Bebek büyüme ve gelişimindeki en önemli konulardan biri uyku.
İyi bir uyku düzeni, bebeğin hem fiziksel hem de ruhsal sağlığının anahtarı gibi.
Bu nedenle çok emek istiyor.
Bebeğin hayatında bir uyku düzeni oturtmak, bebeğe sağlıklı uyku alışkanlıkları kazandırmaktan söz ediyoruz.
Bu öyle bir yol ki çoğu zaman ebeveynlerin hayat tarzlarında ve ev düzeninde pek çok değişiklik yapması gerekiyor. Yetişkinler belki zorlanıyor ancak bir bebeğin sağlıklı büyümesi ve gelişmesi her şeye değiyor.
Bu yazıda 0-3 ay arasındaki bebeklerin uyku düzenlerini araştırdık. Bu dönemdeki bebeklerin ihtiyaçları ve eğilimleri neler onları öğrenelim ki ebeveynlikteki yol haritalarımızı oluşturalım istedik.
Umarız ebeveynliğin en başında yaşamınıza küçük de olsa bir katkımız olur.
Bu arada Bebek Uyku Kılavuzu’na göz atmayı unutmayın. Çok kapsamlı bir içerik sizi bekliyor.
Uyku ile ilgili diğer yazılarımız ise
Bebeklerde Uyku Döngüsü
Bebeklerde REM Uykusu
Aç Bebek Uyur mu?
Yenidoğan Bebek Ne Kadar Uyumalı?
Yenidoğanlar genellikle günde ortalama 16 saat uyur.
Ancak şu da unutulmamalıdır ki her bebeğin uyku süresi farklıdır.
Yenidoğan bebekler 2-3 saatlik kısa dilimler şeklinde uyur. Bazı bebeklerde ise bu süre tek seferde 4 saate kadar çıkabilir.
Yenidoğanlar kısa sürelerle uyur çünkü sık sık acıkırlar. Acıklamalarının nedeni küçücük mideleri ve beslenirken hemen yorulmalarıdır.
Karınları hemen doyduğu ya da karınlarını doyurmadan yorulup uykuya daldıkları için kısa sürede uyanıp yine beslenmek isterler.
Bazı yenidoğanlar yaklaşık 1-1½ saat uyanık kaldığında yorulur.
Bazı bebeklerde bu süre biraz daha uzundur.
Yenidoğanlar hem gündüz hem de gece saatlerinde uyur. Beyinlerinin gün-gece uyku döngüsünü kontrol eden bölümü henüz gelişmemiştir.
Yenidoğan Uyku Döngüsü Nasıldır?
Yenidoğanlarda aktif uyku ve pasif uyku bir uyku döngüsünü oluşturur.
Bir uyku döngüsünün süresi yaklaşık 45-50 dakikadır.
- Aktif uyku (REM): Aktif uyku sırasında bebek hareket eder ve sesler çıkarır. Bu uykuda bebekler kolayca uyanabilir.
- Sakin uyku (Non-REM): Pasif uyku halinde ise bebek hareketsizdir. Derin ve düzenli nefes alır; daha zor uyanır.
Yenidoğanlar uyurken bir uyku evresinden diğerine geçerler. Ve bir uyku döngüsünü tamamladığında bebek, kısa süreliğine uyanır.
Bu sırada bebek inleyebilir ya da ağlayabilir. Böyle durumlarda bebeğinizin bir sonraki uyku döngüsüne geçmesine yardımcı olmanız gerekebilir.
Yenidoğan Bebek Gece Kaç Kez Uyanır?
Bir bebek ilk aylarda geceleri birkaç kez beslenmek için uyanır.
Genellikle 1-3 ay arasında ise geceleri daha az uyanmaya ve daha uzun süre uyumaya başlayabilir.
Üçüncü aydan itibaren uyku süresi genellikle artar ve yaklaşık 4-5 saate kadar çıkabilir. Yine de bebeğinizin her gece en az bir kez uyanması olasıdır.
