Bebek Uyku Kılavuzu

Herkesin uykuya ihtiyacı vardır.

Ancak uykunun biyolojik amacı hala gizemini korur.

Uyku, bedenin fonksiyonlarını doğrudan etkileyen kompleks ve dinamik bir süreçtir.

Uyku bedende,

• Beyinden kalbe,
• Ciğerlerden metabolizmaya,
• Bağışıklık sisteminden ruh hali ve
• Hastalıklara karşı dirence kadar tüm sistemleri ve dokuları etkiler.

Hal böyle olunca bebeklerin gelişim sürecinde uykunun ne kadar önemli bir fonksiyonu olduğunu anlamak zor değil.

Ama gel gör ki bebekte uyku düzeni oturtmak, ebeveynlerin en çok uğraştığı konulardan biri.

Bu kılavuz, uykuyu tanımlayarak konuya giriyor. Ve bebek ile uyku ilişkisini masaya yatırıyor. İhtiyacınız olan pek çok bilgiye ulaşacağınıza eminim. İyi okumalar…

 

Uyku Nedir?

Uyku, doğru beslenme ve düzenli egzersiz ile birlikte sağlıklı ve mutlu bir yaşamın temellerini oluşturan bir süreçtir.

Yaşamımızın üçte biri uykuda geçer.

Uyku olmadan beynimizde,

• Öğrenmeyi ve
• Yeni anılar yaratmayı sağlayan yolların oluşması mümkün olmadığı gibi;
• Odaklanma ve
• Hızla tepki verme faaliyetleri de gerçekleşmezdi.

Uyku, sinir hücreleri olan nöronların birbiriyle iletişim kurması gibi beyin faaliyetleri açısından son derece önemlidir.

Aslında beynimiz ve bedenimiz biz uyurken aktiftir.

Son bulgular uykunun, uyanık olduğumuz sırada beyinde oluşan toksinleri dışarı atmada önemli bir rol oynadığını gösteriyor.

Aralarında Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin de bulunduğu pek çok sağlık kuruluşunun yaptığı araştırmalar  kronik uyku bozukluğunun ya da kalitesiz uykunun,

• Yüksek tansiyon,
• Kardiyovasküler hastalıklar,
• Diyabet,
• Depresyon ve
• Obeziteyi artırdığını gösteriyor.

Uyku Döngüsü

Bir uyku döngüsü dört aşamadan oluşur ve yaklaşık 90-120 dakika sürer.

Kişiden kişiye değişmekle beraber bir gecede yaklaşık olarak 4 uyku döngüsü gerçekleşir.

Döngü sayısı arttıkça REM uykusunun süresi de artar.

Uykunun Aşamaları

Uyku döngüsünü oluşturan iki temel uyku türü vardır:

• REM (hızlı göz hareketi) ile
• Yavaş göz hareketi uykusu yani Non-REM (REM olmayan uyku).

Non-REM 4 farklı aşamadan oluşur.

İkisi de belirli beyin dalgaları ve sinirsel aktiviteyle bağlantılıdır.

 

Non-REM Uykusu

• Uykuda rüya görülmeyen evredir. Uyku bu evrede derindir.
• Uyku sürecinin yaklaşık % 75-80 gibi büyük bir kısmını oluşturur.
• Non-REM uykusu, daha çok gecenin ilk saatlerinde yaşanır.

 

Evre 1

Uykunun başlangıcındaki evredir.

Uyku sürecinin yaklaşık % 5-10’luk bir kısmını oluşturur ve gece boyu birkaç defa ortaya çıkar.

Hafif uyuklama şeklinde gerçekleşir.

• Kaslar hala kısmi olarak aktiftir,
• Ani irkilme ve tepkiler görülür.
• Gözler sağa ve sola yavaşça hareket eder.  
• Solunum düzenli hale gelir, kalp ritmi yavaşlar.
• Beyin dalgaları aktif halini geride bırakır.
• En fazla 10 dakika süren hafif ve kolayca bölünebilen bir uykudur.
• Çok nadir olarak rüya görülür.
  

 

Evre 2

Uyku sürecinin % 45-55’ini oluşturur.

Derin uykudan önceki hafif uykudur.

• Kas aktiviteleri azalır.
• Kalp ritmi ve solunum iyice yavaşlar.
• Bu evrede kişi dışarıdan gelen sesleri duysa bile ne olduğunu büyük olasılıkla ayırt edemez.
• Beyin dalgaları artık tamamen teta dalgaları olarak yayılım yapar.

 

Evre 3 ve 4

Sabahları yenilenmiş olarak kalkmamızı sağlayan derin uyku evresidir.

Delta uykusu olarak da bilinir. Uyku sürecinin yüzde 15-20’lik kısmını oluşturur.

• Gecenin ilk yarısında daha uzun sürelerde yaşanır.
• Daha çok uzun süren uykularda ve ilk iki uyku döngüsünde görülür.
• Nöronal aktivitelerin yanı sıra kalp ritmi ve solunum en düşük seviyededir.
• Kaslar gevşemiştir ve kişiyi bu evrelerde uyandırmak daha zordur.

Diğer Non-REM evrelerine göre bu evrelerde daha çok rüya görülür.

Bu rüyalar REM uykusundaki rüyalara göre çok daha siliktir.

 

REM Uykusu

• REM uykusu ilk olarak uykuya daldıktan 90 dakika sonra gerçekleşir.
• Gözler hızla bir taraftan diğer tarafa hareket eder.
• Gece boyu 90-120 saniyelik döngüler şeklinde görülür.
• Yetişkinlerin toplam uyku sürelerinin % 20-25’lik kısmını oluşturur.

REM uykusunun süresi yaşa göre değişiklik gösterir. Yetişkinler REM evresinde çok daha kısa süre kalırken bebekler, bu evreyi çok daha uzun süre yaşar.

• Yenidoğan bir bebek günde ortalama 9 saatini REM evresinde geçirir. Yaklaşık 5 yaşından itibaren bu süre ortalama 2 saate düşer.
• Beyin faaliyetleri uyanıklık halindekine yakın bir seviyededir. Aynı şekilde kan basıncı, kalp ritmi ve solunum da.

Uyku Neden Önemlidir?

Uyku, yaşam kalitesini belirleyen önemli bir süreçtir.

İnsanlar yaşamlarının önemli bir kısmını uyuyarak geçirir.

• Uyku, bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Enerjinin yenilenmesini sağlar.
• Kalp ve kardiyovasküler sistem, uyku sırasında yeni gün için hazırlanır.
• Hafızanın gelişmesinde önemlidir.
• Vücuttaki enfeksiyon oluşumunu durdurmaya yardımcıdır.
• Düşünme faaliyetlerinin daha etkin bir şekilde gerçekleşmesini sağlar.
• Yaratıcılığı artırır.
• Dikkat ve odaklanmada önemli bir rol oynar.
• Kişinin gün içindeki hareket performansını artırır.
• Stres seviyesini düşürür.
• Kilo kontrolü yapmayı daha kolay hale getirir.

Bebek ve Uyku

Bebek bakımının en zorlayıcı bölümlerinden biridir uyku.

Ancak bebeklerin nasıl ve ne şekilde uyuduğunu anlamak zor günlerin üstesinden gelmek açısından iyi olabilir.

Gelin birlikte bebek ve uyku ikilisine dair gerçeklere bir göz atalım.

• Bebeklerin 6 aylık olana dek düzenli uyku döngüleri yoktur.

• Yenidoğan bir bebek gece ile gündüzü ayırt edemez.

• Minik bebekler REM uykusunu yetişkinlerden daha uzun süre yaşarlar.

• Çoğu uzmana göre bebekler 6. aya geldiklerinde gece boyunca uyumaya psikolojik olarak hazırdır.

• Tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi bebekler de uyku ihtiyacı açısından birbirinden farklıdır.

Bebeğinizin Uykuya Neden İhtiyacı Var?

Bebekler de yetişkinler gibi dinlenmek ve şarj olmak için uyur. Ancak bebekler kısa kestirmelere de ihtiyaç duyar. Böylece zihinlerine yeni ortamlarını anlamlandırmak üzere zaman tanımış olurlar.

Bebek gün boyu uyanık olduğu her an “alıcı” konumundadır ve çevresindeki her türlü bilgiyi ve uyaranı adeta emer gibi bünyesine alır.

Bunun sonucu olarak da bebek beyni, hiçbir ayırım gözetmeden “içeri aldığı” bilgileri işlemden geçirmek ve birleştirmek üzere bolca zamana ihtiyaç duyar.

Uyku aynı zamanda bebeğin,

• Bedenindeki ve beynindeki kimyasalları yenilediği ve
• Sistemini yeni güne hazırladığı bir zaman dilimidir.

Bebekler İçin Uyku Neden Önemlidir?

Bebekler yetişkinlere göre daha çok uykuya ihtiyaç duyar çünkü çok hızlı bir büyüme içindedirler.

Büyüme hormonları salgılamaktan sorumlu hipofiz bezi bebekler uyuduğunda daha hızlı çalışır.

1-6 ay arasındaki bebeklerin ortalama kilo artışının haftada 140-200 gram arası olabildiği düşünüldüğünde, bebeklerin sık sık neden uykuya daldıklarını anlamak çok da zor olmaz.

Bilim adamları uyku sırasında beynin,

• Kendi kendisini organize ettiğine,
• Bilgi saklayıp kayıp kimyasalları yerine koyduğuna inanır.

Bebekler uyanık oldukları sırada çok fazla bİlgİ “emer”.

 

 

 

 

Uzmanlar bebeklerin beyninin bu bilgiyi işlemek için ekstra zamana ihtiyaç olduğunu söyler.

Uyku bebeğin duygusal sağlığı için de önemlidir.

Bebekler oynamak ve dünyayı keşfetmek için enerjiye ihtiyaç duyar.

Bebek uykusunu alamadıysa huysuz ve yorgun olur. Tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi.

Bebeklerin Uyku Evreleri

Bebeklerin de tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi farklı uyku evreleri ve derinlikleri vardır.

Yenidoğan bebekler günde ortalama 16-17 saat uyur.

İlerleyen aylarda bebeğin uykusu giderek daha fazla düzene girer ve 18. aya gelmeden gün içinde uykuya ayırdığı süre 13.5 saate düşer.

Bebekler de yetişkinler gibi iki uyku evresi yaşar. REM ve Non-REM (REM olmayan uyku).

 

REM Uykusu

Bebek REM uykusunu yani aktif uykuyu yaklaşık 6-7 aylık hamilelik sırasında geliştirir.

Bir ay sonra da Non-REM uyku yani sakin uyku gelişir.

Hamileliğin 8. ayının sonunda her iki evre de iyi gelişmiş olur.

Prematüre bebekler uykularının % 80’ini REM uykusunda geçirir.

Normal süresinde doğan bebekler ise uykunun % 50’sinde REM evresindedir.

REM uykusunu yenidoğan bebekte kolaylıkla gözlemleyebilirsiniz.

• Nefes alışverişi düzensizleşir.
• Seğirmeler görülür; gözleri gözkapaklarının altında hareket eder.
• Bebeğiniz bu aşamada kolayca uyanır.

Bebeklerin REM uykusunu neden bu kadar uzun süre yaşadıkları hala tam bilinmemekle birlikte gelişimleri için gerekli olduğuna inanılır.

Bebek 3 yaşına gelmeden uykusunun kabaca 3’te 1’i REM uykusu olur.

 

Non-REM uykusu

Bebek ve çocuklarda Non-REM uykusu “sakin uyku” olarak da bilinir. Sakin uyku için belirli bir beyin gelişimi gerekir.

Yetişkin ve çocuklardaki Non-REM uykudan oldukça farklıdır.

Bu evrede bebek,

• Derin nefes alır ve verir.
• Beyin dalgaları geniş ve yavaştır.

Non-REM uykusu 4 evreden oluşur. Bebekler genellikle 6 aylık olana dek bu evreleri belirgin şekilde yaşamaz.

1. Evre:

• Mahmurluk görülür. Bu, uykuya geçiştir.
• Bebeğin göz kapakları düşer,
• Arada gözlerini açıp kapayabilir.
• Bebek uykuya dalar.

2. Evre:

• Hafif uykudur.
• Bebek hareket eder,
• Sese karşı duyarlıdır,
• Sıçrayabilir ya da irkilir.

3. Evre:

Derin uyku evresidir.

• Bebek sessizdir ve
• Hareket etmez.

4. Evre:

Daha da derin uykudur.

• Bebek sessizdir ve
• Hiç hareket etmez.

Bebek ve Çocukların Uyku Döngüleri

Yenidoğan uyur uyumaz REM evresine girer.

• Yaklaşık 20 dakikada bir derin uykudan hafif uykuya geçerek bir döngü oluşturur.
• Bebek 3 aylıktan itibaren öncelikle Non-REM uykuya girmeye başlar.
• Bebek büyüdükçe uyku döngüleri giderek artar.

Hem yetişkinler hem de çocuklar için uyku evreleri arasındaki geçişte uyanmak oldukça kolaydır.

Bu durum bebeğİn uyanmadan 20 dakİka önce neden çok derİn uyuduğunu açıklar.

 

 

 

 

 

 

Bebek uyku evreleri arasındaki geçişlerde uyanabilir ancak zaman geçtikçe kendi kendine tekrar uykuya dalmayı öğrenir.

Non-REM uyku dört farklı aşamaya gelişince birçok bebeğin gece uykusu bütünlüklü bir hal alır.

Bebek çocukluğa geçerken uyku döngülerinin süresi 50 dakikadan 90 dakikaya yükselir. REM uykusunun toplam süresi azalır ve sonunda yetişkin değerine ulaşır.

Yetişkinler gece yattıktan bir süre sonra derin uykuya dalarlar. Çocuklar yatar yatmaz Non-REM uykunun başlangıcına geçebilirler.

Küçük çocuklar 4. evreyi çok derin uyurlar ve bu aşamadan uyandırılmaları çok zordur.

Örneğin;

Çocuğunuz gece eve dönerken arabada 4. evrede uyuyorsa büyük bir olasılıkla onu eve kucağınızda taşıyıp yatağına yatırırsınız.

O bu arada uyumayı sürdürür.

Bebeğiniz Günde Ne Kadar Uyumalı?

Yenidoğan – İlk Zamanlar

Yenidoğan bir bebek günde yaklaşık 16 saat uyur. Ancak her bir uyuma birkaç saati geçmez.

25 dakika – 5 saat aralıkları olabilen bu uyku süreleri REM uykusuyla başlayarak her uykunun süresine bağlı bir biçimde farklı, REM ve Non-REM döngüleri gösterir.

Bebek birkaç saat iyi uyusa da kısa uyanmalar gözlemleyebilirsiniz.

İlk zamanlarda düzenli bir uyku döngüsü fark etmeyebilirsiniz.

24 saatte çeşitli zamanlarda kısa ve uzun uyku süreleri olabilir.

 

3 Aylık

Bebek 3 aylık olduğunda gündüz uykusu 3 gündüz kestirmesi düzenine döner.

Ana kestirmeler sabah ve öğle ortasında, kısa kestirme akşam üzeri olur.

3-4 aylık olan bebek günde 13-15 saat uyur.

Bu uykunun üçte ikisini gece uyur.

Bebek gündüz gece ayrımını artık bilir.

 

6 Aylık

6. ayda hemen hemen bütün bebeklerin uykuları düzene girer ve gece uykularının süresi uzar.

Uyku düzeni her bebekte farklıdır.

6 aylık bir bebeğin toplam uykusu 14 saat civarındadır.

Geceleri ortalama 11-12 saat uyuyabilir.

