygıya Kapılmalıyım?
Bebek ilk 1 ay içinde gözlerini, bir adım uzaklıktaki nesnelere, özellikle sizin yüzünüze asla sabitleyemiyorsa doktorunuza mutlaka bilgi verin.
Bebek 3-4 ay arası hala şaşı bakıyorsa, bu durum görme ya da göz kası sorununa işaret edebilir. Bir bebek göz doktorunun bu durumu değerlendirmesi gerekebilir.
Bebekler Ne Zaman Yüzlere Bakar?
Yaklaşık 8. haftada çoğu bebek ebeveynlerinin yüzüne kolaylıkla odaklanabilir.
3. ay civarında bebeğin gözleri etraftakileri takip edebiliyor olmalı.
Bebeğin yanında parlak renkli bir oyuncağı salladığınızda, gözlerinin oyuncağın hareketini takip ettiğini ve bebeğin elleriyle oyuncağı yakalamaya çalıştığını görebilirsiniz.
Göz Teması Kurmak Bebekler İçin
Neden Önemlidir?
Bebekler açısından göz temasının gelişimi iki nedenle önemlidir.
1. Beyin gelişimi
2. Duygusal yakınlık
Bebeğin sizinle göz teması kurması erken dönemde bağ kurma ve bağlanma açısından yaşamsal öneme sahiptir.
Bebekle kurduğunuz ilişki, bebeğin güven hissini artırır ve beyin gelişimini destekler.
Bebeğin sizinle yaşadığı güvenli bağlanma duygusal ve fiziksel gelişimi açısından çok önemlidir.
Bebek gözlerinizi ve yüzünüzü gördüğünde ,
- İfade ve duygular arasında bağlantılar kurmaya başlar. Örneğin “gülümseme mutluluk ifade eder” bağlantısını geliştirir.
- Başkalarına tepki verme ve ilgi gösterme yeteneğini geliştirir.
- Duygularını düzenlemeyi öğrenir.
- İletişim kurar.
Bebeğiniz geliştikçe ve bakışlarınızı takip edebildikçe sizinle bilgi paylaşımına başlar.
Bu, bebeğin oynama ve iletişim kurma becerisini artırır. Böylece bebeğin dil ve kelime dağarcığı gelişir.
Bebekler Ne Zaman Göz Teması Kurar?
Bebeğin göz teması kurma süreci doğumun hemen ardından başlar ancak zamanla gelişir.
- İlk 7 saat içinde yenidoğan bir bebek annesinin yüzüne dair yoğun bir merak içinde olabilir.
- Yaklaşık 6-10 hafta içinde bebek gözlerini bile isteye size doğrultmaya başlar. Sizin bakışlarınızı yakalar ve gözlerini kocaman açar.
- 3. ay civarında bebek çok uzakta değilseniz hareketlerinizi takip etmeye başlar.
- 9-11 ay arasında bebek gözlerinin, bakmak ve görmek için var olduğunun farkındadır. Artık sizin bakışlarınızı takip etme yeteneğine sahiptir.
Yaşamın ilk birkaç ayında bir bebek çok net göremez ya da uzun mesafeleri görme becerisine sahip değildir. İşte tam da bu yüzden bebeği kucakta tutmak, yüzünüzü ona yaklaştırmak önemlidir.
Bebek doğal olarak yüzleri tanımaya ve bilmeye yatkındır. Aynı zamanda çok parlak renkler ve siyah-beyaz kontrastına sahip nesneler bebeğin ilgisini çeker.
Yaklaşık 3-4 ay civarında bebek oyuncak gibi farklı nesneleri tanıyabilir ve renk algısı daha iyidir.
Bebek bir oyuncağa ulaşmaya çalışabilir ve göz teması kurduğunuzda size gülümseyebilir. Bu sosyal gülmedir ve bebek temas kurduğu kişinin de kendisine gülmesini bekler.
Bebekler Ne Zaman Gülmeye Başlar yazımızda bebeklerde gülme konusunusu araştırdık, detaylı bilgi alabilirsiniz.
Bebeğin Göz Teması Kurmaması Normal midir?
Küçük bebekler her zaman göz teması kurmaz. Unutmayın bu bir gelişimsel kilometre taşıdır ve bebek büyüdükçe göz teması kurma ihtiyacı da artar.
Bir bebek kendisine bakım veren yetişkinle bağ kurmak ve kendisini güvende hissetmek için bilerek
göz teması kurar.