Bebeğiniz prematüre veya düşük doğum ağırlıklı ise çocuk doktorunuz gece uykusu sırasında belli aralıklarla bebeğinizi uyandırıp beslemenizi tavsiye edebilir.
10 günlük bebek ne kadar uyur?
10 günlük bebek günde toplamda 14 ila 17 saat uyuyabilir.
Bebeğin her bir uykusunun süresi ise genellikle 2-3 saattir.
Mideleri küçük olduğu için sık ve az beslenen yenidoğanlar, karınları acıkınca uyanır. Beslendikten sonra da yeniden uykuya dalabilirler.
Yenidoğanlar gündüz-gece döngüsüne alışmaya başlayınca gece uyku süreleri 4-5 saate kadar uzayabilir.
Aynı şekilde gündüz uykularından sonra uyanık kalma süreleri de zamanla uzamaya başlar.
Yenidoğan Bebek Ne Kadar Uyur?
Yenidoğanlar günün büyük bölümünü uyuyarak geçirir.
Bebeğin gelişiminde en önemli etkenlerden biri uykudur.
0-3 ay arası bebeklerde
günlük uyku süresi
17 saate kadar çıkabilir.
Yenidoğanların günlük rutini 2-3 saatlik uyku ve yaklaşık 1 saatlik uyanık kalma şeklindedir. Bazı bebeklerde uyanık kalma süresi biraz daha uzayabilir.
Yenidoğan Bebek Neden Uyumaz?
Günde 14-17 saat uykuya ihtiyaç duyabilen yenidoğan bebeklerde kimi zaman uyku sorunları görülebilir.
Bunun en yaygın nedenlerini aşağıda bulabilirsiniz.
Bebeğiniz gündüz-gece döngüsüne alışamamış olabilir
Bu durumda bebek gündüzleri iyi uyur, geceleri ise kısa aralıklarla sık sık uyanır. Yorucu ve yıpratıcı bu durumun geçici olduğunu söyleyip neler yapabileceğinize bakalım.
- Gündüz uyanık olduğu süreleri uzatmaya çalışın. Bu, daha sonraki uyku ihtiyacını artırır. Bazı uyku uzmanları beslenmenin ardından bebekle kısa bir süre vakit geçirmenin bebeği uykuya bırakmaktan daha iyi olabileceğini söylüyor. Yani bebeği besleyin, kısa bir süre uyanık kalmasını sağlayın. Onunla konuşabilir, ona şarkı söyleyebilir, bebeğin dolu midesini rahatsız etmeyen hafif aktivitelerde bulunabilirsiniz.
- Bebeği gündüzleri dışarı çıkarın. Güneş ışığından yararlanmasını sağlayın. Doğal ışık bebeğin iç saatini ayarlamasına destek olur. Hiç olmadı, bebeğin beşiğini, karyolasını pencere kenarına çekin. Ona gün ışığından yararlanması için ortam yaratın.
- Gündüzleri uzun süreli uykuyu tetikleyebilecek faaliyetlerden kaçının. Örneğin bebeği oto koltuğunda uzun süre bırakmayın. Siz araba kullanırken bebek de oto koltuğunda uzun süre uyumasın. Ancak şuna da mutlaka dikkat edin: Uyku için bebekle savaşmayın. Sakin ve yavaş adımlarla ilerleyin.
- Gece uyku vakti geldiğinde etraftaki uyaranları mümkün olduğunca azaltın. Örneğin bebeğin odasının ışıklarını kısın, gerekirse kapatın. Ortamdaki sesi azaltın.
Geceleri bebeği kundaklamayı deneyin Bu şekilde bebeğin kendi kol ve bacak hareketiyle kendi kendini uyandırmasının önüne geçebilirsiniz.
Bebeğin karnı acıkmış olabilir
Yenidoğan bebek tek seferde karnını doyuracak kadar beslenemez. Ayrıca anne sütüyle beslenen bir bebek daha çabuk acıkır çünkü anne sütü kolay sindirilir. Bu da bebeğin sık sık açlıkla uyanması anlamına gelebilir.