Bebek gündüz 2 kez bir veya iki saat kestirir. Birisi sabah diğeri öğle sonrası gerçekleşir.

Bu yaşta genellikle akşamüstü uykusu kalmaz.

Genellikle sabah uykusu 9.30-10.30 arasında, öğleden sonra uykusu 14-15 arasında olur.

 

12 Aylık

1 yaşındaki çocukların çoğu 12-13 saat uyur ve bu sürenin 9-10 saati gece uykusudur.

Bu yaştan sonra birçok çocuk sabah uykusunu bırakır.

Kalan gündüz uykusu genellikle öğle yemeği sonrasındadır.

Tek gündüz uykusuna dönülürken çocuk artık daha uzun süreler uyanık kalmaya başlar. Böylece gündüz ve gece vaktinde uykuya geçişi daha kolay olur.

 

24 Aylık

• 2 yaşındaki çocuk gece 9-10 saat uyur.
• Yemek sonrası gündüz uykusu 1-2 saat sürer.
• Toplam uyku süresi 11.5-12 saattir.
• Gündüz uykusundan çabuk uyanır.
• Çocukların büyük bölümü gündüz uykusunu 3-4 yaşında bırakır.
• Ancak gündüz uykusunu bırakma yaşı 2-5 yaş arasında da değişebilir.
• Gece yaklaşık 11 saat uyuyan bir çocuk gündüz uykusu uyumayacaktır.

3 yaşından yetişkinlik çağına dek çocukların uyku ihtiyacı giderek azalır. Bu azalma yavaş gerçekleşir.

Bebeklikten çıkarken gündüz uykusu tamamen kesilir ve gece uykusu da zamanla 10 saate düşer.

Yukarıda vermiş olduğumuz değerler Dr. Richard Ferber’in yazmış olduğu Çocuklarda Uyku Sorunları ve Çözümleri kitabından.

Lütfen uyku ihtiyacının her çocuğa göre değiştiğini ve bu yazıda verilen sürelerin ortalama süreler olduğunu hatırlayın.

Ayrıca Dr. Ferber’in de kitabında anlattığı gibi uyku ihtiyaçlarının ailelere ve çocuklara göre değiştiğini de unutmayın.

Bebeklerin Uyku İhtiyacı

Yenidoğan Uyku İhtiyaçları

Yenidoğan bebekler zamanlarının çoğunu uykuda geçirir.

Günlük toplam uyku süreleri değişir ancak genellikle 8 saatle başlayıp 16-17 saate kadar çıkar.

Bebekler gece uyanır çünkü karınları açtır.

Ayrıca

• Sıcak, soğuk,
• Bez değişim ihtiyacı,
• Gaz sorunu,
• Kolik gibi nedenlerle de uyanabilirler.

3-6 Ay Arası Uyku İhtiyacı

Bebek büyüdükçe gece beslenmelerine olan ihtiyaç azalır, bu nedenle bebek daha uzun süreler uyumaya başlar.

Hatta bazı bebekler geceleri 8 saat veya daha uzun süre uyuyabilir.

4 aylık bir bebek gündüz uyuduğu uykunun 2 katı uzunluğunda bir gece uykusunu kesintisiz uyuyabilir.

6-12 Ay Arası Uyku İhtiyacı

6-12 ay arası bebekler için gece beslenme ihtiyacı artık gerilemiştir ve bazı bebekler geceleri yaklaşık 12 saat kadar uyuyabilir.

Bazı bebeklerin gece uykuları diş çıkarma ya da açlık gibi nedenlerle bölünebilir.

12 Aylık Bebeğin Uyku İhtiyacı

Bebekler ilk doğumgünlerinden itibaren toplamda 12-13 saat uyur.

2 Yaşındaki Bebeğin Uyku İhtiyacı

Çoğu 2 yaşındaki bebek 11-12 saat toplam uyku uyur.

1 veya 2 gündüz kestirmesi vardır.

3-4 Yaşındaki Çocukların Uyku İhtiyacı

3 ya da 4 yaşındaki çoğu çocuk günlük toplam 12 saat uykuya ihtiyaç duyar.

Ancak bu süre 8-14 saat arasında değişkenlik gösterir. Bazı çocukların hala gündüz kestirmesine ihtiyacı olur.

Bebek Uyku Düzeni

Bebekler içgüdüsel olarak kendileri için en iyisini bilirler ve ilk aylarda çok uyumaya programlanmıştır.

Ancak yine de her bebek farkldır.

Aşağıdaki bebek uyku düzenine dair genel bilgiler bulacaksınız.

Bebeğinizin uyku sürelerinin daha kısa ya da daha uzun olabileceğini, uyku düzenlerinin farklılaşabileceğini lütfen hep hatırlayın.

0-3 Ay

Sağlıklı ve zamanında doğmuş bir yenidoğan bebek 24 saatlik zaman diliminde en az 16 saat uyur.

Bu sürenin yaklaşık 7-7.5 saatini üç kestirme şeklinde gündüz, 8-8.5 saatini de gece uyur. Uykular gece beslenmeleri için bölünür.

Prematüre bir bebeğin uyku ihtiyacı çok daha fazladır. Kolik bebekler daha az uyur.

Anne sütüyle beslenen bebek her 2-3 saatte bir emmek için uyanır çünkü anne sütü kolay sindirilir ve bebek kısa sürede yeniden acıkır.

• Gece – Gündüz Ayrımı

Yaşamın bu ilk evresinde bebeğin gece-gündüz ayrımı yoktur.

Bebeğe aradaki farkı öğretebilmek için gece beslemelerini karanlıkta ve sessiz bir ortamda gündüz beslemelerini ise ışıklı ve aktif bir ortamda yapmak gerekir.

Bu ilerleyen zamanlardaki günlük düzen açısından önemli bir yöntemdir.

Bebek bir aylık olduğunda

• Uykusu yaklaşık 15 saate düşer.
• Bebek toplamda 6-7 saati bulan 3 gündüz kestirmesi yapar.
• Geri kalan 8-8.5 saat gece uykusudur.
• Uyku Rutini

Yaklaşık 6-8 haftalık olduğunda bebek için uyku rutini oluşturmaya başlayabilirsiniz.

Bebekler gece ve gündüz belirli bir rutinleri olduğunda daha rahat ve güvenli hissederler.

Sakin bir uyku rutini, bebeğin uyku zamanı için hazır olmasına yardım eder.

Bebek 3 aylık olduğunda

• Geceleri ortalama 10 saat,
• Gündüzleri 5 saat olmak üzere yaklaşık 15 saat uyku uyur.

6-9 Ay

6-9 ay arası bebeğin uyku ihtiyacı 14 saate düşer.

Bunun toplam 3 saati iki gündüz kestirmesidir. Gece uyku süresi ise 11 saattir.

Bazı şanslı ebeveynlerin bebekleri geceleri ya hiç uyanmaz ya da sadece bir kere uyanır. Katı gıdaya geçmiş olmanın bu durum üzerinde etkisi genellikle olur.

9 aylık olduğunda

• Bebek emeklemeye başlar,
• Daha aktiftir.

Bu da bebeğin daha fazla yorulmasına ve hem fiziksel hem de zihinsel olarak dinlenmek için  uykuya ihtiyaç duymasına yol açar.

Gün içinde iki kez kestirirler, toplam uyku süreleri yaklaşık 2-3 saattir.

Geceleri de yaklaşık 11 saat uyuyabilirler.

9-12 Ay

Bebek bir yaşına girdiğinde 13-14 saat arası uykuya ihtiyaç duyar.

Gündüz toplamda ortalama 2 saat kestirir.

Gece uykusu 11-11.5 saati bulur.  

Gündüz Kestirmeleri

Yeni ebeveynlerin en büyük korkusu gündüz uyuyan bebeklerin gece uyumayacak olmasıdır.

Şunu hiç unutmayın ki; bebeğinizin uykuya ihtiyacı var ve gündüz uyumasını engellemeye çalışmak aşırı yorgun ve son derece huysuz bir bebeğin ortaya çıkmasına yol açar.

Buradaki en doğru hareket,

• Gündüz kestirmelerini doğru zamanda planlamak,
• Çok uzun olmalarına izin vermemek.

Örneğin; bebeğiniz akşamüstü uyursa, saat 19-19.30 civarı planladığınız gece uykusu rutini gerçekleşmeyebilir. Bunun için sabah kestirmelerini uzun tutun ancak öğleden sonraları kısa olsun.

Bebek gece nerede uyuyorsa gündüz kestirmelerini de aynı yerde yapması, uykuyu evin belli bir noktası ile ilişkilendirmesi açısından önemlidir.

Bebeğin uyku için hazır olduğuna dair işaretlerini takip edin.

Bu gündüz kestirmeleri için çok önemli bir anahtardır. Ağlamak, esnemek, gözleri ovuşturmak, yaygara koparmak, çevreye ilgisini kaybetmek tipik uyku belirtileridir.

Karanlık ve sakin bir ortam gündüz uykusunu destekler. Kitap okumak ya da bir çocuk şarkısı söylemek bebeğin uyku zamanının geldiğini anlamasını sağlar.

Bebek biraz büyüdüğünde pijama ya da uyku tulumu giydirmek bebeğe uyku zamanını hatırlatan diğer unsurlar olabilir.  

Tabii ki yaşamınızı gündüz uykularına göre planlamak zaman zaman sıkıntı yaratabilir. Böyle durumlarda dışarıda olmanız gereken süreyi bebeğin uyku saatlerine denk getirirseniz bebeğin otomobilde ya da pusetinde uyumasını da sağlayabilirsiniz.

Ancak bunu bir rutin haline getirmezseniz iyi olur. Çünkü bu kez bebek otomobil ya da pusette uyuma alışkanlığı geliştirebilir.

Uykuya ihtiyacı olan tek kişi bebeğiniz değil. Anne de sağlıklı bir beden ve zihin için uykuya ihtiyaç duyar. Bu nedenle bebeğin gündüz uykusu sırasında iş yapmak yerine siz de uyumayı deneyin.

Uykusuz gecelerin ardından sizin de şarj olmaya ihtiyacınız var.

Bebeğiniz büyürken gündüz uykularına olan ihtiyacı da devam eder.

Daha çok öğle yemeğinden sonra gerçekleşen gündüz kestirmelerinin süresi, olup olmayacağı 2 – 3.5 yaş arası çocuklara göre farklılık gösterir.

Bebek Uyku Damlası Nedir?

Her bebeğin uykuya geçiş süreci, uyku süresi, uyanma sıklığı farklılıklar gösterir.

Bebeklerin kimi en geç 6. ayda kesintisiz gece uykusuna geçer kimi ortalama değerlerin çok altında uyur, üstelik sık sık da uyanır.

Uykunun her gece bölünmesi ebeveynler için çok yorucu olabilir.

Bu nedenle bazı aileler doktorların da önerisiyle bebeklerinde uyku damlası kullanmaya meyilli hale gelir.

Piyasada pek çok uyku damlası mevcut. Genel olarak doğal içeriklerden oluştukları söylenen bu damlaların bebekleri rahatlatarak doğal uyku döngülerinde uyumalarını sağladıkları belirtiliyor.

Bağımlılık yapmadıkları, yenidoğan bebeklerden 3 yaşına kadar çocuklarda kullanılabildikleri öne sürülüyor.

Doğal Ebeveynlik Uzmanı Aletha Solter Bilinçli Bebek kitabında, bebeklerin sakinleştirilmesi için özellikle kimyasal ilaç kullanımına dair şu yorumda bulunuyor:

“Doktorların ve hastaların bedenin doğal iyileşme mekanizmalarına daha fazla güvenmeleri ve insan bedeninin gerginliklerin üstesinden gelebileceğine inanmaya başlamaları gerekir.

Bedenin iyileşme sürecinin çalışması için bir miktar acı çekmek gerekir. Ağlayarak ya da öfkeyle yaşanan duygusal boşalmalar zaman alıcıdır. Oysa bunlar kişinin acı verici duygularla sağlıklı biçimde uğraştığının dışarıya yansıyan göstergeleridir.

Bebeğinizin sevgi dolu ilginizle gevşeyerek uyumasına yardımcı olursanız, duygusal olarak sağlıklı bir insan haline gelmesine de katkıda bulunmuş olursunuz.”

Bebeğiniz Nerede Uyumalı?

Bu her ebeveyni düşündüren bir sorudur ve kesin bir cevap vermesi çok zordur çünkü aslında her aile kendi çözümünü üretir.

• Bebekle biraz zaman geçirdikten,
• Kendi ihtiyaçlarınızı ve bebeğinizin ihtiyaçlarını gözden geçirdikten sonra

Sizin için en doğru çözümü bulacağınıza inanıyoruz.

Bebeği uyutmak konusunda yer anlamında genellikle 4 seçeneğiniz vardır.

• Sizin ebeveyn yatağınızda,
• Yatak odanızda, kendi yatağında,
• Yatağınızın yanında bir beşikte,
• Kendi odasında.

Her seçeneğin avantaj ve dezavantajları var ve hangi seçeneği denerseniz deneyin güvenlik önlemleri almak çok önemli.

Ebeveyn yatağında:

Yatak paylaşmak en doğal tercihlerden biridir.

Doğal Ebeveynlik Uzmanı Aletha Solter gibi uzmanlara göre bebek ve anne için en rahat ve doğal çözüm birlikte uyumaktır.

Son yıllarda yapılan bir araştırmaya göre tüm güvenlik önlemleri alındığı takdirde  ebeveynleriyle aynı yatağı paylaşan bebekler, ebeveynlerinin odasında kendi karyolalarında uyuyan bebeklerden ne daha az ne de daha fazla ani ölüm riski taşır.

Avantajları:

• Çok rahattır.
• Bebeğiniz yanı başınızdadır.
• Gece beslenmeleri, özellikle de emziriyorsanız kolaylaşır.
• Bebekle daha fazla beraber olma imkanı sağlar.

Dezavantajları:

• Bebek için ciddi güvenlik önlemleri almanızı gerektirir.
• Ebeveynler sigara içiyorsa kesinlikle yapılmaması gerekir.
• Zamanı geldiğinde bebeği kendi odasına ve yatağına alıştırma süreci gerektirir.
• Ebeveynlerin özel yaşamlarını son derece kısıtlar.

Ebeveyn odasında, kendi yatağında:

Uzmanların en çok önerdiği yöntemlerden biridir.

Araştırmalara göre bu yöntem ani bebek ölümü sendromunu en aza indirger.

Ani Bebek Ölümü Sendromu ile ilgili detaylı bilgiyi “Ani Bebek Ölümü Sendromu – Detaylı Açıklayıcı Anlatım” adlı içeriğimizde bulabilirsiniz.

Avantajları:

• Ani bebek ölümü riskini azaltır.
• Geceleri bebeğin ihtiyaçlarını karşılamak açısından kolaylık sağlar.

Dezavantajları:

• Uykusu hafif bebekler için dikkat dağıtıcı olabilir.
• Zamanı geldiğinde bebeği yine de kendi odasına alıştırmak gerekir.
• Ebeveynlerin özel yaşamları açısından kısıtlayıcıdır.

Yatağın yanına konan beşikte:

Ebeveyn yatağına yandan monte edilen bu beşikler bebeğiyle aynı odada uyumak isteyen ancak ebeveyn yatağında uyumak istemeyenler için iyi bir çözümdür.

İyi güvenlik önlemleri gerektirir.

Avantajları:

• Bebekle aynı odada olduğunuz için bebeğin sesini duymamak gibi bir durum yoktur.
• Ebeveynin içi daha rahattır.
• Bebeğe kolayca ulaşma imkanı sağladığından zahmetsizdir.