Ancak bazen bebek yorulur ve bakmak ya da odaklanmak zor gelir. Göz teması kurmak istemez. Çünkü,
- Bazı bebekler göz teması ve beyinlerine gelen nöral mesajlar ile aşırı uyarılır.
- Bir süre, hatta haftalarca, göz teması kurmayı reddeder.
- Zaman içinde bebeğinizin özgün özelliklerini öğrenir ve göz teması kurma ihtiyacı ya da reddi ile ilgili fikir sahibi olursunuz.
Peki ne zaman endişe etmeniz gerekir?
Öncelikle ebeveyn olarak bebeğinizle ilgili kaygılandığınız bir durum varsa mutlaka doktorunuzla görüşmenizi tavsiye ederiz.
Bazı bebekler doğuştan görme bozukluğuna sahip olabilir.
Ya da sonradan tıbbi bir duruma, bir hastalığa veya kazaya bağlı olarak görme sorunu yaşayabilir. Bu durum bebeğin bebeğin göz teması kurmamasına yol açabilir.
Bebeği takip eden doktor, görme ile ilgili bir problem olduğunda sizi uzman bir çocuk göz doktoruna yönlendirir. Çeşitli testler sonucunda bebekte bir sorun olup olmadığı anlaşılır ve yola o şekilde devam edilir.
Bebeğimin Göz Teması Kurmasına Nasıl Destek Olabilirim?
Her bebek kendi zamanında gelişir ve birtakım kilometre taşlarına ulaşır. Öncelikle bu konuda anlaşalım. Diğer yandan bebeğinizle sakin bir tutum içinde ne kadar temasta kalırsanız bebeğin gelişim sürecine o derece destek olursunuz.
Aşağıda bebeğin göz teması kurmasına destek olabilecek bazı ipuçları yer alıyor.
- Bebeğin iyi bir ruh halinde olmasını bekleyin. Yani bebek aç, yorgun ya da huysuz olmayacak. Her ikiniz de sakin ve mutlu olduğunuzda göz teması kurmak çok daha kolay.
- Özellikle beslenme sırasında bebeği kendinize yakın tutun. Bu aranızdaki bağı desteklerken sizin de bebeğin odak mesafesinde olmanızı sağlar.
- Bebek sizinle göz teması kurduğunda onunla konuşun, ona gülümseyin, hatta şarkı söyleyin. Bu bebeğin size daha çok odaklanmasını sağlar. Ayrıca bu etkileşimler ileride ilişkinizi etkiler.
- Bebek size bakarken gözlerinizi sakın başka yöne çevirmeyin. Bakışlarını başka yöne çeviren ilk kişi bebek olsun.
- Bebek sizden başka yöne baktığında buna saygı gösterin. Yorulmuş ya da bu kadar göz teması ona yeterli gelmiş olabilir. Bebeği daha fazla göz teması için sakın zorlamayın.
- Göz teması dokunma ya da ses ile desteklenir. Olabilecek en nazik ve sakin şekilde bebeğinizle iletişimi sürdürün.
- Yenidoğanlar ve küçük bebekler göz teması becerisini hala geliştiriyor. Bu nedenle onlardan fazlasını beklemeyin.
- Bebeğin büyüdükçe nesneleri takip etmesine olanak tanıyın. Nesnelerin adını söyleyin, bakışlarıyla o nesnenin hareketlerini takip etmesi için fırsat yaratın. Yani bebekle oyun oynayın. Bu bebeğin görme becerisinin yanı sıra diğer yaşamsal becerilerinin de gelişimine destek olur.
Unutmayın ebeveynliğin en önemli parçalarından biri bağ kurma ve güvenli bağlanma.
Konumuz bebeklerde görme de olsa işin sonu yine ebeveyn bebek arasındaki ilişkiye dayanıyor. Hayatın temel ihtiyaçlarından biri bağ kurma ve güvenli bağlanma. Ebeveyn olarak bebeğin gelişimine destek olmanın yolu yine buradan geçiyor.
Bebekler Nasıl Görür?
Bir bebek için dünya yeni ve şaşırtıcı bir yer. Edinilmesi gereken çok sayıda yeni beceri var. Ve görme de onlardan biri.
Sağlıklı bir bebek görme becerisiyle dünyaya gelir. Ancak beyni henüz bu beceriyi kullanacak olgunluğa erişmemiştir.
- Gözlerini odaklayamaz,
- onları doğru biçimde hareket ettiremez,
- hatta iki gözünü birlikte kullanamaz.