Açlık bebeklerin gece uyanmasının ortak sebebidir. Bir yenidoğanın sık sık beslenmeye ihtiyacı vardır ve bu ihtiyacı ertelemek sağlıklı bir durum yaratmaz.
Bu nedenle gece uyanan bebeğinizin aç olup olmadığını mutlaka kontrol edin. Bebeklerde Acıkma yazısı bu konuda iyi bir kaynak.
Ayrıca susuzluk da bebeği uyandırır. Kısa bir emzirme ya da mama seansı ile bebeği rahatlatıp tekrar uyumasını sağlayabilirsiniz.
Bebek iyi hissetmiyor olabilir
Bir bebeğin bedeninde devamlı yeni birşeyler olur. Ve bunların pek çoğu bebeği rahatsız edebilecek gelişmelerdir. Örneğin,
- Gazı vardır.
- Kabızlık sorunu çekiyordur.
- Soğuk algınlığı yaşıyordur.
- Alerjik bir reaksiyon geçiriyordur.
- Diş yerleri kaşınıyordur.
Bu ve benzeri durumlar bebeğin sık sık uykudan uyanmasına yol açabilir. Çocuk doktorunuzla şüphelendiğiniz durumları mutlaka paylaşın.
Bebeğin size ihtiyacı vardır
Bazı bebekler ebeveynleriyle aşk yaşar ve uykuyla zaman kaybetmek istemez. Bebeğin ebeveyniyle temas içinde olmaya ihtiyacı vardır.
Örneğin,
- Sizin ne yaptığınızı merak eder.
- Kucağınızda olmak ister.
- Gecenin bir vakti sizinle oyun oynamaya can atar.
- Kokunuzu, kalp atışınızı, sesinizi duymak ihtiyacı içindedir.
Bazı ailelerde bebek ebeveynleriyle aynı odayı paylaşır. Böylece bebekle yakın olmak ebeveynlerin biraz olsun dinlenmesini sağlar. (Amerikan Pediyatristler Akademisi ebeveynlerin bebekleriyle aynı odayı paylaşmasını tavsiye ederken aynı yatağı paylaşmalarını önermez.)
Bebek fazla yorgun ve stresli olduğu için sakinleşmekte zorluk çekebilir
Bebekler hassastır. Çok fazla uyaran bir bebeğin uykuya dalması güçleştirebilir.
- Yüksek ses
- Kalabalık
- Çok fazla ışık
- Annenin sütünden geçen çikolata gibi uyaranlar
- Çok uzun oyun saatleri
- Ağlamalarına zamanında yanıt alamamak
- Uyku saatlerinin geçmesi gibi pek çok neden bebeğin aşırı uyarılmasına yol açabilir.
Böyle bir durumda bebek uykuya dalmakta zorluk yaşayabilir. Uykuya dalsa dahi sık sık uyanma sorunu ortaya çıkabilir.
Karnı Aç Olan Bebek Uyur mu?
Yenidoğanların mideleri çok küçük olduğu için sık sık beslenmeye ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle karınları acıktığında uyanırlar. Ancak uyanmalarının başka sebepleri de olabilir.
Belirli bir düzende beslenen bebekler normalden kısa sürede uyandığında öncelikle başka ihtiyaçları olup olmadığına bakmak gerekebilir.
Bebeğinizi sakinleştirerek tekrar uykuya dalmasını sağlayabilirsiniz. Bebeğiniz uykuya dalarsa henüz acıkmamış demektir. Ancak uykuya dalmakta güçlük çekiyorsa karnı acıkmış olabilir.
Bebeğiniz karnı acıktığında bunu beden diliyle de size anlatmaya çalışır. Yenidoğanlarda bunu anlamak zor olsa da zamanla bebeğinizin sinyallerini daha rahat okumaya başlayacaksınız. Bebeklerde Acıkma belirtilerini buradan okuyabilirsiniz.
Yenidoğan Bebek Gece Emzirmek için Uyandırılır mı?
Geceleri 2-3 saatten uzun bir süre kesintisiz uyuyan yenidoğanları beslemek için uyandırmak gerekir.