Dezavantajları:

• Yan yatağın yani bebeğin yatağının ebeveyn yatağına montajı dikkatle yapılmalıdır.

Çünkü bebeğin iki yatak arasında sıkışma riski olabilir.

Bebek kendi odasında:

Aslında en ideali başından itibaren bebeği kendi odasında kendi karyolasında uyutmak gibi görünebilir.

Ancak bu durumun da birçok dezavantajı vardır.

Avantajları:

• Kendi odasında kendi yatağında uyuyan bebek için sonradan bu süreci yaşama sorunu ortadan kalkar.
• Ebeveynlerin kendilerine ve ilişkilerine ayırdığı süre biraz daha uzun olabilir.

Dezavantajları:

• Ani ölüm riski daha yüksek olabilir.
• Geceleri ebeveyn odası ile bebek odası arasında gidip gelmeyi gerektireceği için biraz yorucu olabilir.
• Ebeveyn bebek uyandığında duymama kaygısı taşıyabilir.

Bebekle Yatak Paylaşırken Alınacak Güvenlik Önlemleri

Aletha Solter, “Bilinçli Bebek” kitabından:

• Uykunuzu etkileyebilecek ilaç kullanmayın.
• Bebeğinizin uyuduğu odada hiçbir zaman sigara içmeyin.
• Sert bir şilte kullanın ve kuş tüyü yorganlardan kaçının.
• Bebeğinizin düşmemesi için gerekli önlemleri alın.
• Yatağınızla duvar arasında aralık olmamasına dikkat edin.
• Bebeği duvar tarafına yatırmanız durumunda duvar ile bebek arasına mutlaka tampon bir yastık koyun.
• Bebeğinizi hiçbir zaman yastık üzerine koymayın.
• Bebeğinizi her zaman sırtüstü yatırın.
• Ciddi bir kilo fazlanız varsa bebeğinizle birlikte uyumayın.
• Saçınız çok uzunsa arkadan toplayın.
• Bebeğinizi sarkan ip ya da kordonların yakınına yatırmayın.
• Bebeğinizin hiçbir zaman başka bir çocukla yatmasına izin vermeyin.
• Bebeğinizi yetişkin yatağında hiçbir zaman yalnız bırakmayın.

Bebeğinizi Nasıl Uyutmalısınız?

Bebeğinizi uyuturken aşağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz.

Bebeğinizin Uyku Zamanını İyi Ayarlayın:

Yenidoğan bebeğinizi uyutmak için;

• Esneme,
• Gözlerini ovuşturma,
• Huysuzluk gibi uyku belirtilerini iyi takip edin.

Bebek 6 aylık olduğunda çok katı olmasa da bir uyku çizelgesi oluşturabilirsiniz ancak yenidoğanlar için böyle birşey söz konusu olmaz.

Bebeğin çok yorgun olmamasına özen gösterin. Çünkü düşünülenin aksine aşırı uyarılıp yorulmuş bebek kolaylıkla uykuya dalmaz.

Yani bu durum sizin lehinize değildir.

 

Bebeğinize Hep Aynı Kelimelerle Uyku Zamanının Geldiğini Söyleyin:

Bebeğinizin söylediklerinize bir anlam veremeyeceğini düşünerek onu sakın hafife almayın.

Özellikle 6 aylık bir bebeğe rahatlıkla uyku saatinin geldiğini ve artık uyuyacağını söyleyebilirsiniz.

Uyku öncesi hep aynı kelimeleri, aynı ifadeyi kullanarak bebeğinizi bilgilendirin.

 

Uyku Rutini Oluşturun:

Bir uyku rutini belirleyin. Bu rutin bebeğin uykuya hazırlanmasını sağlayacaktır.

Rutinin içeriği kadar düzenli uygulanması da önemlidir.

Örnek rutin

• Bebeğe ılık bir banyo yaptırın.
• Perdeleri kapatın,
• 1 ya da 2 kitap okuyun.
• Bebeğin bezini değiştirin, pijamalarını giydirin.
• Hafif bir müzik açın
• .

Buradaki önemli detay, tüm işlerin her gün aynı sırada yapılmasıdır.

Bu durum  bebeğin rutine alışmasını sağlar.

Bebek büyüdükçe uyku öncesi rutinin aşamaları uzun sürebilir. O yüzden çok aşamalı bir rutin oluşturmamaya dikkat edin.

 

Bebeğinizin Sakinleşmesine ve Gevşemesine Yardımcı Olun:

Rutinin ardından bebeğinizin uykuya dalmaya hazır hale gelecek şekilde gevşemesine yardımcı olmalısınız.

Her bebeğin rahatlama yöntemi farklıdır.

Pek çok bebek tıpkı anne karnındaki gibi sallanmaktan, hareket halinde olmaktan hoşlanır. Masaj çoğu bebeğin gevşemesini sağlar.

Bebeğinizin nasıl daha iyi gevşediğini bulmanız biraz zaman alabilir. Sabırlı olun.

 

Bebeğin Uykusunun Bastırdığı Anı Takip Edin:

İşte bu çok önemli bir bölüm.

İdeal olan bebeği böyle bir anda karyolasına ya da nerede uyuyorsa oraya koymak.

Sonra da bebeğin kendi kendine uyumasını gözlemlemek.

Böylesine tabii ki çok sık rastlanmıyor. Hatta çok nadir rastlanıyor.

Burada amaç bebeği kucakta sallayarak uyutmak değil. Çünkü o zaman bebek uyku ile kucakta sallanmayı ilişkilendirebilir ki bu çok da tercih edilen bir durum değil.

Ne yazık ki bebeğin uyanık ama uyudu uyuyacak, yatağa koyduğunuzda kafasını kaldırıp ağlamayacağı anı yakalamak mucize gibi birşey.

Ama denemeye değer.

 

Bebeğinizi Yatağına Yatırın:

Rahatlayıp gevşeyen bebeğinizi yatağına yatırın.

İlk yıl bebeğinizi mutlaka sırtüstü yatırmaya çalışın. Bu ani bebek ölümü riskini hafifletir.

Yenidoğanlar muhtemelen kucağınızda uykuya dalacaktır. Bu normal bir durumdur. Özellikle yenidoğan bebeklerin ten temasına ve kucaklanmaya ihtiyacı vardır.

Bebeğiniz yenidoğan aşamasını geçtiyse, tüm bu maddeleri uygulayıp bebeğinize kendi başına uyuma alışkanlığı kazandırabilirsiniz.

Yukarıda sıralanan maddeler çok ideal bir hayatı anlatıyor gibi görünebilir. Çünkü muhtemelen pratikte süreçler çok farklı gerçekleşiyor.

Bir bebeğin uykuya dalma ve ihtiyaç duyduğu uykuyu alma sürecinde etkili pek çok faktör var.

Bu faktörler arasında ebeveynlerin, özellikle de annenin hazırlığı, sabrı, şefkati, kendisine ve bebeğine uygun yöntemi bulması çok önemli.

Yukarıdaki maddeler yalnızca birer öneri. Ancak gerçekleştirilmesi mümkün öneriler.

Siz bebeğinizi bu şekilde uyutamıyorsanız ya da bu şekilde uyutmayı tercih etmiyorsanız, bu “başarısız” bir anne olduğunuz anlamına gelmiyor.

En önemli tavsiyemiz kendinizin ve bebeğinizin ihtiyaçlarını fark etmeniz, zorlandığınız noktalarda işin uzmanlarından destek almayı geciktirmemeniz.

Bebeğinizi Hangi Saatlerde Uyutmalısınız?

0-2 Ay

Bu dönemdeki bebekler yenidoğan oldukları için günlük uykuları toplamda 16-17 saati bulur.

Tek bir uyku birkaç saati geçmez. Gece ve gündüz yaklaşık 7 kez uykuya dalıp uyanırlar.

Akşam uykusuna geçiş saati de 9 gibi geç bir saat olabilir.

Bebek 2 aylık olduğunda, akşam uykusuna geçişi akşam 18-20.00 arası olmalıdır.

Son kestirmeden yaklaşık 1 saat sonra bebek akşam uykusuna yatabilir.

 

3. Ay

Bu dönemdeki bebeklerin son gündüz kestirmesi akşamüstü 17.00’da biterse, yaklaşık 1.5 saat sonra akşam uykusuna geçebilir.

Bu da bebeğin yaklaşık 18.30 civarı akşam uykusuna yatırılması anlamına gelir.

 

4. Ay

4. ayına gelmiş bebekler gündüzleri yaklaşık 3 uyku uyur.

Son gündüz uykusunun en geç 17.00’da bitmiş olması gerekir.

Böylece bebek yaklaşık 2-2.5 saat sonra gece uykusuna geçebilecek hale gelir.

Yani bebeğiniz 4 aylık olduğunda saat 19.15 civarı akşam uykusunu uyumaya başlamış olabilir.

 

5. Ay

5. ayındaki bir bebek de gündüzleri 3 uyku uyuyabilir ve en son gündüz uykusundan 17.00’a kadar uyanmış olması gerekir.

Bebek yaklaşık 2-2.5 saat sonra gece uykusu için hazır hale gelir.

Yani 5 aylık bir bebek en geç saat 19.30’da gece uykusuna yatmış olabilir.

Bu dönemdeki bebeklerin gece toplam uyku ihtiyacı 11-12 saat kadardır.

Geceleri iki kez beslenmek üzere uyanmaları olağan bir durumdur.

 

6-7. Aylar

3 gündüz uykusu uyurlar.

En son gündüz uykusunun 17.00’a kadar bitmiş olması gerekir.

Uyandıktan 2.25-2.75 saat sonra gece uykusu için hazır hale gelirler.

Saat 19.45 gece uykusu için uygun bir zamandır.

 

8 – 9. Aylar

Genellikle gündüz uykuları ikiye düşer.

En son gündüz uykusunun 16.00’da bitmiş olması gerekir.

Bebek 3-3.5 saatlik uyanıklıktan sonra 19.30’da gece uykusunu uyumaya başlayabilir.

 

10 – 18. Aylar

Çoğu bebek 13-18 ay arası 2 gündüz uykusu uyumaya devam eder.

Ancak bazı bebekler tek bir gündüz uykusuna da geçiş yapabilir.

Tüm gündüz uykularının 16.00’da bitmiş olması gerekir.

Bebek 3-4 saatlik uyanıklıktan sonra en geç saat 20.00’da gece uykusuna geçer.

Gündüz tek bir uyku uyuyan bebekler için 3-4 saatlik uyanıklık zorlayıcı olabilir. Bu nedenle bebeğinizin ihtiyaçlarını gözlemleyerek gece uykusu saatini 19.00’a çekebilirsiniz. Örneğin gece daha sık, sabahları da normalden daha erken uyanıyorsa… Bu durum özellikle 10-12 aylık bebekler için geçerlidir.

 

19. Ay-3 ve 4. Yaşlar

Artık çocuğunuz gündüzleri tek bir uyku uyuyordur ve bu uyku da genellikle 12.30-13.30 arasındadır.

Çoğu çocuk 3 yaşına kadar gündüz uykusu uyumaya devam eder.

Gündüz uykusunun saatleri değişebilir.

Bu dönemde, özellikle de 24. aydan sonra bir çocuğun öğle uykusundan en geç 15.00’da uyanmış olması gerekir.

Yaklaşık 4.5-5 saatlik uyanıklıktan sonra çocuğunuzu gece uykusuna yatırabilirsiniz. Bu da saat 20.00’da çocuğun uyumuş olması anlamına gelir.

Bebek Uyku Rutini

Bebekler rutinlerden hoşlanır. Çünkü rutinler bebeklerin dünyayı algılamalarına ve kendilerini güvende hissetmelerine yardımcı olur.

Bebeğiniz yaklaşık 3 aylık olduğunda bir uyku rutini oluşturmaya başlayabilirsiniz.

Basit bir rutin bebeğin gevşemesine ve sağlıklı uyku alışkanlıkları geliştirmesine yardımcı olur.

Ayrıca bebeğinizle baş başa zaman geçirmeniz açısından rutinler eşsiz fırsatlardır.

Aşağıda sağlıklı bir uyku rutinini oluşturacak unsurları bulabilirsiniz. Bu unsurları azaltmak ya da değiştirmek konusunda serbestsiniz.

Rutinin aşamalarını artırmanızı çok tavsiye etmiyoruz. Çünkü ilerleyen zamanlarda bebek her bir aşamanın süresini uzatabilir.

Ne kadar çok aşama olursa uyku rutini de zamanla o kadar içinden çıkılmaz bir hale gelebilir.

• Banyo yaptırmak,
• Uyku kıyafetlerini giydirmek,
• Bebeği yatağa yatırmak,
• Kitap okumak,
• Işıkları azaltarak odada sakin bir ortam yaratmak,
• Ninni söylemek,
• Sarılmak,
• İyi geceler öpücüğü verip tatlı rüyalar dilemek.

Dikkat edilmesi gerekenler:

Rutine nitelik kazandıran “sürekliliği”. Bu nedenle uyku rutinlerini aksatmamaya özen gösterin.

Rutini oluşturan aşamaları her gün aynı sırada yapmak bebek açısından iyidir.

Akşam uykusu öncesi aşırı uyaran aktivitelerde bulunmak bebeğin uykusunun açılmasına yol açabilir.

Bebeğin yemek saati ile banyo saati arasında biraz zaman bırakmak gerekir.

Bebeği emzirerek uyutuyorsanız, bebek uyku ile yemeği ilişkilendirecektir.

Emzirme seansından sonra bez değişimi, küçük bir kitap okuma bu ilişkiye mesafe katabilir.

Bebeğinizi Uyutmak İçin Deneyebileceğiniz Yöntemler

Bebeğinize sağlıklı uyku alışkanlıkları kazandırmak üzere kullanabileceğiniz pek çok yöntem var. Biz de en bilinenleri aşağıda anlattık.

Peki hangi yöntemi uygulamak sizin için daha uygun? Tamame size ve bebeğinize bağlı.

Hangi yöntem bebeğinizin karakteri açısından daha rahat uygulanabilir? Yaşam tarzınız ve ebeveynlik modeliniz hangi yöntemi kapsıyor?

Tüm bunlara karar verecek olan sizsiniz. Önemli olan seçtiğiniz yöntemde kendinizi rahat hissedip süreklilik sağlayabilmeniz. İşin anahtarı bu.

Diğer yandan hangi yöntemi seçerseniz seçin öncesinde mutlaka oluşturduğunuz uyku rutinini uygulayın.

Kontrollü Ağlatma Yöntemi

• Uyku rutini sonrası bebeğinizi henüz uyanıkken yatağına koyun.
• Bebek kısa süre sonra mızmızlanmaya, bir süre sonra da ağlamaya başlar.
• Bu yöntemde odaya hemen girmemelisiniz. Kısa bir süre de olsa bebeğin ağlamasına izin vermek yöntemin esası. Bu nedenle kendinize beklemek için bir süre verin. Örneğin 3 dakika. Ya da en az 1 dakika. (Bebeğin bir süre yalnız kalmasına izin vermeniz gerekiyor.)
• Bebeğin ağlamasına dayanabildiyseniz, 3 dakika sonra odaya girin ve yumuşak bir ses tonuyla onunla konuşun, sırtını okşayın. Ne yazık ki bebeği kucağınıza almamanız gerekiyor. Odada uzun süre de kalmayın. Bebek susunca iyi geceler diyerek odadan çıkın.
• Bebek tekrar ağlayacağı için bu kez bir dakika daha uzun süre ağlamasını beklemeniz gerekebilir.
• Süre dolunca tekrar odaya girin ve yine aynı şekilde bebeğinizi sakinleştirip odadan çıkın.
• Bebek uyuyuncaya kadar bu aşamaları tekrar edin.
• İlk gece toplamda 20 dakika ağlayan bebeğiniz, ikinci gece daha uzun süre ağlayabilir.
• Genellikle birkaç gece sonra bebeğin kendi kendini sakinleştirip uyuduğu söyleniyor.