Görsel bilgiyi işlemek bizi çevreleyen dünyayı anlamanın önemli bir parçasını oluşturur.
Bu nedenle bebeklerin nasıl gördüğünü, görmenin gelişim evrelerini bilmek gerekir.
0-1. Ay
Bir bebek doğumda yalnızca siyah ve beyaz ile gri gölgeler görür.
Beyindeki sinir hücreleri ve gözün retinası henüz tam gelişmemiştir.
Ayrıca odaklanmakta sorun yaşar ve henüz ışığa çok duyarlı değildir.
Bebeğin gözleri bedeninin diğer bölümlerine oranla büyüktür.
Bir bebek doğduğunda gözleri, yetişkin gözlerinin yaklaşık % 65’i kadardır.
Doğumdan bir hafta sonra bebek yaklaşık 20-25 cm uzağı ve renkleri görür.
6. haftada bebeğin görüş uzaklığı yaklaşık 30 cm’yi bulur.
Beslerken bebeği bedeninin hem sağ hem sol tarafından tutarak, görmesine destek olabilirsiniz.
Bebeği karyolasında farklı açılarda yatırarak farklı görüntüleri görmesini sağlayabilirsiniz.
2-3. Ay
Bebeğin bu dönemde nesneleri gözleriyle takip etmesi ve bazı şeyleri eline almak için uzanmaya çalışması gerekir.
Bebek sizin yüzünüzü tanır ve ne gördüğünü hatırlar.
Parlak nesneleri bebeğe yaklaştırarak almasını sağlayabilirsiniz.
Ayrıca unutmayın ebeveyn olarak sizin yüzünüz bebeğin en çok bakmak isteyeceği yüz.
İlk iki ay bebeğin iki gözü de iyi bir koordinasyon içinde değildir. Gözlerde şaşılık olabilir. Genellikle bu durum geçicidir.
4. Ay
Bebeğin görmesi nettir. Ve bebek artık daha uzağı görebilir.
Hala bakmak isteyeceği en favori nokta ebeveynlerinin yüzüdür.
Bebek daha uzun sürelerle uyanıktır. Bu nedenle oyun zamanlarınızı artırmanız bebek için destekleyicidir.
Parlak nesneler ve oyuncaklar bebek için şahane oyun araçlarıdır.
6. Ay
Bebeğin gözlerinin koordinasyon içinde olması gerekir.
Bebek renkleri tıpkı yetişkinlerin gördüğü gibi görür.
Ce-ee oyunu oynamayı, görme gelişimini desteklemek için aynalardan yardım almayı ihmal etmeyin.
7-12. Ay
Artık bebeğiniz iyice hareketlendi.
Bebek mesafeleri kestirmekte ve nesneleri yakalamakta daha iyi.
Bir bebek beden hareketleriyle görmesini koordine etmeyi öğrenir.
Bebeğin göz rengi değişebilir.
Çoğu bebeğin gözü doğumda mavidir. Zaman içinde koyu pigmentler üretilir ve bu da bebeğin gözlerinin daha koyu renge dönmesine yol açar.
Bebeğinizin görme yeteneğinin gelişmesi için onunla bol bol konuşun.
Bebeğin önüne nesneler yerleştirin ve bunları ona uzatırken isimlerini söyleyin.
Nesnelere doğru emeklemesi ya da yürümesi için bebeği cesaretlendirin.
Bebeklerde Görme Sorunları Belirtileri
Doğumdan sonra hastaneden ayrılmadan bebek pek çok sağlık taramasından geçirilir. Göz ve görme sağlığı da sağlık tarama alanlarından biridir.
Ancak bu taramalarda durum ne olursa olsun, bebek geliştikçe bazı görme sorunları ortaya çıkabilir.
Özellikle ilk 2 yıl bebeğin sağlık taramalarının
düzenli olarak yapılması çok önemli.
Doğumdan yaklaşık 4. aya kadar çoğu bebeğin gözlerinde zaman zaman kaymalar olur.
Tıp dilinde buna strabismus, halk dilinde ise şaşılık denir.
Şaşılıkta gözler yanlış pozisyonda bulunur ve farklı noktalara bakar.
Örneğin bir göz tam karşıya bakarken diğeri dışa, yukarıya, içe ya da aşağıya bakabilir.
Bebekliğin bu döneminde şaşılık olası bir durum olarak değerlendirilir. Düzenli sağlık kontrollerinde bebek bu açıdan doktorunuz tarafından değerlendirilir ve önlem alınması gereken bir durum olup olmadığı ortaya çıkar.