Bebeğin kilo alımı iyi bir seviyeye gelene dek onu her 3-4 saatte bir uyandırıp besleyebilirsiniz.
Genellikle ilk haftalarda bebeğiniz sağlıklı şekilde kilo almaya başlar ve sonrasında geceleri daha uzun süre uyumasına izin verebilirsiniz.
Ancak prematüre veya düşük doğum ağırlıklı bebekler daha uzun süre gece beslenmesine ihtiyaç duyabilir.
Bebeğinizi ne zamana kadar gece beslemesi için uyandırmanız gerektiği konusunu mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
Yenidoğan Bebekte Gece Gündüz Ayrımı
Nasıl Yapılır?
Yenidoğan bebeklerin beyinlerinin gün-gece uyku döngüsünü kontrol eden bölümü henüz gelişmemiştir. Bu nedenle geceleri daha uzun süre uyumaları gerektiğini bilmezler.
Bebeğinizi gece gündüz döngüsüne alıştırmak aşağıda birkaç öneri bulacaksınız:
- Sabah uyandığında yeni bir günün başladığını anlamasını sağlamak için bebeğin üzerini değiştirin.
- Gündüz saatlerinde bebekle bol bol oyun oynayın, konuşun ve onu hareket ettirin.
- Beslenme saatleri de dahil olmak üzere gündüzleri bebeğinizi sosyalleştirin.
- Gündüzleri eve ve bebeğinizin odasına temiz hava ile güneş girmesini sağlayın.
- Gün içinde müzik sesi ya da çamaşır makinesi sesi gibi sesleri duymasını sağlayın.
- Akşam olduğunda günün bittiğini ve uyku rutinini başladığını anlaması için pijamalarını giydirin.
- Bebeği akşamları sessiz bir ortamda besleyin.
- Akşamları onunla sakin ve kısık bir ses tonunda konuşun.
- Evin ve bebek odasının akşamları loş ve sessiz olmasını sağlayın.
Yenidoğan Gece Gündüz Döngüsüne
Ne Zaman Alışır?
Yenidoğan bebeğinizin gece boyunca uyumaya alışması biraz zaman alabilir. Ancak çoğu bebek yaklaşık 3 aylık olduğunda;
gece gündüz ayrımı yapabilmeye ve
geceleri daha uzun süre uyuyabilmeye başlayabilir.
Tabii ki bu süreler bebeğe göre değişir. O yüzden lütfen endişe etmeyin.
Bebeğinizin,
- ne sıklıkta acıktığı,
- beslenme ve tuvalet ihtiyaçları
- gaz sancısı gibi rahatsızlıkları uyku döngüsünü etkileyebilir.
Bebeğinizin gece gündüz döngüsüne ve uyku düzenine alışabilmesi için ilk haftalarda bile gündüz ve gece rutinlerini uygulamaya başlayabilirsiniz.
Yenidoğan Bebeğimin Uykusunun Geldiğini
Nasıl Anlarım?
Yenidoğan bebeğin uykusunun geldiğini, yorulduğun verdiği sinyalleri okuyarak anlayabilirsiniz. Başlangıçta bu konuda bocalamanız olasıdır. Ve bu çok normaldir. Zamanla siz bebeğe, bebek size alışacak ve ister istemez bir düzen oturtmuş olacaksınız.
Şimdi uyku sinyallerine bir göz atalım.
Uykusu gelen bebek;
- Gözlerini ovuşturur.
- Eliyle kulağına vurur.
- Ağlar.
- Boş boş bakar.
- Esneyip gerinir.
- Çevresindeki insanlara ve oyuncaklara ilgi göstermez.
- Durgunlaşır.
- Yüzünü göğsünüze yaslar.
- Bebeğin gözaltları hafif morarır.
Uyku sinyallerini gözlemlediğinizde vakit kaybetmeyin. Bebeği uygun uyku ortamına götürün ve uyutmayı deneyin.
Bebeğim Uykusunda Ses Çıkarıyor.
Bebekler uykularında inleyebilir, mızırdanabilir, hırıldayabilir ya da homurdanabilir.