Dr. Richard Ferber (Çocuklarda Uyku Sorunları ve Çözümleri), kontrollü ağlatma konusunda en bilinen uzmanlardan biri. Ferber, bebeklerin kendi başlarına uykuya dalmaları ve gece boyu kesintisiz uyuyabilmeleri için kendi kendilerini sakinleştirmeleri gerektiğini söyler.

Ferber’e göre bir bebeğin bunu yapabilmesi için kontrollü bir şekilde ağlamasına izin vermek gerekebilir.

Bebeği yalnız başına karyolasında ağlamak üzere bırakmak kolay bir karar değil. Doğal Ebeveynlik yönteminin tamamen karşısında durduğu bir uyutma biçimi. Karar yine de siz ebeveynlerin…

Ağlatmadan Uyutma Yöntemi

Doğal Ebeveynlik savunucusu Dr. William Sears (Çocuk Bakımı) ve aile danışmanı Elizabeth Pantley (Uyku Problemlerine Dair Çözümler) gibi dünyaca ünlü uzmanlar, bebeklerin uykuya geçişte kontrollü de olsa ağlatılmalarının, bebeğin uyku zamanı ve uyku arasında olumsuz ilişkilendirme yapmasına yol açabileceğine ; bu durumun da ömür boyu sürebileceğine işaret eder.

Dr. Sears’a göre ebeveynler sabırla bebeklerinin uykuya geçmesini beklemeli.

Sears,

• Bebeğin yanında yatmayı,
• Bebeği sallamayı,
• Emzirmeyi ve
• Bebekle tensel yakınlık kurmayı öneriyor.

Ona göre uykuyla ilgili olumlu ilişkilendirmeler yapmanın ve ömür boyu sürecek sağlıklı uyku alışkanlıkları kazanmanın yolu buradan geçiyor.

Pantley de uykuya, bebeğin ihtiyaçlarına göre düzenlenmiş yumuşak ve kademeli bir yaklaşım sunuyor.

Bebeği,

• İyice gevşeyinceye kadar sallamayı ve
• Beslemeyi;

ardından da yatağına koymayı öneriyor.

Pantley yönteminde de bebek ağladığı anda karşılık vermek esas.

Bu yöntemde,

• Emzirme, sallama gibi alışkanlıkları sürelerini azaltarak bırakmak gerekiyor.
• Bebeği uykulu ama uyanık bir şekilde yatağa yatırın.

Ninni söyleyerek, sırtını okşayarak, elini tutarak ve ağladığında kucağınıza alarak bebeği sakinleştirip, ardından yatağa koyun.

• Bebek uykuya dalana kadar, tüm bu yaptıklarınızı sürelerini kısaltarak tekrarlayın.
• Uyku zamanı çalınan bir müzik, bebeğin uykuyla özdeşleştireceği bir uyku arkadaşı da bu yöntemde önerilenler arasında.

Bu yöntem biraz zaman alsa da bebeklerini uyku için ağlatmayı göze alamayan ebeveynler için son derece uygun.

Biraz sabır ve adanmışlık bebeğin güven içinde sağlıklı uyku alışkanlıkları edinmesini sağlayabiliyor.

Kontrollü Uzaklaşma Yöntemi

Aile terapisti ve İyi Uykular Tatlı Rüyalar El Kitabı’nın yazarı Kim West’in geliştirdiği “kontrollü uzaklaşma yöntemi” bebeği kendi kendine uyumaya hazırlayan bir yöntem.

Yöntemin 6 aylıktan itibaren uygulanması tavsiye ediliyor.

• Uyku rutinlerini uyguladıktan sonra uykulu ancak uyanık haldeki bebeğinizi yatağına yatırın.
• Bebeğin karyolasından biraz uzakta, bebeğin size dokunamayacağı bir mesafede sandalyede oturun.
• Elinizin karyolanın parmaklıkları arasından sokarak bebeğinizi sevebilirsiniz.

Ancak bunu sürekli yapmayın.

Bebeğin elinizi tutarak uyumasına izin vermeyin (bebek bu şekilde uyumaya alışırsa elinizi çektiğiniz anda uyanabilir).

Bebek uykuya daldığı anda elinizi çekin.

Bu yöntemde bebeğiniz ağladığı takdirde kucağınıza alabilirsiniz.

Sakinleşince bebeğinizi öperek tekrar karyolasına koyun. Bebeğin kucağınızda uyuması yöntemi amacından saptırır. Bebeği yatırdıktan sonra sandalyenize oturun.

• İlk 3 gün, bebek derin uykuya dalana kadar ve gece boyunca tüm uyanmalarında bebeğinizin karyolasının başında olun.
• Her 3 günde bir sandalyenizi bebeğinizin karyolasından biraz daha uzaklaştırın.
• Sonunda sandalye odanın kapısına kadar gelecektir. Bu durumda da bebeğiniz geceleri uyandığında karyolasının yanına gidin. Ona varlığınızı hissettirin, güven verin, öpün. Ayağa kalkmışsa tekrar yatması için ikna edin. Ardından sandalyenize geri dönün. Çok ağlarsa bebeğinizi kucağınıza alın ve sakinleşmesine yardımcı olun.

Kim West bu yöntemin ardında yatan düşüncenin “çocuk için bir koltuk değneği değil koç olmak” olduğunu söyler. Amaç çocuğun kendi kendini sakinleştirip uykuya dalmasını sağlamaktır.

Yatır Kaldır Yöntemi

1960-2004 yılları arasında yaşamış olan bebek bakım uzmanı ve yazar Tracy Hogg iki yöntemden söz eder.

Birincisi şşş-pat yöntemi. Bebeğin ilk aylarında rahatlıkla uygulanabilecek bir yöntemdir.

Bebeğinizi karyolasına yatırın ve kulağına şşşş derken sırtına da hafifçe pat pat dokunun.

Daha çok küçük bebeklerde uygulanan bu yöntemle Hogg, bebeğin sakinleşip uykuya daldığını anlatmış.

Diğer yöntem ise daha büyük bebeklerde uygulanan yatır kaldır yöntemi.

• Uyku rutininin ardından bebeğinizi karyolasına yatırın. Yöntem ağlayan bebeğinizi kucağınıza almanızı, sustuğu anda da yatağına yatırmanızı savunuyor.
• Ancak bebeği kucağınızda sallamıyor, bebekle göz teması kurmuyor ve konuşmuyorsunuz.
• Bebek ağlarsa yine kucağınıza alın ve susunca yatırın.
• Bebek uyuyuncaya kadar yatır-kaldır’a devam edin.
• Yatır-kaldır’ların sayısı ve bu yöntemle bebeğin kaç günde kendi kendine uyumaya alışacağı tamaen bebeğe bağlıdır.

Bu yöntemde bebeğe verdiğiniz mesaj: “Senin yanındayım ancak kendi kendine uyumalısın.”

Sabır gerektiren ve her bebeğe uygun olmayacak bir yöntem. Yatır-kaldır olayı bazı bebeklerin uyarılmasına ve bebeği gevşetmekten çok huysuzlanmasına yol açabilir.

Dikkat edilecekler:

Bir bebekte işe yarayan yöntem, başka bir bebekte işe yaramayabilir ya da bazı yöntemler bazı ailelere çok uzak olabilir.

Önemli olan size ve bebeğinizin karakterine uygun yöntemi bulmaktır.

Bebeğim Neden Uyumuyor?

Bebeğinizin uyuması gereken saatte uykuya dalamamasının birçok nedeni olabilir.

Doğal Ebeveynlik Uzmanı Aletha Solter, bunun nedenlerini şöyle sıralar:

• Bebeğin uykusu yoktur.
• Ortamda fazla uyaran vardır ve bebek uykuya dalamıyordur.
• Bebeğin fiziksel temasa ihtiyacı vardır.
• Bebeğin kucağınızda ağlayarak stresini atmaya ihtiyacı vardır.
• Anne ve baba gergin ve endişelidir.
• Bebeğiniz söyleneni yapmaya itiraz eder (bu duruma 12. aydan sonra sık rastlanır)

Bebeğiniz Uyumuyorsa Ne Yapmalısınız?

Bebeğiniz uyumuyorsa ilk yapmanız gereken bunun ardında yatan neden ya da nedenleri bulmak.

Ne yazık ki ilk 6, hatta 12 hafta büyük olasılıkla uykusuz geceler sizi bekler.

Çoğu yenidoğan bebek sık sık uyanır. Uyku döngüleri düzenli değildir, çoğunlukla REM uykusu uyur, sıklıkla acıkır, gazı olur, ten temasına ve kucağa alınmaya ihtiyaç duyar. Ayrıca doğum esnasında yaşadığı stresin izlerini taşır ve bu stresi atmak için ağlama ihtiyacı hisseder.

 

• Bağlanma İhtiyacı

Doğal Ebeveynlik Uzmanı Aletha Solter, bebeklerin bağlanma ihtiyaçlarının çok güçlü olduğundan söz eder.

İlk birkaç yıl bebeklerin gece-gündüz ten temasına duydukları ihtiyaç hem yaşamsal hem de haklı bir ihtiyaçtır.

Yani doğal ebeveynlik anlayışına göre özellikle yenidoğan bebeğinizi her uyandığında ihtiyaçlarını gidermek üzere kucağınıza alın, ona gereken sevgiyi ve ilgiyi gösterdikten sonra yatağına yatırın.

Uzmanlar ilk 3-4 aydan sonra bebeklerin düzenli uykuya geçiş yapabileceğini söyler.

 

• Uyku Yönteminizi Seçin

Bebeklerin adaptasyon yeteneği yüksektir.

Bebeğinize ve size uygun bir uyku yöntemini seçebilirsiniz.

Bebek gece her uyandığında uykuya yatırmak için uyguladığınız yöntemi tekrar edin. Yani bebeği emzirerek uyutursanız gece uyandığında da emerek uyuyacaktır ya da yatağına bırakarak kendi başına uyumasını sağlarsanız, gece uyanmalarında da aynı yöntemle uykuya geri döner.

Bir yöntemi uygulamaya başladığınızda kendinize ve bebeğe zaman tanıyın.

Bebeğin adaptasyon yeteneği yüksek olsa da yeni uyku alışkanlıkları geliştirmek için zamana ihtiyacı vardır.

 

• Hasta Bebek Uyumaz

Bebeğiniz hastaysa, ateşi varsa, bedeni rahat değilse, diş çıkarıyorsa, kulağı ağrıyorsa tabii ki yetişkinlerde de olduğu gibi gibi uyuyamaz.

Üstelik durmadan ağlayabilir.

Bu durumda size tavsiyemiz destek almanız.

Babayı, bakıcıyı ya da bir yakınınızı bu gibi durumlarda bebek bakımına dahil etmeniz.

Bebekler özellikle de hastalık süreçlerinde bağlandıkları kişiyi yanlarında ister. Çünkü ancak bu şekilde rahatlayabilir ve kendilerini güvende hissederler.

Yine de kısa sürelerle de olsa dinlenmeye çekilmek sizi ertesi güne biraz olsun hazırlayabilir.

Bu süreçte yeni bir uyku yöntemi denemeye kalkmayın. Ancak bebek hastalanmadan başladıysanız, yöntemi uygulamaya devam edin.

 

• Uyku Öncesi Rutinlerini Gözden Geçirin

Uyku öncesi rutinlerin bebekler üzerinde sakinleştirici etkileri vardır ve uyku zamanının geldiğini bebeğe haber verirler.

Uyguladığınız rutinin bebeğin gevşemesine yardımcı olmasına dikkat edin. Bebeği uykuya hazırlarken aşırı uyaranlı ortamlardan uzaklaşın.

 

• Gündüz Etkinlikleri ile Uyku Arasındaki İlişki

Bebekler büyüdükçe enerjilerini atmaya yönelik ihtiyaçları da büyür.

Bir bebek var olan enerjisini ne kadar iyi harcarsa akşam uykusuna geçişi, kesintisiz uyku durumu da o kadar iyi olur.

Bebeğinizin gündüz yeterince oyun oynadığından emin olun.

Gündüz uykularının süresini gözden geçirin. Geceleri yeterince uyumuyorsa belki de gündüz uykularında yeni bir düzenlemeye gitmeniz gerekebilir.

 

• Geceleri Uyumak İçindir

Bebeğinize geceleri uyuması gerektiğini öğretmeniz gerekir.

Bunun için,

• Gece beslenmesinde ve bez değiştirmede pratik olun.

Hafif ışık kullanın, bebekle çok konuşmayın, çok fazla göz teması kurmayın.

• Bebeğin ihtiyaçlarını giderdikten sonra bebeği hemen yatağına yatırın.
• Gündüz uykusuyla gece uykusunu ayırabilmesi için bazı düzenlemeler yapın.

Örneğin; sadece geceleri perdeleri kapatın.

Her şeye rağmen bebeğiniz geceleri uyumuyorsa ve bu durum sizin için içinden çıkılmaz bir hal aldıysa, çok vakit geçirmeden doktorunuzdan ya da bir uyku uzmanından yardım isteyin.

Bebeğinizin Uykuya Dalması

Stanford Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı Bölümü’nün yayınladığı bir makaleye göre bebeklerin kendi başlarına uyku ve uyanma düzeni oturtmaları mümkün olmayabilir.

Ayrıca tüm bebekler uyumak ya da gece uyanıp tekrar uykuya dalmak konusunda iyi değildir.

Ebeveynlerin uyku öncesi rutin oluşturması bebeğin uykuya hazırlanması açısından önemlidir.

Kendilerini güvende hisseden ve sağlıklı bağlanma yaşayan bebekler, özellikle de geceleri ebeveynlerinden ayrı kalmak konusunda çok daha iyiler.

Gün boyu gerçekleşen ebeveyn-bebek sarılması, bebeğin kucakta yeterince zaman geçirmesi bebeğin kendini daha güvende hissetmesini sağlar.

Üniversite’nin yayınına göre, bebeğinizin uykuya dalması için yapmanız gerekenler şunlar:

• Bebeğin yaşına göre gündüz uykularına yeterince zaman tanıyın.
• Uyku vaktine yakın uyaranları ve aktiviteyi azaltın.
• Banyo, kitap okuma, sallanma gibi unsurlardan oluşan bir uyku öncesi rutini oluşturun.
• Bebek yavaş yavaş uyku durumuna geçerken yumuşak bir müzik çalın.
• Bebeğinizi, yatağa taşıyabileceği küçük bir battaniye ya da yumuşak bir oyuncak gibi bir “geçiş nesnesi” ile tanıştırın. Ancak boğulma tehlikesine karşın geçiş nesnesini bebek yeterince büyüdüğünde (kendi başına oturabildiğinde) devreye sokun.
• Bebeği uyuduğunda değil iyice uyku bastırdığında yatağına yatırın.
• Bebek korkarsa onu rahatlatın, güvenini tazeleyin.
• Gece uyanmaları sırasında bebeği yatıştırın ve sırtına hafif hafif pat pat yaparak rahatlatın, ona güven verin.
• Rutinler ve tepkileriniz konusunda tutarlı olun.