Bebekler hızlı büyür ve gelişir. Ve bu gelişim sürecinde bazı görme sorunlarına dair belirtiler ortaya çıkabilir. Şimdi bu belirtilere göz atalım.
- Bebeğin gözlerinden biri asla açık kalmaz.
- Bebeğin gözlerinden biri hareket eder ancak diğeri etmez.
- Bebek çok sık şaşı bakar.
- Bebeğin gözleri ışığa karşı son derece hassastır.
- Bebek yorgun olmadığı zamanlarda da gözlerini oğuşturur.
- Fotoğraflarda bebeğin gözlerinde kırmızı göz yerine her zaman beyaz bir nokta görülür.
- Bebeğin bir gözü ya da iki gözü de pörtlektir.
- Bebeğin bir gözü diğerinden büyüktür.
- Bebeğin bir göz kapağı ya da ikisi birden düşüktür.
- Bebeğin göz bebekleri farklı büyüklüktedir.
- Bebek 1. ayını doldurmuştur ancak ışıklar, mobil cihazlar ve diğer uyaranlar ilgisini çekmez.
- Bebeğin göz bebeğinde beyaz, gri-beyaz ya da sarı bir madde gözünün dumanlı görünmesine yol açar.
Bu belirtilerden herhangi birini gördüğünüzde lütfen en kısa zamanda doktorunuzla iletişime geçmeyi ihmal etmeyin.
Bebek 3 aylık olduktan sonra aşağıdaki belirtileri görürseniz yine hemen doktorunuza başvurun.
- Herhangi bir nesneyi bebeğin yüzüne doğru tutup sağa sola hareket ettirdiğinizde bebek gözleriyle bu hareketi takip edemez.
- Bebeğin gözleri öne ve arkaya hareket eder gibidir.
- Bebeğin gözleri içe ya da dışa döner ve o şekilde kalır.
- Bebek herhangi bir şeye bakarken başını hep bir yöne çevirir.
Göz Tembelliği Nedir?
Göz tembelliği yani ambliyopi bir gözün diğer gözden daha az görmesi anlamına gelir.
Nedeni yaşamın erken evrelerinde görme fonksiyonundaki anormalliğe dayanır. Tembel ya da zayıf olan gözde sık sık içe ya da dışa doğru kayma olur.
Göz tembelliği genellikle doğumdan
7 yaşına kadar gelişir.
Zayıf olan göz diğerine göre daha az uyaran alır ve zamanla beyin az gören gözden gelen görüntüyü ihmal etmeye başlar.
Nadiren her iki gözde de görülür.
Erken teşhis ve tedavi ile çocuktaki uzun dönemli görme sorunlarının önüne geçilir.
Göz Tembelliği Nasıl Anlaşılır?
Mayo Klinik uzmanları göz tembelliğinin belirtilerini şöyle sıralamış:
- Bir göz içe ve dışa doğru kayar.
- Gözler koordinasyon içinde değildir.
- Derinlik algısı zayıftır.
- Sık göz kırpma hareketi vardır.
- Bir gözde şaşılık ya da kapanma yaşanır.
- Bebek odaklandığı nesneye bakarken başı bir yöne doğru çevirir.
- Görme tarama testleri sonuçları olağandışıdır.
Bazen göz tembelliği görme testi yapmadan tespit edilemez.
Göz Tembelliğinin Nedenleri Nedir?
Göz tembelliği yaşamın erken evrelerinde normal dışı görme fonksiyonuna bağlı olarak gelişir. Gözün retina tabakası ve beyin arasındaki sinir bağlantısı değişir. Zayıf olan göz daha az görsel sinyal alır.
Sonuç olarak gözlerin birlikte çalışma kabiliyeti azalır ve beyin zayıf olan göze veri göndermeyi ihmal eder.
Bir çocuğun görüşünü bulandıran ya da gözlerini şaşı hale getiren her şey göz tembelliğiyle sonuçlanabilir.
Göz tembelliğinin en sık rastlanan nedenleri şunlardır:
Kas dengesizliği (strabismus ambliyopi): Göz tembelliğinin en çok görülen nedeni gözlerin pozisyon almasını sağlayan kaslardaki dengesizliktir. Bu dengesizlik gözlerde içe ya da dışa doğru kaymaya yol açar ve gözlerin birlikte çalışmasını engeller.