Bu gibi sesler veya daha fazlası (bazı bebekler uykuda ağlayabilir) belli bir aşamaya kadar normal karşılanır. Yani geceleri bebeğinizin bu tür sesler çıkardığını duyarsanız endişe etmeyin.
Bebeklerin uyurken bu kadar sesli olmaları kısmen
- sindirim ve
- solunum sistemlerinin tam olarak gelişmemiş olmasına dayanır.
Bu nedenle bazen yutkunurken veya nefes alırken biraz daha fazla çaba harcamaları gerekebilir.
Ayrıca ağırlıklı olarak ağızlarından değil burunlarından nefes aldıkları için en ufak bir tıkanıklık olduğunda bunu anlayabilirsiniz.
Bebeklerin uykuda en yaygın olarak çıkardığı sesler neler onlara bakalım:
- Hırıltı: Bebeğinizin minik burnu tıkandığı için uyurken hırıltı sesi çıkarabilir. Bunun için burun aspiratörü kullanarak bebeği rahatlatabilirsiniz.
- Islık sesi: Yenidoğan bebekler burunlarından nefes alır. Böylece aynı anda hem nefes alıp hem beslenebilirler. Ama burunlarının içindeki minicik hava kanalları kurumuş küçücük bir sümük parçası ile bile tıkanabilir. Bu da nefes alırken ıslık sesi gibi bir ses çıkarmalarına yol açabilir.
- Lıkırdama: Bebeğiniz boğazını temizlerken bu tür sesler çıkabilir.
Peki hangi durumlarda endişe etmelisiniz? Tabii ki ciddi solunum güçlüğü durumunda…
Solunum güçlüğü yaşayan bir bebeği hemen en yakın sağlık kuruluşuna götürmeniz gerekir. Aşağıda bu duruma dair bazı belirtileri bulacaksınız:
- Hızlı nefes alma. Bebeğinizin solunum hızı dakikada 70 nefesin üzerine çıkarsa zaman kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurun.
- Sürekli homurdanma. Bebeğiniz tıkanan hava kanallarını açmak için uğraşıyorsa her nefes verişinden sonra homurtu duyabilirsiniz.
- Burun kanatlarının açılması. Nefes alırken burun kanatları açılıyorsa hava almak için çok çaba harcıyor demektir.
- Bebeğin kaburgalarının altındaki göğüs kasları ve boyun kasları belirginleştiyse ve normalden daha fazla kasılıyorsa yine zaman kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurun.
Bebeklerde uyku sorunları çoğu ebeveynde stres yaratır. Bebeğiniz genel olarak mutlu ve dinlenmiş görünüyorsa özellikle ilk 3 aylık dönemde bebeğinizin uyku düzeni ve uyku alışkanlıkları konusunda endişe etmeyin.
Bebeğiniz büyürken siz de deneyim kazanacaksınız. İnanın zamanla her şey rayına oturacak.
Yenidoğan Bebekler Uykuda Neden İnler?
Bebeğiniz uykusunda bazen inleme benzeri sesler çıkarabilir.
Yenidoğanların sindirim ve solunum sistemleri tam anlamıyla gelişmiş olmadığı için yutkunurken ya da nefes alırken zorlanırlar.
İnleme bu nedenle ortaya çıkabilir.
Kimi zaman bu zorlanmanın nedeni, bebeğin burnundaki hafif bir tıkanıklık ya da bebeğin boğazını temizlemeye ihtiyaç duyması olabilir.
Bebek İnlemesi Neden Olur?
Bebeğinizin uykusunda inlediğini duyarsanız endişeye kapılmayın.
0-3 ay arası bebeklerin solunum ve sindirim sistemleri henüz tam gelişmediği için bu tür sesler duymanız doğaldır. Yine de bebeğinizin çıkardığı sesleri dikkatle dinleyip gözlem yaparak normalin dışında bir durum olup olmadığını anlamaya çalışın.
Bebeğinizin burnu tıkalıysa daha sık nefes alıp vermeye başlayabilir.
Burun kanallarında tıkanıklık olması durumunda nefes alıp verirken sürekli bir homurtu sesi çıkarabilir.