Bebekler ve Derin Uyku

Bebeklerin uyku kalıpları yetişkinlerden farklıdır

Yetişkinler daha uzun süre uyur, bebeklerin uyku döngüleri ise 1 saatten kısa sürer.

Bir bebek her saat hafif uyku evresinden geçer. Bu evrede bebeğin uyanması çok kolaydır. O sırada bebek üşüdüyse ya da acıktıysa mutlaka uyanır.

Bebeğin derin uykuya geçmek için yaklaşık 20 dakikaya ihtiyac vardır.

Bebeğinizi izleyerek hangi uyku evresinde olduğunu rahatlıkla görebilirsiniz.

Eğer, gözleri göz kapaklarının altında hareket ediyorsa, nefesi düzensizse, elleri bükükse, ara ara gülüyorsa bebeğiniz hafif uykuda yani REM evresinde demektir.

Nefesi sakinse, kasları tamamen gevşemişse, yüzü rahatsa bu bebeğinizin derin uykusuna yani Non-REM uykusuna işaret eder. Artık bebeğinizi uyandırmak o kadar kolay değildir.

Çocukların daha uzun süre derin uyku uyuması önemlidir çünkü bu şekilde,

• Nöral bağlantıları,
• Kan hücrelerini,
• Kas liflerini geliştirmek ve diğer önemli fizyolojik yapıları oluşturmak için dinlenmeleri ve gereken yakıtı almaları mümkün olur.

Bebek Uyku Müziği

Müzik çocuk gelişimine pek çok açıdan yarar sağlar.

• Uyku vakti geldiğinde çalınan yumuşak müzik rahatlamayı, kaliteli uykuyu ve beyin gelişimini destekler. Hatta bebek mışıl mışıl uyurken öğrenmeyi dahi etkileyebilir.
• 2004 yılında yayınlanan bir uyku araştırmasına göre uyku zamanı geldiğinde ya da gündüz uykuları sırasında arka planda yumuşak müzik çalmak bebeğin uyku süresini ve uyku kalitesini artırır.
• Dinlendirici müzik sinir sistemini sakinleştirir. Bu da nefesin ve kalp atım hızının yavaşlamasına yol açar. Böylece uyku hali tetiklenir.
• Amerikan Pediatri Akademisi’ne göre uyku vakti çalınan müzik, bebek ve çocukların kendilerini güvende, gevşemiş ve sakin hissetmelerini sağlarken bebeğin enerji seviyesinin düşmesine ve bedenin doğal bir uyku hazırlığı içine girmesine yardımcı olur.
• Aile terapisti Kim West de bazı seslerin uykuya geçişi kolaylaştırdığını, araştırmacıların da bebeklerin rahatlatıcı bulduğu bazı sesleri tanımladığını söyler.

Bebeğiniz için yüzlerce seçenek arasından en iyi uyku müziğini seçmek biraz zamanınızı alabilir. Çünkü piyasada klasik ninnilerden günümüz sanatçılarının bebeklere yönelik hazırladığı albümlere kadar pek çok seçenek mevcut.

Seçenekler arasından bebeğinize en uygun müziği kolaylıkla bulmanızı dileriz.

Bebeğinizi Uyutmak

Bebeğinizi uyuturken kullanabileceğiniz stratejileri sizin için yazdık.

Hepsini uygulamanız zor olabilir ya da hiçbiri sizin için mümkün değildir.

Yine de yazımızı okumanızı ve önerdiğimiz stratejileri gerekirse kendi aile yaşantınıza uyarlayarak denemenizi öneririz.

Stratejik Işık Kullanımı:

Karanlık uyku için çok gerekli olan melatonin hormonunun beyin tarafından  salgılanmasını sağlar.

Bu nedenle akşamları bebeğin odasında loş ışık kullanmak bebeğe uyku vaktinin geldiğini anlaması açısından yardımcı olur.

• Gündüz evinizin içine gün ışığı dolsun. Bebek gündüz uykularını ışıklı ortamda uyusun (bebek gündüz uykusuna dalmakta zorlanıyorsa durum değişir tabii ki). Böylece gece ve gündüz arasındaki ayrımın farkına varsın.
• Bebeğin uyku saatinden yaklaşık 2 saat önce tüm evin ışıklarını azaltın. Bunun için prizlerde “dimmer” (ışığı kademeli olarak azaltıp artırmanızı sağlayan cihaz) kullanmanız gerekir. Böylece bebek uyku haline girebilir.
• Bebeğin odasında gece lambası kullanabilirsiniz. Ancak ışığının yumuşak bir ışık olmasına dikkat edin.
• Bebek gece uykudan uyanırsa, sakın ışık açmayın ya da bebeği aydınlık bir alana götürmeyin. Çünkü karanlıktan ışıklı alana çıkış, bebeğe uyku vaktinin bittiği uyarısını verebilir.
• Erken güneş ışığı bebeğinizin çok erken kalkmasına neden oluyorsa, odasının perdelerini daha koyu tonda seçebilir, odayı daha karanlık hale getirmenin yollarını arayabilirsiniz.

Bebeği Uykulu Haldeyken Yatağına Koyun, Uyurken Değil:

Bunu yapmak hakikaten kolay değil ama denemeye değer.

Özellikle emziren annelerin işini kolaylaştıracak bir strateji.

Şöyle ki; bebeği emerek uyutuyorsanız (ilk 3 aydan sonra) bebek annenin memesiyle uykuyu ilişkilendirecektir.

Zamanla bu bir kontrol kalıbı halini alacak ve bebek hiçbir şekilde meme emmeden kendini sakinleştiremeyecek ya da uykuya dalamayacaktır.

Bebeğin karnının doyduğundan eminseniz, bebek iyice uykulu hale geldiyse  usulca yatağına yerleştirin.

Aile terapisti ve İyi Uykular Tatlı Rüyalar El Kitabı’nın yazarı Kim West 1 ile 10 arası bir uyku ölçeği oluşturmanızı önerir. “1” uyanık, “10” ise bebek kendinden geçmiş demek.

Bebeğinizin 7-8 ölçüsünde uyuduğu anı yakalayıp yatağına yatırmalısınız.

 

Bebeğin Yatağına Koşmadan Önce Bir An Bekleyin:

Artık İnvidyo gibi çok yüksek teknolojili bebek kameraları var.

Bebek kendi odasında uyuyorsa kameradan sesini duyduğunuz anda bebeğin yanına koşmayın.

Bebek uyku evreleri arasında uyanmış ve çok kısa bir süre sonra kendi kendine tekrar uykuya dalacak olabilir.

Zaten kameradan her şeyi takip edebiliyorsunuz. Bebeğe kendi kendini sakinleştirmesi için zaman tanıyın.

Bebek ağlamaya başlarsa tabii ki soluğu yanında alırsınız.

Bebeğin sizin odanızda kendi karyolasında uyuması durumunda da aynı strateji uygulamanızı tavsiye ederiz.

 

Bebekle Göz Teması Kurmayın:

Katı bir strateji olduğunu düşünebilirsiniz ama inanın değil.

Uyku vakti gelmiş, gözünden uyku akan bir bebekle göz teması kurduğunuz anda onu uyarma olasılığınız çok yüksek: “Haydi kalk oyun oynayalım”.

Uyku saatinde çok fazla göz teması kurmadan, alçak ve yumuşak bir ses tonuyla konuşarak bebeğinizin uykuya geçmesine yardımcı olun.

 

Her Uyandığında Bez Değiştirmeyin:

Bazı bebekler bez değiştirme seansı sırasında canlanır, uykuyu unutur.

O nedenle gece kullandığınız bezin yüksek kaliteli bir bez olmasına dikkat edin ve gece uyanmaları sırasında bebeğin bezini açmadan, koklayarak kontrol edin.

Bezi değiştirmek zorunda kalırsanız, bebeğin temizliği için ılık bir bez kullanın ki soğuk nedeniyle bebek “ayılmasın”.

 

Uyku Eğitimi İçin Bebeğin Hazır Olmasını Bekleyin:

Yukarıda önerdiğimiz stratejiler bebek için sağlıklı bir uyku düzeni oluşturmanıza yardımcı olabilir. Ve hemen hemen hepsi bebeğin ilk haftalarından itibaren uygulanabilir.

Uyku eğitimi yöntemleri içinse biraz daha beklemeniz gerekecek.

Öncelikle sizin ve bebeğinizin hazır olması önemli.

Bebekler genellikle 4. ay itibariyle biraz daha uzun uykular uyuma eğiliminde olabilir. Bebeğinizin hazır olduğunu hissediyorsanız uyku yöntemlerini araştırmaya başlayabilirsiniz.

Bebeğinizi Uykuya Alıştırmak

Bebeğinizi uykuya alıştırırken bir yandan da sağlıklı uyku alışkanlıkları kazanmasını sağlamanız önemlidir.

Bebekle gergin bir ilişki ortamı yaratmadan, onun ihtiyaçlarını gözeterek sağlıklı bir uyku alışkanlığı kazandırmak için önerilerimizi takip ediniz.

 

Bebeğin uykusunun geldiğine dair işaretleri takip edin:

Merak etmeyin bebek uykusunun geldiğini size bildirecektir.

Peki nasıl?

• Gözlerini ovuşturacaktır,
• Esneyecektir,
• Gözlerini sizden uzağa dikecektir,
• Huysuzluk edecektir.

Bebeği yatağa yatırmak için çok yorulmasını beklemeyin. Bu çok önemli. Çünkü aşırı yorulmuş bir bebek, uykuya dalmakta ve uykuda kalmakta çok daha büyük zorluk yaşar.

Bebek huysuzlanmaya başlamadan önceki işaretleri takip ederseniz, bebeğe sağlıklı uyku alışkanlığı kazandırmak konusunda bir adım önde olursunuz.

 

Bebeğin gündüz ve gece uyku döngüsünü oturtun:

Başlangıçtan itibaren bebeğinize gecelerin uyumak, gündüzlerin ise kestirip oyun oynamak için var olduğunu öğretmeye çalışın.

Gündüz saatleri boyunca bebeğinizin aktif olacağı oyunları oynayın. Gündüz uykularında perdeleri kapatmayın, mümkün olduğunca çok oyun oynayıp zamanı değerlendirin.

Ancak hava kararmaya başladığında hareketler ve etkinlikler yavaşlasın. Aslında bu herkes için geçerli.

Bebeğin uyarılmasını sağlayacak tüm faktörleri azaltın ya da ortadan kaldırın.

Örneğin; hafif bir müzik seçin, televizyonu kapatın, çizgi film açmayın, perdeleri kapatın.

Bu şekilde bebeğe artık gece olduğu bilgisini verebilirsiniz.

 

Beslenme ile uykuyu ayırın:

İlk aydan sonra bebeğin emerken ya da sallanırken uyumasına izin vermemek kendi kendine uykuya dalma alışkanlığını destekler.

Diyelim ki bebek emerken uyumaya başladı. Emzirmeyi sonlandırıp bebeği yatağına yatırabilirsiniz. Ya da emzirme ile uyku arasına bir bez değiştirme molası koyabilirsiniz.

Bebek Uyku Eğitimi

Bebeğinizi uyutmak için deneyebileceğiniz yöntemler bölümünde uyku yöntemlerine ve uyku eğitimlerine etraflıca değindik.

Daha çok Dr. Richard Ferber ile özdeşleşen “kontrollü ağlatma” yönteminde bebek yatağına konur, kısa da olsa belli bir süreyle ağlamasına izin vererek bebek kendi kendine uykuya dalmaya alıştırılır.

Bu yöntem, hakkında çok fazla spekülasyon ortaya atılmış olmasına karşın, aslında temelde şunu söyler:

Bebeğiniz fiziksel ve duygusal olarak hazır olduğunda ki bu da 3 ve 5. aylar arasında bir zamandır, kendi kendisini sakinleştirerek uykuya dalabilir.

Dr. Ferber bunun için de sıcak, sevgi dolu bir uyku rutini önerir.

Bebeğin ağlamasına izin vermek, bebeği karyolasına koyup, odanın kapısını çekip gitmek ve hiçbir şekilde yanına uğramamak anlamına gelmez.

Kontrollü, bebeği yormayacak, ebeveyni yıpratmayacak bir süre belirleyerek bebeğe zaman tanımayı içerir.

Doğal Ebeveynlik savunucusu Dr. William Sears  ve aile danışmanı Elizabeth Pantley’nin  başı çektiği “ağlatmadan uyutma” yöntemi ise bebeklerin uykuya geçişte kontrollü de olsa ağlatılmalarının, bebeğin uyku zamanı ve uyku arasında olumsuz ilişkilendirme yapmasına yol açabileceğine; bu durumun da ömür boyu sürebileceğine işaret eder.

Sears bebeğin,

• Yanında yatmayı,
• Bebeği sallamayı,
• Emzirmeyi ve
• Bebekle tensel yakınlık kurmayı önerir.

Bebeği iyice gevşeyinceye kadar sallamayı ve beslemeyi, ardından da yatağına koymayı öneren Pantley yönteminde de bebek ağladığı anda karşılık vermek esas.

Aile terapisti ve İyi Uykular Tatlı Rüyalar El Kitabı’nın yazarı Kim West’in geliştirdiği “kontrollü uzaklaşma yöntemi” bebeği kendi kendine uyumaya hazırlayan bir yöntem.

West, yöntemin 6 aylıktan itibaren uygulanmasını tavsiye eder. Bebeğiniz ağladığı takdirde kucağınıza alıp sakinleştirmenizi söyler.

Sakinleşince bebeğinizi öperek tekrar karyolasına koyarak yöntemin aşamalarına devam edersiniz.

Yaşadığı dönemde olduğu kadar 2004 sonrasında da bebeklere fısıldayan kadın olarak ününü koruyan yazar ve bebek bakım uzmanı Tracy Hogg ise iki yöntem önerir: “şşş-pat” ve “yatır-kaldır”.

Birinci yöntemde bebeğinizi karyolasına yatırın ve kulağına şşşş derken sırtına da hafifçe pat pat dokunun. Daha çok küçük bebeklerde uygulanan bu yöntemle Hogg, bebeğin sakinleşip uykuya daldığını anlatmış.

Yatır kaldır yönteminde ise uyku rutininin ardından bebeğinizi karyolasına yatırmanız; ağladığında kucağınıza almanız, sustuğu anda da yatağına yatırmanız anlatılır.

Bir uyku yöntemine başlamadan önce,

• Size uygunluğunu,
• Hazır olup olmadığınızı,
• Bebeğinizin karakterini göz önünde bulundurmanızı öneririz.

Ayrıca hiçbir uyku yöntemini bire bir uygulamak durumunda da değilsiniz.

Yapabileceğinizin ötesinde kurallar ve aşamalar gereksiz zorlukta bir uyku eğitim süreci yaratıp bebekle karşılıklı yıpranmanıza yol açabilir.

Bebeğinize uyku alışkanlığı kazandırırken takip edebileceğiniz ve aslında tüm uyku yöntemlerinin temelinde bulunan aşamaları ve ipuçlarını aşağıda bir araya getirdik.

Kolay gelsin diyor ve hemen anlatmaya başlıyoruz.

 

• Düzenli ve tutarlı bir uyku rutini oluşturun:

Bu gece uykularını düzenlemeniz açısından çok etkili bir yöntem. Uyku öncesi banyo, ninni, kitap okuma bebeğe uyku vaktinin geldiğini hatırlatır.

 

• Bebeğinizi akşam 19 gibi erken bir saatte yatırmaya çalışın:

Sakın, bebek yorulsun, daha kolay uyur tuzağına düşmeyin. Bazı uzmanların da söylediği gibi erken uykuya dalan bebek, daha uzun süreyle uyuyabilir.