Refraktif ambliyopi: Bazı durumlarda iki gözde eşit olmayan kırılma kusurları görülür. Örneğin bir gözde önemli ölçüde düzeltilmemiş miyopi ya da hipermetropi varken diğerinde yoktur. Bu tür durumlarda beyin daha az düzeltilmemiş kusuru olan iyi gören göze güvenir ve diğer gözü devre dışı bırakır. Kullanılmayan gözde tembellik olur. Buna refraktif ambliyopi denir.
Gözlük ya da kontak lensler bu refraktif sorunları gidermede kullanılır. Bazı çocuklarda göz tembelliği hem strabismus hem de refraktif sorunlardan kaynaklanabilir.
Deprivasyon ambliyopisi: Gözün merceği üzerinde bulanık kısımların oluşması (katarakt) gibi bir sorunun o gözdeki net görüntüyü engellemesini anlatır. Bebeklik dönemindeki deprivasyon ambliyopisi kalıcı görme kaybını önlemek amacıyla acil tedavi gerektirir. Ambliyopinin en ciddi tipidir.
Prematüre Retinopatisi Nedir?
Prematüre bebeklerde rastlanan önemli bir göz hastalığıdır.
Bebekler doğuncaya kadar damarları gelişir. Erken doğan bebeklerde bu gelişim doğduktan sonra da devam eder.
Prematüre bebekleri yaşatmak için yüksek konsantrasyonlarda verilen oksijen gözdeki damarların anormal gelişmesine yol açar. Damarlanması tamamlanmamış bebeklerin retinalarında prematüre retinopatisi oluşur.
Retina gözün iç kısmının arkasında yer alan, ışığı algılayan ve görmeyi sağlayan dokudur.
Retinadaki anormal damarlanma, görme kayıplarına kadar gider. Bu nedenle özellikle 1500 gr’ın altında doğan bebeklerde prematüre retinopatisi taraması yapılması çok önemlidir.
Prematüre Retinopatinin Nedenleri Nedir?
Bebeğin retinal kan damarları anne rahminde 16. haftada gelişmeye başlar. Ve bu gelişim, bebek doğuncaya kadar devam eder.
Erken doğum kan damarlarının gelişim sürecini bozar ya da anormal bir yapılanmaya neden olur.
31. doğum haftasından önce ya da 1500 gramın altında dünyaya gelen bebekler daha çok risk altındadır.
Prematüre retinopatinin yenidoğanda ne zaman geliştiğini tespit etmek zordur. Çünkü herhangi bir belirti göstermez. Bu durumu teşhis etmenin tek yolu bebeğin bir göz uzmanı tarafından muayene edilmesidir.
Bebeklerde Görme Gelişimi
Bebeklerde görme gelişimini aşağıda aylara göre okuyabilirsiniz.
Yenidoğan
Görüş bulanıktır: Bebeğin gözleri anne karnında yaklaşık 4. hamilelik haftasında büyümeye başlar. Ve yaklaşık 16. haftada bebeğin gözleri ışığı algılar.
Ancak fetusun göz kapakları 26. hamilelik haftasına kadar kapalıdır. Sonrasında da rahmin içinde görüş kısıtlıdır. Bu nedenle bebek dünyaya geldiğinde gözleri bulanık görür.
Başlangıçta bebeğin görme uzaklığı yaklaşık
20-25 cm’dir.
Bebek size bakar ve sizi görür mü: Bazı bebekler doğumdan hemen sonra yüzünüze bakar, bazılarının gözleri sımsıkı kapalıdır. Her ikisi de normal durumlar.
Kimi bebek doğal olarak yüzlere ve nesnelere odaklanabilir, kimi bebeğinse daha çok zamana ihtiyacı vardır. Her bebek kendi adımlarıyla dünyaya adapte olur. Bu hem karakterine hem de doğum haftasına bağlı olabilir.
Beni sev: İlk 1 ay bebek genellikle uykuda olacağı için günün büyük bölümünde gözleri kapalıdır.
Gözleri açık olduğunda bebek henüz nesneleri ve sizin hareketlerinizi takip edemez.
Ancak bu dönemde bile bebekler genellikle yüzlere bakmayı sever.
Onunla sık sık yakın temasta olun. Zaten biliyorsunuz bir yenidoğanın en büyük ihtiyacı ebeveynleriyle, kendisine bakım veren yetişkinlerle ten teması içinde olmak.
2-3. Ay
Bebek sizi tanıyabilir: Bu dönemde bazı bebekler yüzleri hatırlamaya başlayabilir. Hatta ilk gülücükler de bu dönemde gelebilir. Ancak görüş hala tam net değildir.