Burun tıkanıklığının bir başka belirtisi de burun kanatlarının daha fazla açılıp kapanmasıdır. Bu, bebeğinizin nefes almak için normalden fazla çaba harcadığını gösterir.
Böyle durumlarda öncelikle burun aspiratörü yardımıyla bebeğinizin burun tıkanıklığını gidermeye yardımcı olabilirsiniz.
- Devam eden huzursuzluk
- Zorlanma
- Güçlükle nefes alma
- Uykuya dalamama
- Uykuya devam edememe
- Aşırı ağlama
- Yeterince beslenememe durumlarında mutlaka doktorunuza danışın.
Yenidoğan Bebeğin Uyuması İçin
En İdeal Ortam Nasıl Oluşturulur?
Yenidoğan bebeğin rahat ve güzel bir uyku uyuması için ortamın 3 şartı vardır:
- Uygun oda sıcaklığı
- Ortam ışığı
- Uygun ses düzeyi
Şimdi bunlara bakalım.
Oda sıcaklığı
Uygun oda sıcaklığı uyku kalitesi açısından önemli bir faktör.
Bebek için en oda ısısı 19-21 derece arası.
Odanın çok sıcak ya da soğuk olması bebeğin uykuya dalmasını ve uyumaya devam etmesini zorlaştırabilir.
Ancak bazı durumlarda bebeğin uyuduğu odanın sıcaklığını değiştiremeyebilirsiniz. Bunu uygun giysi ve örtülerle dengelemeye çalışabillirsiniz.
0-3 aylık bebeklerde pike veya battaniye yerine uyku tulumları daha kullanışlıdır.
Ayrıca bebek uyurken elinizle vücut sıcaklığını kontrol edin.
Bebeğin karnı ve sırtı çok sıcaksa, bebek terliyse üzerindekileri azaltmanız, odayı havalandırmanız gerekebilir.
Ortam ışığı
Öncelikle bebek odasının gün içinde bolca ışık ve temiz hava almasına özen gösterin.
Uyku öncesinde bebeğin dikkatini dağıtabilecek oyuncak ve aksesuarları yatağının yakınından uzaklaştırın.
Gece uykusu öncesi uyku kalitesini artırmak için odayı karartın.
Genellikle loş ışık yeterli olur.
Tamamen karanlık bir ortam yaratmanıza gerek olmayabilir. Bebeği görebileceğiniz kadar ortam ışığı bebeğin dikkatini dağıtmamak açısından yeterli olur.
Ses
Ses, ciddi bir uyaran. Özellikle bebek gece uykusuna geçerken ortam seslerini mümkün olduğunca azaltmak gerekir. Çünkü sessizlik artık gece uykusu için saatin geldiğinin ve uzun bir uykuya geçileceğinin önemli bir göstergesi.
Gündüz uykularında tamamen sessiz bir ortam sağlamak mümkün değil.
Ne var ki aşırı uyaran sesleri (televizyon sesi gibi) ortamdan uzaklaştırabilirsiniz. Tabii bu her zaman mümkün olmayabilir.
Dışarıdaki sesleri kontrol edemediğiniz durumlarda yağmur sesi, su sesi ya da beyaz gürültü gibi monoton bir ses dinleterek bebeğinizin daha kolay uykuya dalmasını sağlayabilirsiniz.
Bunun için ses seviyesinin çok yüksek olmamasına, ses kaynağını bebek yatağının uzağına koymaya ve sesi sürekli devam edecek şekilde ayarlamaya özen gösterin.
Umarım size fayda sağlayan bir içerik okuduğunuzu düşünüyorsunuzdur ve yorumlarınızla katkıda bulunursunuz. Deneyimlerinizden faydalanmak bizi mutlu edecek ve kendimizi geliştirmemizi sağlayacaktır. Teşekkürler.
Kaynaklar: healthline.com, clevelandclinic.org, whattoexpect.com, babycenter.com, mayoclinic.org, weebeedreaming.com, raisingchildren.net.au, kidshealth.org