 

• Değişiklik yapma ihtiyacı doğduğunda bunu yavaş yapın:

Örneğin; uykuya geçiş saatini saat 21.30’dan 19’a çekmek istediğinizde bunu yavaş yavaş yapın. Uyku saatini her gece 10’ar dakika öne alın.

 

• Bebeğiniz için uygun rahatlıkta bir uyku ortamı yaratın:

Bazı bebekler uyumak için daha sessiz ve karanlık bir ortam tercih eder. Bazıları doğa sesleri eşliğinde uyumak ister.

 

• Bebeğin yatarken giydiği giysilerle rahat ettiğinden emin olun:

Ummadığınız bir etiket çok büyük etki yaratabilir. Bebek içinde rahat ettiği, uygun sıcaklığı sağlayan giysilerle uyusun.

 

• Bebeğin uyurken çıkardığı her sese tepki vermeyin, yanına koşmayın:

Gerçek bir ağlamayla, uyku sırasındaki mırıldanmayı ayırmayı öğrenin. Emin olamıyorsanız odanın kapısında bir süre bekleyip durumu anlamaya çalışın.

 

Uyku Eğitimi ve Ağlamak

Uyku eğitimi deyince ebeveynleri en çok kaygılandıran durumlardan biri, bebeklerinin kendi başına uykuya dalarken ağlayacaklarını düşünmeleridir.

“Uyku eğitiminin amacı, bebeğinize uykuya dalmakla ilgili yeni ve daha uygun ilişkilendirmeler yapması konusunda yardım etmektir” der Dr. Richard Ferber, Çocuklarda Uyku Sorunları ve Çözümleri kitabında. Bu şekilde gece uyku döngüsü sırasında uyanan bebek, yatağa yatırıldığı zamanki koşullarla mevcut koşullarının aynı olduğunu, yani alıştığı düzenin devam ettiğini gördüğünde rahatlayıp uykuya geri dönebilir.

Uyku eğitiminin ilk adımı, bebeğin uykusunu engelleyen ya da şöyle diyelim uyku döngüsü sırasında herkes gibi (buna yetişkinler dahil) uyanıp tekrar uykuya dalmasının önünde engel oluşturan ilişkilendirme modellerini fark etmektir.

İkinci adım ise bu ilişkilendirmeleri, bebeğin sağlıklı uyku alışkanlıkları kazanmasını sağlayacak yeni modellerle değiştirmektir.

Örneğin; bebek yalnızca emerek uykuya dalabiliyorsa, gece uyandığında annenin memesinde olmadığını gördüğünde ağlayacak ve uykuya tek başına dönemeyecektir. Burada uykunun beslenme ile ilişkilendirildiğini görürüz. Bu durumun sallanarak ya da emzik emerek uyumak gibi birçok örneği olabilir.

Bebekler alışık olduklarından farklı bir düzenle tanıştırıldıklarında yeni durumu protesto eder ve kaçınılmaz olarak ağlar. Tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi.

Yani ister adına uyku eğitimi deyin, ister yeni uyku düzeni oluşturmak ya da sağlıklı uyku alışkanlıkları kazandırmak ifadelerini kullanın, bebeğiniz yeni bir düzenle tanıştığında ağlayacaktır.

Önemli olan o ağladığında sizin ne tavır aldığınız.

Bizim yaklaşımımız bebeklerin tek başlarına ağlatılmamaları, ağlarken yalnız bırakılmamaları yönünde. Bebeğiniz yeni düzene geçişte ağlıyorsa, sakinleşene kadar kucağınızda tutmalı, ona güvende olduğunu ve sevildiğini yumuşak bir şekilde hissettirmelisiniz.

Bebeklerle ebeveynleri, özellikle anneleri arasında kurulan sağlıklı bağ ve bağlanma bebeklik evresinden başlayarak kişinin tüm yaşamını etkileyen en önemli destektir.

Ebeveyn bebeğin ihtiyaçlarını zamanında karşılayabiliyor, sevgisini ve ilgisini koşulsuz bir şekilde bebeğine verebiliyorsa muhtemelen yeni uyku düzenine geçiş çok da sancılı olmayacaktır. Olsa bile (çünkü her bebek farklıdır ve insan söz konusu olduğunda işin içine çok fazla parametre girer) biraz sabır, uykusuz birkaç gece ve bolca sevgi ile herşeyin üstesinden gelinir.

Ama unutmayın, ebeveyn olmak, yetişkin ihtiyaçlarınızı göz ardı etmek değildir. Zorlandığınız durumlarda, görmezden gelmek ve devam etmek yerine, durun ve düşünün: İhtiyacınız olan ne? Ve destek almaktan kesinlikle çekinmeyin.

 

Bebek Uyku Bozukluğu

Bebek bir kez düzenli uyku uyumaya başlayınca, ani gece uykusu bölünmeleri ebeveynleri ciddi şekilde korkutur.

Yaklaşık 6. ayda başlayan bu durum, Stanford Üniversitesi tarafından gelişimin normal bir parçası sayılarak ayrılık kaygısı olarak adlandırılır.

Bebek, ayrılığın geçici olduğunu kavrayamaz.

Bebek ayrılık kaygısı, aşırı uyarılma ya da aşırı yorgunluk nedeniyle uykuya dalmakta zorlanır.

Gece uyanmalarına ya da uykuya dalmakta zorlanan bebeklerin gösterdiği ortak davranışlar şöyledir:

• Gece uyanmak ve bir ya da daha çok kez ağlamak,
• Ebeveyni odadan çıkarken ağlamak,
• Yanında ebeveyni olmadan uykuya direnç göstermek,
• Ayrılırken ebeveyne yapışmak.

Hastalık hali de uyku bozukluğu yaratabileceği için, bebeğin uyku düzeninde yeni bir durum oluştuğunda mutlaka doktorunuza danışın.

Bebeğim Ne Zaman Tüm Gece Uyuyacak?

Bir bebeğin tüm gece uyuması için öncelikle bazı fiziksel ve bilişsel kilometre taşlarını geçmiş olması gerekir.

Peki nedir bunlar?

• Moro refleksinin azalması:

Bu refleks yüksek ses, sıcaklık değişimi, ani hareket gibi belli unsurlar nedeniyle bebeğinizin uzuvlarını ani ve şiddetli şekilde çekmesine, açıp kapamasına yol açar.

Bebeğinizin güçlü bir Moro refleksi varsa, örneğin kollarını yüzüne çarpabilir ve böylelikle uykudan uyanabilir.

Bu refleks genellikle 4. ay civarı kaybolur.

• Kilosunun artması,
• Tek seferde karnını doyuracak kadar beslenmeye başlaması,
• Gece beslenmelerinin azalmış ya da bitmiş olması,
• Kendi kendine uykuya dalabilme yeteneğinin gelişmiş olması :

Bebek kendi kendini sakinleştirebildiği noktada, gece uyandığında da kendiliğinden tekrar uykuya dalabilir.

Aslında bebekler yaklaşık 6. ay civarında tüm gece uyuma yeteneğine sahiptir. Ama bu, bebeğinizin kesintisiz 8-12 saat uyuyacağı ve size de bu fırsatı tanıyacağı anlamına gelmez.

Her bebek ve ihtiyaçları farklıdır ve her bebek kendi zamanında gelişim gösterir. Buna da saygı göstermek gerekir.

Örneğin; anne sütüyle beslenen bebekler genellikle yaşıtlarına göre daha sonraki bir zamanda tüm gece uyumaya başlar. Bunun bir önemli nedeni anne sütünün hızlı sindirilmesi ve bebeğin daha sık acıkmasıdır.

Bebeğinizin tüm gece uyuması gibi bir beklentiniz varsa, öncelikle gelişimsel evrelerini doktorunuzla görüşmenizi öneririz.

Üçüncü aşamada uykuya geçişin öğretilebilir bir süreç olduğunu göz önünde bulundurarak, bebeğinize sağlıklı uyku alışkanlıkları kazandırmak konusunda destek olabilirsiniz.

Bir de unutmayın uyku konusunda yapılacak en doğru hareket bebeğinizi başka bebeklerle karşılaştırmamak olur. Çünkü gerçekten her bebek farklıdır. Ailelerinin farklı olduğu gibi…

Bebekler Gece Neden Uyanır?

Bebeklerin gece uyanmalarının ardında birçok neden yatar.

Şimdi bu nedenlerden birkaçına göz atalım.

 

Uyku döngüsü: Bebekler hafif olan REM (hızlı göz hareketi) uykusundan daha derin uyku olan Non-REM (REM olmayan uykuya) uykusunun diğer evrelerine geçişte uyanır çünkü beyin dalgaları farklılaşır ve uykunun evresi değişir.

Uyku döngüsünü ya da uykunun “evreleri”ni belirleyen farklı beyin dalgalarıdır.

Çoğu bebek uykunun bir evresinden diğerine geçerken uyanır.

Kimi aç uyanır, kimi ağlar.

Bebeklerin (ve yetişkinlerin) uyku döngüleri sırasında 4-5 kez uyanmaları normaldir.

Çoğu yetişkin uyanır ve uykuya hemen geri döner, uyandığını da hatırlamaz.

Bebek 4 aylık olduğunda derin uykunun ilk bölümünden sonra uyanır. Bu normaldir. Bu noktadan sonra önemli olan bebeğe kendi kendine uykuya dalabilmek üzere alışkanlık kazandırmaktır.

 

Beyin dalgaları: Uzmanlar çoğu bebeğin 6. aydan sonra geceleri daha uzun süreyle uyuyabileceğini söyler.

Beyin dalga faaliyetlerinin ölçüldüğü araştırmalara göre, bebeklerin 6. ayda uyku sırasındaki beyin dalgaları yetişkinlerinkine benzer bir model içine giriyor.

Ancak bu geceleri sık sık uyanan bebeklerin beyin faaliyetlerinde bir sorun olduğu anlamına gelmiyor. Bu durum bebeklerin uyku konusunda aylar geçtikçe daha da geliştiğini gösteriyor.

 

Bazı bebekler doğuştan “uykucudur”: Uzmanlar bazı bebeklerin diğerlerine göre doğuştan daha iyi uyuduklarını söylüyor. Ama bazıları için bu durum ne yazık ki geçerli değil.

Her ne olursa olsun ebeveynlerin görevi bebeklerin sağlıklı ve güzel uyku alışkanlıkları geliştirmelerine yardım etmek.

Şöyle düşünün aslında doğuştan uykucu bir bebeğiniz var ama onu emzirerek, sallayarak ya da başka uyku ilişkilendirmeleri yapacak şekilde uyutuyorsunuz.

Bu durumda bebek, uyku döngüsü sırasında uyandığında mevcut koşulların uykuya dalarken sahip olduğu koşullardan farklı olduğunu gördüğünde uykuya geri dönmekte zorlanıyor. Bu durumda iyi uyuyan bir bebek olması durumu değiştirmiyor.

 

Gelişimin evreleri: Uykuyu etkileyen en önemli etkenlerden bir diğeri bebeğin geçirdiği gelişimsel evrelerdir.

Yaklaşık 4. aydan sonra çoğu bebeğin uykusu daha uzun bir hale gelir ve uyku döngüleri değiştiği için gece birkaç saatte bir uyanırlar. Bazen uyanır ve yerlerinde döner, sonra da ağlarlar.

Bir bebeğin bu dönemde kendi başına dönebiliyor olması uyanmalarının ve ağlamalarının bir nedeni olabilir.

6. ayda bebekler dünyayı keşfetmeye başlar. Ellerine geçeni ağızlarına götürürler, böylece enfeksiyonlara da daha açık bir hale gelebilirler.

Ayrıca oturmayı öğrenmeleri de bir kilometre taşıdır ve gece uyanmalarında etkili olabilir.

7. ayda bebekler karyolalarında tutunup ayağa kalkmayı öğrenir.

Bu nedenle bebek 9 aylık olduğunda geceleyin karyolasında ayağa kalkmış bir bebek görmek olağan bir durumdur.

 

Diş çıkarma: Diş çıkarma süreci bazı bebeklerde sancılı geçer ve uykularını ciddi oranda etkiler.

Genellikle 6. ayda beklenen dişler, kimi bebekte çok daha erken ya da geç olabilir.

 

Davranışsal değişimler: Çoğu bebek 6-9 ay civarında, gelişen bağımsızlık ve kendinin farkına varma hissinden dolayı geceleri daha sık uyanabilir.

 

Enfeksiyon: Bebekler 6 aylık olduğunda ellerine geçeni ağızlarına sokmaya başlar bu da bebeğin daha çok mikroba maruz kalması anlamına gelir.

Soğuk algınlığı, üst solunum yolu enfeksiyonu yaşayan bebekler öksürmeye ve tıkanmaya bağlı olarak gece uyanacaktır.

Ateş, kusma, ishal bebeğin uyku düzenini etkileyen durumlardır.

Bebeğin uykuları düzene girmiş olsa dahi bu tür hastalık durumları uyku düzenini ve kalitesini bozar.

Bebekleri Gece Beslemek İçin Uyandırmak Gerekir Mi?

Yenidoğan bebeklerin her 3 saatte bir beslenmeleri gerekir.

Bebekler yaşamlarının ilk birkaç gününde doğum kilolarının % 5-10’unu kaybederler. Sık sık beslenerek de yaklaşık 2. haftalarında doğum kilolarına  ulaşırlar.

Hem bebeğin sağlıklı gelişimi hem de emziren annenin sütünün artması için bebeğin 3 saatte bir emzirilmesi gerekir. Üstelik anne sütü kolay sindirildiği için bebek hızla acıkır. Bebeğin acıkmasının bir diğer nedeni de henüz gücünün karnını tam doyuracak kadar emmeye yetmemesidir. Bebek hızla yorulur.

Formül mamayla beslenen bebekler için durum biraz daha farklıdır. Formül mama anne sütü gibi kolay sindirilmediği için bebek bir süre daha tok durur.

Yine de ilk haftalarda bebeğin beslenmesi için her 3 saatte bir uyandırılması gerekir.

Geceleri Bebeğim İçin Işığı Açık Bırakmalı Mıyım?

Bebeklere sağlıklı uyku alışkanlıkları kazandırmak açısından uyku ortamının önemi büyüktür.

İyi bir uyku ortamı havası temiz, sessiz, ısısı ayarlanmış ve karanlık bir odadır. Ortamda en fazla loş ışık olmalıdır.

Bebeğin vücudu doğası gereği karanlıkta melatonin salgılar. Bu da uykuya geçmesini sağlar.  

Bebeğinizin Uyuması İçin Bitki Çayı

Bazen bir bebeğin uykuya dalması için neler yapmazsınız değil mi?

Acemi ya da deneyimli tüm ebeveynlerin en büyük mücadelesi bebeklerinin kolaylıkla uykuya dalması ve sağlıklı, kesintisiz uykular uyuması.

Kimi zaman bitkisel içerikler ebeveynlere bu konuda destek olmak üzere öneriliyor.

En baştan belirtelim, uzmanlar hangi bitki olursa olsun bebeklere 6 aydan önce herhangi bir bitki çayını vermenin uygun olmadığını söylüyor.

Ayrıca herhangi bir bitki çayını bebeğinize vermeden önce mutlaka doktorunuza danışın.

Bitkilerin bilinçsiz kullanımı umulmadık sonuçlara yol açabilir.

Bitki uzmanları genellikle papatyayı, bebekler için güvenli bir bitkisel uyku desteği olarak önerir. Papatyanın içeriğinde çok miktarda doğal yoldan üretilen kimyasal bileşen bulunur.