Prematüre doğan bebeklerin yüzünüze odaklanması biraz daha zaman alabilir, sakın kaygıya kapılmayın. Kısa süre sonra bebeğiniz yüzünüzü incelemeye başlayacak.
Bebek renk görmeye başlayacak: Aslında burası çok net değil.
Yani uzmanlar yenidoğan bebeğin ne kadar renk gördüğünden emin değil. Ancak araştırmalar bu dönemde farklı renklerin algılanabileceğini gösteriyor.
3-4. Ay
Bebek daha uzağı görebilir: Bu dönemde bebek yaylanan bebek koltuğunda otururken mutfağın diğer tarafında yemek pişiren sizi seyredebilir. Bu büyük bir gelişme. Çünkü artık bebeğin görüş mesafesi arttı.
Gözleriyle takip edebilir: 4 aylık bir bebek gözleriyle daha hızlı hareketleri takip edebilir. Derinliği algılayabilir. Bebek hareket eden nesneleri yakalamak için hamle yapsa da genellikle el-göz koordinasyonu yeterince gelişmediği için amacına ulaşması zordur.
Gözler birlikte çalışır: Bu gelişim döneminin en heyecan verici bölümü, bebeğin gözlerinin birlikte çalışması ve derinlik algısının gelişmesi. Bu şu anlama geliyor: Bebeğiniz artık yüzünüzü daha net hatlarla tanıyor.
Renkleri iyice görür: Bebeğin görüşü iyice gelişti. Bebek artık renk tonlarını fark etmeye başladı.
12. Ay
Bebek sizin gibi görüyor: İlk doğumgünü için hazırlıklarınızı tamamlarken şunu bilin ki bebeğiniz de artık sizin gibi görüyor. Göz ve görme gelişimi de tamamlanmış durumda.
Bebeğimin Görme Yeteneğine Nasıl Destek Olurum?
Bebeğin görme yeteneğine destek olmanın en önemli yolu onunla vakit geçirmek ve ihtiyaçlarını zamanında karşılamak.
Bebekler ihtiyaçlarını anlatır. Biz yetişkinlere düşen onları takip etmek ve isteklerine yanıt vermektir.
Aşağıda bebeğin görme yeteneğine destek olmanın yollarını bulacaksınız.
0-4 Ay
- Bebeğin odasında bir gece lambası kullanın.
- Bebek karyolasının pozisyonu ile bebeğin karyoladaki pozisyonunu sık sık değiştirin.
- Bebekle oyun oynayın. Oyuncakları bebeğin yaklaşık 20-25 cm yakınına koyun.
- Odada dolaşırken, herhangi bir iş yaparken bebekle konuşun.
- Emzirme ya da besleme sırasında bebeği hem sağ hem de sol tarafta tutun.
5-8 Ay
- Bebeğin karyolasına bir oyuncak asın.
- Bebeğe zeminde oynaması için yeterince zaman verin. Karınüstü aktivite zamanı çok değerlidir.
- Bebeğin plastik ya da ahşap küplerle oynaması için ortam yaratın.
- Bebekle oyun oynarken etrafınızdaki nesnelerin isimlerini söyleyin.
9-12 Ay
- Oyuncakla ya da oyuncaksız ce-ee oyunu oynayın. Bu oyun bebeğni görsel hafızasını geliştirir.
- Bebeğin dil gelişimine de destek olmak için oyunlar sırasında mutlaka nesnelerin isimlerini söyleyin.
- Bebeğin emeklemesini ve yerde sürünmesini destekleyin.
1-2 Yaş
- Bir topu yerde ileri geri hareket ettirin. Böylece bebeğin gözleriyle takip etme yeteneğine destek olursunuz.
- Bebeğinize bloklar, farklı büyüklükte toplar verin. Hem motor gelişimine hem de küçük kas gruplarının gelişimine yardım edersiniz.
- Bebeğin görselleştirme yeteneğine yardım etmek için ona masallar anlatın, hikayeler okuyun.
Umarım size fayda sağlayan bir içerik okuduğunuzu düşünüyorsunuzdur ve yorumlarınızla katkıda bulunursunuz. Deneyimlerinizden faydalanmak bizi mutlu edecek ve kendimizi geliştirmemizi sağlayacaktır. Teşekkürler.
Kaynaklar: whattoexpect.com, parents.com, healthline.com, nurturedbirth.com.au, babycenter.com, webmd.com, kidshealth.org, nationwidechildrens.org