Bunların bazıları bebek ya da yetişkin üzerinde sakinleştirici etki yaratarak uykuya geçişi kolaylaştırır. Rahat ve huzurlu bir uyku sağlar.

Ancak bebeğinize bu bitkinin çayını vermeden önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız.

Doktorunuz bebeğinizin içmesini tavsiye ederse, uygun miktar ile ilgili bilgi alınız.

Bebek bitki çayı içtikten sonra cilt kızarıklığı, solunum zorluğu ve boğazda şişlik gibi alerjik sorunlara dair takibinizi yapınız.

Diğer yandan emziren bir anneyseniz bu bitkinin çayını içebilirsiniz. Böylece uykuyu tetikleyen özelliği az miktarda da olsa sütünüz aracılığıyla bebeğinize ulaşır. Yine de bitki çaylarının gün içinde hangi miktarlarda içilebileceği ile ilgili doktor görüşü almakta fayda var.

Bebek Uyku Çizelgesi

Bebekler her yaşta farklı sürelerde uykuya ihtiyaç duyar.

Yenidoğanlar günün büyük bölümünü uykuda geçirir. Ne var ki bu uykular kısa sürelidir.

Bebek büyüdükçe uyuduğu toplam uyku süresi azalır ancak bu kez de gece uykusunun süresi uzar.

Genel olarak yenidoğanlar gündüz 8-9 saat arası, gece yaklaşık 8 saat uyur. Ancak her bir uyku çoğunlukla 1-2 saati geçmez.

Stanford Üniversitesi Çocuk Hastanesi verilerine göre çoğu bebek 3 aylık olana kadar geceleri 6-8 saat kesintisiz uyuyamaz. Bebeklerin yaklaşık 3’te 2’si ancak 6 aylık olduğunda geceleri düzenli bir uykuya geçiş yapabilir.

 

Yaş	Toplam uyku	Toplam gece uykusu	Toplam gündüz uykusu
Yeni doğan	16 saat	8-9 saat	8 saat
1 aylık	15.5 saat	8-9 saat	7 saat
3 aylık	15 saat	9-10 saat	4-5 saat
6 aylık	14 saat	10 saat	4 saat
9 aylık	14 saat	11 saat	3 saat
1 yaş	14 saat	11 saat	3 saat
1.5 yaş	13.5 saat	11 saat	2.5 saat
2 yaş	13 saat	11 saat	2 saat

 

Kaynak: Stanford Üniversitesi

Lütfen yukarıdaki tabloda yer alan verilerin genel rakamlar olduğunu hep hatırlayın. Sizin bebeğiniz daha az ya da daha fazla uyuyor olabilir.

Ayrıca başka kaynaklarda farklı rakam aralıklarıyla da karşılaşabilirsiniz.

Örneğin; yenidoğan için verilen referans aralıkları 10-18 saat olabilir. Bu normal bir durumdur. Çünkü gerçekten bazı yenidoğan bebekler gün içinde toplam 18 saat gibi uzun bir süreyi uykuda geçirebilir, bazılarıysa toplamda 10 saat uyuyabilir.

Bebeğiniz sağlıklı bir gelişim gösteriyorsa, keyfi yerindeyse, doktor takibi altındaysa ve doktorunuzun bebeğiniz için belirlediği referans aralıkları arasında uyuyorsa sizden mutlusu yok demektir.

Bebek Uyku Eğitimi İşe Yarıyor Mu?

Bu tamamen bebeğinize ve ebeveynleri olarak size bağlı. Sizi tanımadan herkesi kucaklayacak bir cevap vermemiz o kadar zor ki.

Her ailenin farklı beklentileri ve tolerans seviyeleri var.

9 aylık bebeğin gecede iki kere uyanması bir aileyi hiç endişelendirmezken başka bir ailenin saçını başını yolmasına yol açabilir.

Eğer “uyku işleri” aileniz açısından hiç de iç açıcı değilse, o zaman bir uyku uzmanına ya da bir doktora danışmanızı öneriyoruz.

Aşağıdaki birkaç gerçek de belki içinizi rahatlatır:

• Bazı çocuklar doğuştan “uykucudur”.

Bir bebek için öngörülen zamandan çok önce bir uyku düzenine sahip olup ailelerini mutlu edebilirler. Ancak bazıları sık sık uyanmaya, mızmızlanmaya meyillidir. Uykuya dalmaları ve uykuyu sürdürmeleri için onlara biraz daha fazla yardımcı olmak gerekir.

• Her çocuk farklıdır, aynı ailedeki çocuklar bile.

Bu yüzden ilk çocuğunuzda kullandığınız uyku stratejileri ikinci çocuğunuzda işe yaramayabilir.

• Herhangi bir uyku yöntemini sık sıkıya uygulamak durumunda değilsiniz.

Yöntemlerin uygun bulduğunuz özelliklerini birleştirip kendinize has bir strateji geliştirebilirsiniz.

• Bazen sağduyu en iyi yöntemdir.

Aileler genellikle çocuklarını uyutmak konusunda kendi yöntemlerini geliştirir. Eğer işe yarıyorsa, devam edin.

• Uyku eğitimini başarıyla tamamladıktan sonra dahi seyahat ve hastalık gibi “gerileme” yaşayabileceğiniz zamanları göz önünde bulundurun.

Bebek Uyku Eğitimine Ne Zaman Başlamak Gerekir?

Bebek uyku eğitimine başlamak için en uygun zaman, hazır olduğunuz zamandır. Çünkü bebeği alışık olduğu düzen/düzensizlikten farklı bir noktaya getirmek biraz sabır ve zaman gerektirir.

Bu durumda sizin ve bebeğin hazır olması önemlidir.

Ayrıca her bebek birbirinden farklıdır. Bazı bebekler çok erken bir zamanda uzun süreler uyumaya başlayabilir, bazı bebeklerin ise daha çok büyümeleri gerekebilir.

Çoğu uzman ise uyku eğitimine başlamak için bebeğin 4-6 ay civarında olması gerektiğini söyler. En erken 4. ayda bebekler düzenli bir uyku-uyanıklık döngüsüne girer ve gece beslenmelerinin sayısı azalır.

Bu durum bir uyku eğitiminin uygulanabileceğine işaret eder. Bu dönemdeki bebekler gelişimsel açıdan daha uzun süreler uyuyabilirler.

Bebek Uyku Eğitimi Kitapları

Piyasadaki çok sayıda uyku eğitimi genellikle uyku ile ilgili genel bir bakış sunup kendi yöntemini anlatıyor.

İşinizie yarayabileceğini düşündüğümüz ve farklı bakış açıları sunan bazı kitapları aşağıda derledik.

 

Bilinçli Bebek

Yazar: Aletha Solter

Bu kitap doğrudan bir uyku eğitimi kitabı olmasa da bebeği ve ihtiyaçlarını anlamak, ebeveyn olarak kendi süreçlerimizi gözden geçirmek açısından bir başucu kitabı.

 

Mahallenin En Mutlu Bebeği

Yazar: Dr. Harvey Karp

Çocuk gelişimi uzmanı Dr. Harvey Karp’ın eğlenceli bir dilde yazdığı bu kitapta en huysuz bebeği bile en mutlu bebeğe dönüştürmenin yolları anlatılıyor.

Uykunun da bu yolun en önemli destekçilerinden biri olduğunu düşünürsek…

 

Bebek Bakım Sorunlarına Mucize Çözümler

Yazarlar: Tracy Hogg ve Melinda Blau

Bu kitap doğumdan üç yaşına kadar geçen süreçte beslenme, uyku alışkanlıkları, tuvalet eğitimi, duygu ve davranış sorunlarına kalıcı, akılcı ve uzlaşmacı çözüm yolları sunuyor.

Tracy Hogg uyku yönteminin tüm ayrıntılarıyla anlatıldığı kitabın ebeveynlere pek çok açıdan yarar sağlaması mümkün.

 

Çocuklarda Uyku Sorunları ve Çözümleri

Yazar: Dr. Richard Ferber

Çocuk uyku sorunları konusunda bir merkezi de olan Dr. Richard Ferber, bu kitapta uzun yıllar boyunca çok çeşitli vakalar görmüş olmanın kazandırdığı deneyimle uykuyla ilgili detaylı bilginin yanı sıra çocuğun uyku sorununun ne olduğunu, nasıl çözeceğinizi, ne zaman tıbbi desteğe ve yardıma ihtiyaç duyacağınızı anlatan bir rehber sunuyor.

 

İyi Uykular Tatlı Rüyalar

Yazar: Kim West

Aile danışmanı Kim West’in tüm bilgisini aktardığı bu kitap, “kontrollü uzaklaşma” olarak bilinen yöntemin tüm inceliklerini anlatarak ailelere etkili bir uyku planı oluşturup uygulamak için rehberlik ediyor.

Bebeğinizi Uykusunda Kontrol Etme

Ebeveynlik biraz da kaygının derin sularında yüzmek demek. Özellikle ilk 3 ay son derece savunmasız olan minik varlığı herşeyden korumak için elimizden geleni yapar, güçlükle uyuttuktan sonra bile dinlenmek yerine sık sık bebeği kontrol eder, sesini ve nefesini dinleriz.

Bebeği uykusunda kontrol etmek hiç de gereksiz bir davranış değil aslında.

Biliyoruz ki özellikle bebeğin ilk 1 yılında ani bebek ölümü sendromu (ABÖS) ve uykuyla ilişkili bazı riskli durumlar söz konusu. ABÖS, görünüşte sağlıklı olan bir bebeğin, hiçbir belirti göstermeden uykusu sırasında solunumunun durması anlamına geliyor. Gerçekten çok kötü bir durum. Ancak bu durumun önüne geçmek için alınabilecek önlemler var.

Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) önerileriyle doğumdan 1 yaşına kadar ABÖS ve uykuyla ilişkili ölümleri azaltmayı hedefliyor.

Gelin şimdi bu önerileri inceleyelim.

• Bebeğinizi mümkünse emzirin.

Emzirmeyle ilgili temel bilgilerin anlatıldığı yazımız ile Emzirme Kılavuzu bu konuda aydınlatıcı bilgiler içeriyor.

• Bebeğin aşılarının yapılmasına ve bağışıklığını güçlendirmeye önem verin.
• Bebeğiniz 1 yaşına gelene dek yatakta sırtüstü yatırın.

Bu, ABÖS, solunum güçlüğü ve boğulma risklerini azaltır. Bebeği uyurken asla karnının üstüne yatırmayın.

Bebeğiniz ancak uyanıksa ve gözetiminiz altındaysa karnının üstüne yatırabilirsiniz. Başının arkasının düzleşmesinden endişe ediyorsanız sırtüstü yatarken başını sağa ya da sola çevirebilirsiniz.

• Bebeğinizde gastroözofageal reflü varsa, karyolasında yatarken başını yüksekte tutmadan önce mutlaka doktoruyla görüşün.

• Bebeğinizi emzirmiyorsanız uyku sırasında emzik kullanın. Emziriyorsanız, emzirme düzenini tam oturtana kadar emzik kullanmayı erteleyin.
• Bebeğinizi sert bir yatakta yatırın ve yatağın üzerindeki çarşafın iyice gergin olduğundan emin olun.
• Bebeğinizle aynı yatakta yatmayın. Ancak aynı odayı paylaşabilirsiniz.

AAP bebekler ebeveynleriyle aynı odada, ebeveyn yatağına yakın bir karyola ya da beşikte yatabilir ancak aynı yatakta değil.

Bebekle aynı yatakta yatmak boğulma, sıkışma, ezilme ve ABÖS riski taşır. Ayrıca ikiz ya da diğer çoklu kardeşliklerde de aynı yatakta yatma önerilmiyor.

• Bebek koltuğu, otomobil koltuğu, puset ya da salıncak gibi araçları bebeğin rutin uyku düzeninde kullanmayınız.

Bunlar bebekte nefes darlığı ya da boğulmaya neden olabilir.

• Bebekleri uyurken koltuk ya da kanepeye yatırmayın.

Koltuk ya da kanepede uyumak daha çok ölüm riski taşır. Ani bebek ölümü sendromu bunlar arasındadır.

• Alkol kullanmayın.

Hamilelikte ya da doğumdan sonra sigara içmeyin. Bebeğinizi sigara içilen ortamlardan uzak tutun.

• Bebeği uyku sırasında çok sarıp sarmalamayın, aşırı giydirmeyin ya da kafasını, yüzünü örtmeyin.

Bu durum bebeğin aşırı sıcaklamasını engelleyecek ve ABÖS riskini azaltacaktır.

• Bebeğin yatağında kullandığınız çarşaf bol olmamalı.

Çarşaf yatakta sıkı bir şekilde, kenarları da iyice sıkışmış bir halde durmalı.

• Bebeğin yatağında güvenli yatış yastığı da dahil herhangi bir yastık, yumuşak objeler, battaniye, yorgan, yatak koruyucusu kullanmayın.

Bunlar boğulmaya, sıkışmaya ve ani bebek ölümü sendromuna yol açabilir.

• Bebeğinizin karyolasında bebeğe dolanabilecek kamera kordonu gibi detayların olmadığından iyice emin olun.

Bebeğinizi Doğru Uyutma Pozisyonları

Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden bir öğretim görevlisinin de ilgili yazıda açıkladığı gibi ani bebek ölümü sendromu ve uykuyla ilişkili diğer riskler bebeklerin uyuma pozisyonlarına son derece özen gösterilmesini gerektirir.

Daha önce “Bebeğinizi uykusunda kontrol etme” bölümünde Amerikan Pediyatristler Birliği’nin ani bebek ölüm sendromu ve uykuyla ilintili diğer riskleri azaltmak amacıyla yayınladığı önerileri anlattık. Bunlar arasında “bebeğin sırtüstü yatırılması” en önemli maddelerden biriydi.

Bu önerilere ek olarak, bebeğinizi uyuturken uygulayabileceğiniz birkaç doğru pozisyon da hayat kurtarıcı olabilir.

• Güvenlik açısından onaylanmış, sert bir şilte/yatak tercih edin. Bebeğinizi asla yastık, battaniye ve koyun postu gibi yumuşak yüzeylere yatırmayın.
• Bebeğin uyuduğu alanın temiz olmasına dikkat edin. Karyola ya da beşiğin içinde asla yumuşak objeler, oyuncaklar, yastık, yorgan, battaniye ya da yan koruma bulundurmayın.
• Bebeğiniz yakınınızda ama kendi yatağında olsun. Bebek sizinle aynı odada uyuyabilir. Yatağınızın hemen yanına monte edilebilen bir karyola bebeğin hem yanınızda hem de kendi yatağında yatmasına olanak tanır.
• Odanın ısısını kontrol edin. Bu odanın ne çok sıcak ne de çok soğuk olmaması anlamına geliyor. Bebeği asla klima ya da kaloriferlerin, ısıtma borularının, açık pencerelerin yakınında yatırmayın.
• Bebeği üstüne battaniye, yorgan örtmeyin. Onun yerine tek parça, başlıksız tulum giydirin.

Bebek Uyutma Pozisyonu Tehlikeleri

Beklenmeyen bebek ölümleri ani bebek ölümü sendromu ve diğer uykuyla ilgili riskli durumları içerir.

Bebeği yüzükoyun yatırmak, beklenmeyen bebek ölümlerine yol açabilecek önemli bir etkendir. Peki bebek yüzükoyun yattığında ne olur?

• Araştırmalar bebeklerin yüzükoyun yattığında daha az oksijen aldıkları ve daha az karbondioksitten kurtulduklarını gösteriyor.

• Bebek yüzükoyun yattığında yüzü çarşafa çok yakın bir konumda olup rahat nefes alamayabilir ya da sürekli aynı havayı soluyabilir.
• Çok yumuşak bir şiltenin üstünde yüzükoyun yatan bir bebek boğulma riskiyle karşı karşıya kalabilir.
• Bebek şiltenin üstündeki mikropları solumak yoluyla bedenine alabilir.

Ayrıca yan yatış da bebekler açısından beklenmeyen bebek ölümü riski taşır. Bunun sebebi de yan yatan bir bebeğin kolaylıkla karın üstü pozisyona geçebilmesidir.

Amerika Pediatri Akademisi 1992 yılından beri doğumdan 1 yaşına kadar bebeklerin sırtüstü yatırılmasını tavsiye eder. O zamandan bugüne ABD’de ABÖS yüzde 50 oranında azalmış. Ayrıca boğulma ya da solunum güçlüğü vakalarında artış görülmemiş.

Ani Bebek Ölümü Sendromu ile ilgili detaylı bilgiyi “Ani Bebek Ölümü Sendromu – Detaylı Açıklayıcı Anlatım” adlı yazımızda bulabilirsiniz.

Bebeğinizin Uykusunu İzleme ve Kaydetme

Bebek odası kameralarının en önemli özelliklerinden biri ebeveynlere, bebekleri uyuduğunda ister evin içinde bir başka odadan ister farklı bir mekandan bebeği uykusunda izleme olanağı tanımasıdır.

Ani bebek ölümü sendromu, uykuda boğulma, solunum güçlüğü gibi sorunlar doğumdan 1 yaşına kadar bebeklerin karşı karşıya kaldıkları acı gerçekler.

Uzmanlar bu gibi risklere karşı ebeveynleri uyarıyor. “Bebeğinizi doğru uyutma pozisyonları” ile “bebek uyutma pozisyonu tehlikeleri” bölümlerinde riskli durumlarla karşılaşmamak için neler yapılması gerektiğini anlattık.

Uykuyla ilgili riskleri azaltmanın yöntemlerinden biri de bebeği uykusunda izlemek ve kaydetmek. İnvidyo gibi 7/24 canlı görüntülere ulaşabileceğiniz, gece görüş özellikli kameraya sahip bir sistem ile bebeğiniz uyurken, özellikle yaşamının ilk aylarında, nerede olursanız olun izleyebilirsiniz.

Bebekler ilk aylarında sağa sola dönemez, henüz tüm organları gelişmemiştir ve yetenekleri oldukça sınırlıdır. Çok korunaklı bir yerden hayata gelip, değişen ortamlarına adapte olmaya çalışırlar.

Bu nedenle özellikle ilk aylar ebeveynler için endişeyle, uyum mücadeleleriyle geçer. Ancak dünyanın ilk yapay zekalı bebek kamerası İnvidyo ile bebek bakımında güvenlik anlayışı yüksek bir seviyeye ulaşıyor.

• Bebeğiniz uyurken odasındaki kamera aracılığıyla uyandı mı, rahat nefes alıyor mu, uykusunda döndü mü gibi sorularınıza canlı görüntülerle yanıt bulursunuz.
• Ağladığı an haberdar olduğunuz gibi görüntülerden müdahale gerektiren bir ağlama olup olmadığına karar verirsiniz.
• Uyarı sistemine sahip bir cihazsa bebeğinizin durumundaki beklenmedik bir gelişmede anında uyarılırsınız.
• Oda ısısındaki ani bir değişiklikten, hava kalitesinin bozulmasından anında haberdar olursunuz.
• Sigara detektörü, bebeğin ortamında sigara içilmesi durumunda sizi anında uyarır. Uzmanlar beklenmeyen bebek ölümlerinde sigara dumanının büyük risk taşıdığını belirtiyor.
• Kameranın kayıt özelliği sayesinde bebeğinizi canlı izleyemediğiniz durumlarda geriye dönük kayıtları izleyebilirsiniz.

Bebeğinizin Uykusu Ne Zaman Düzene Girer?

Her bebeğin ve ailenin düzeni farklı olmakla beraber uzmanlar, bebeklerin genellikle 6. aydan itibaren geceleri daha uzun süreyle uyuyabileceklerini belirtir.

Çoğu bebek 6. ay itibariyle 2 kez gündüz uykusu uyur. Katı gıdaya geçişle  birlikte gece beslenmelerini bırakabilir, gece uyku fazları arasındaki geçişte kendi kendini sakinleştirebilir ve tekrar uykuya dalabilir.

Bütün bunlar tabii ki tüm 6 aylık bebekler için geçerli değildir. Ayrıca uykusu bir kez düzene giren bir bebeğin bir daha düzeninin hiç bozulmayacağını da söyleyemeyiz.

Hastalık, aşırı yorgunluk, ortamın aşırı uyaranlı olması, bebeğin günlük düzenindeki ani değişiklikler uyku düzenine de etki edebilir. Bebeğin uyku düzenindeki değişikliğin kalıcı olması durumunda bir doktordan ya da uyku uzmanından destek almanızı öneririz.

Bebeğin Uykusu Nasıl Düzene Girer?

Bebeğin uykusunu düzene sokmak ya da bebeğe bir uyku düzeni oluşturmasında yardım etmek biraz çaba ve zaman gerektirir.

Uzmanlar bebeklere uykunun öğretilebileceğini söyler. En başından itibaren göstereceğiniz tutarlı ve bebeğin ihtiyaçlarına yönelik davranışlar, bebeğin ileriki zamanlarda uykusunun düzene girmesi açısından büyük önem taşır.

Şimdi bebeğinizde uyku düzeni yaratmak yolunda atacağınız adımlara bir göz atalım.

 

Bebeğinize sık sık kestirmesi için fırsat tanıyın:

İlk 6-8. haftalar arasında çoğu bebek, iki saatten fazla uyanık kalamaz. Eğer bu süreyi aşarsanız bebek aşırı yorulmuş olup uykuya dalmakta güçlük çekebilir.

 

Bebeğinize gece-gündüz arasındaki farkı öğretin:

Bazı bebekler baykuş gibidir, gündüzleri uyur ama geceleri gözlerini kırpmaz. Bunun için yapmanız gerekeni söylüyoruz: Bebeğe gece ve gündüz ayrımını öğretmek.

Bebek 2 haftalık olduğunda bu “eğitime” başlayabilirsiniz. Nasıl mı?

Gün içinde uyanık olduğunda onunla bol bol konuşun, şarkı söyleyin. Odasında perdeler mutlaka açık olsun ki içeriye bol ışık girsin.

Akşama doğru aktiviteleriniz yavaşlasın. Ses tonunuz bile. Perdeleri kapatın. Onunla çok fazla konuşmayın. Tüm bunlar gecenin uyku uyumak için olduğunu kavraması için.

 

Bebeğin yorgunluk işaretlerini takip edin:

Gözlerini ovuşturuyor mu?

Kulağını çekiyor mu?

Esniyor mu?

Her zamankinden daha mı huysuz?

Bu işaretleri gördüğünüz zaman bebeği uykuya yatırmaya çalışın.

 

Uyku öncesi rutini oluşturun:

Bir uyku öncesi rutini için hiçbir zaman erken değildir.

Ayrıca bir rutin, uyku için özel kıyafet giymek, şarkı söylemek ve iyi geceler öpücüğü vermek kadar basit olabilir.

 

Bebeğinizi uykuluyken yatağa koyun:

Bebek 6-8 haftalık olduğunda ona kendi kendine uykuya dalma şansı verin.

Bebeğiniz henüz uykuya dalmamışken ama uykuluyken yatağına koyun.

Tüm bu adımlar bebeğin uykularının düzene girmesinde ve bebeğin kendi kendine uykuya dalabilmesinde etkili olabilecek adımlar. Ancak her işte olduğu gibi bebek bakımında da istikrar ve kararlılık önemli.

Bebeğinizin uykuları bir türlü düzene girmiyorsa ve bu durum ebeveynleri olarak sizi çok yıpratıp bebeğinizi de yorgun düşürüyorsa, mutlaka bir uyku uzmanına ya da çocuk doktorunuza danışın.

Bebeğiniz özelinde alacağınız tavsiyeler sağlıklı bir uyku düzeni oluşturmada en büyük yardımcınız olacaktır.

Bebek Uykuda Neden Ağlar?

Aşağıda bebeklerin uykuda neden ağladıklarına dair sebepleri bulacaksınız.

Uyku evreleri arası geçiş:

Bebekler de tıpkı yetişkinler gibi uyur. Bu ne demek?

Bebeğiniz de sizin gibi REM uykusu, uyku ve derin uyku arasındaki geçişlerden oluşan bir uyku döngüsüne sahiptir.

Bebeklerin uyku döngüsü yaklaşık 50 dakika sürerken, yetişkinlerde bu süre yaklaşık 90 dakikadır.

Bebeğiniz daha hafif bir uyku evresi olan REM uykusundan daha derin bir evreye geçerken sesler çıkarır ya da ağlar.

Tam olarak uyanık değildir.

Evreler arasındaki geçişte biraz kıpırdanır.

İlk aylarda bunun bir sebebi nörolojik sisteminin henüz olgunlaşmamasıdır. Bebeğiniz hala herşeyi dengelemeye çalışır.

 

Reflü çok rahatsız eder:

Mide kapakçığı henüz tam oluşmadığı için mide asitleriyle sütün özofagusa geri dönmesine yol açan reflü nedeniyle bebeğiniz rahatsız ve huzursuz olabilir.

Bu da gece uykuda ağlamalara yol açabilir.

Bebeği kısa sürelerle beslemeniz, beslenirken dik bir konumda tutmanız yardımcı olabilir.

 

İhtiyaçları nedeniyle ağlayabilir:

Bezi ıslandığı, üşüdüğü, acıktığı, gaz sancısı çektiği ya da hasta olduğu için ağlayan bebek, 1 ya da 2 dakikada tekrar uykuya dönmez.

Ağlamanın dozu giderek artar.

Uykusunda Ağlayan Bebek Nasıl Sakinleştirilir?

Bebeğizin zamanla ne için ağladığını kolaylıkla anlarsınız.

Tavsiyemiz bebek ağlar ağlamaz odasına ya da karyolasına koşup kucağınıza almayın ve konuşmayın.

Bebeğiniz uykunun evreleri arasındaki geçişte ağlıyorsa, çok kısa bir süre sonra uykuya dalar.

Bebek kameraları bebeğinize geceleri sağlıklı bir uyku düzeni kazandırmada en büyük yardımcınız olabilir.

Dünyanın ilk yapay zekalı bebek kamerası olan İnvidyo gibi gece görüş özellikli bir kamera ile karyolasında uyuyan bebeğinizi yanına gitmeden net görüntülerle izleyebilir, ihtiyacının ne olduğunu anlayabilirsiniz.

Bebeğiniz acıktıysa, bezi ıslaksa ya da gaz sancısı varsa kolay kolay susmaz. Hatta ağlamanın dozu giderek artar.

Bu durumda bebeğin ihtiyacını gidermek üzere hareket geçmeniz gerekir. Ancak bunları gece vakti olduğunu unutmadan loş ışıkta ve sessizlikte yapmanız gerekir.

Burada amaç gecelerin uyumak için olduğu bilgisini bebeğe vermektir.

Bebek Uykuda Neden Sıçrar?

Bebekler pek çok refleksle dünyaya gelir. Sıçrama refleksi olarak da bilinen moro refleksi bunlardan biri.

Sıçrama refleksi genellikle ilk 6 ayda kaybolur. Bebek uykusunda düşecekmiş gibi hisseder ve sıçrayarak uyanabilir.

Uzmanlar bebeklerin kundaklanmasının sıçrama refleksine dayalı uyku bölünmelerini azaltabileceğini tavsiye eder.

Bazı bebekler uykusunda sıçrarken uyanabilir bazıları ise uykusuna devam eder.

Bebek Uykuya Neden Dalamaz?

Bebeğinizde herhangi bir sağlık sorunundan şüphe duymuyorsanız, 3 nedenle uykuya dalamıyor olabilir.

Bebek çok yorgundur:

Bu, bebeğin uykuya karşı savaş vermesinin en olası nedenlerinden biridir.

Bebek aşırı yorgun hale gelmeden önce size uykusunun geldiğiyle ilgili bazı işaretler verir.

• Gözlerini ovuşturur,
• Esner,
• Kulağını çeker,
• Hafif mızmızlanır,
• Boş bakmaya başlar…

Bu işaretleri kaçırdığınız zaman aşırı yorgunluğa davetiye çıkarmış olursunuz ve sonrası epey zor olur.

Bebek uyuyacak kadar yorgun değildir:

Yok artık dediğinizi duyar gibiyiz. Ama öyle.

Ebevdeynlik incelik sanatı. Uyku da çok hassas bir durum.

Bebeğinizi ne uykuya dalamayacak kadar yoracaksınız ne de yorulmamış bir bebeği uykuya yatırmaya çalışacaksınız. Gerçi bu 2. durum daha seyrek rastlanır.

Bebeğiniz uykuyla mücadele ediyorsa, geriye sarın ve bebeğin kaç saattir uyanık olduğunu, uyanık olduğu saatlerde hangi aktiviteleri yaptığını gözden geçirin.

Bebek ayrılık kaygısı taşıyordur:

Ayrılık kaygısı genellikle 8, 9 ve 10. aylardaki uyku gerilemelerinin nedenidir. Bebeklerin uykuya dalmasını ciddi şekilde etkiler. 18. ayda ayrılık kaygısı çoğunlukla zirve yapar.

2 yaşında tekrar ortaya çıkar.

Bebeğin Uykudan Ağlayarak Uyanması

Bebeğin uykudan ağlayarak uyanmasının pek çok sebebi olabilir.

Şimdi bunları değerlendirmeye başlıyoruz…

• Bebeğiniz acıkmış olabilir.

Her bebeğin alışkanlıkları ve ihtiyaçları farklı olmasına karşın genellikle 6. aya kadar gece beslenmeleri için ağlayarak uyanmaları normal sayılır.

Buna ek olarak ıslak bezin rahatsız etmesi, gazı olması, sıcak/soğuk hava, odanın havasının bozulmuş olması, yatakta toplanan çarşaf ya da hastalık durumları bebeklerin uykudan ağlayarak uyanmalarına neden olabilir.

• Bir diğer temel sorun uyku ilişkilendirmeleri. Bu ne anlama geliyor?

Diyelim ki bebeğinizi kollarınızda sallayarak uyutmaya alıştırdınız. Bebek uykunun evreleri sırasında uyandığında kendisini kollarınız yerine bir karyolada bulursa kolaylıkla ağlar.

Emzikle uyuyan bir bebek, emziği ağzından düşünce yine uyanır ve ağlar.

• Bebeklerin uykusu da tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi döngülerden oluşur.

Yetişkinler döngüler arası uyanabilir ve farkında bile olmadan tekrar uykuya dalar.

Bebekler ise uyku döngüleri arasında uyanıp ağlayabilir.

Bu ağlamalar genellikle kısa olur. Son derece normaldir. Ebeveyn olarak siz hemen bebeğin yanına koşup onu uyandırmazsanız çok kısa bir süre sonra bebek uykusuna devam edebilir.

• Bebek uykusundan ağlayarak uyandıysa uykusunu tam almamış ve biraz daha dinlenmeye ihtiyaç duyuyor olabilir.

Bunu en başlarda ayırt etmekte zorlanabilirsiniz ancak bebeğinizin ayına göre ihtiyacı olan uyku süresini takip ederseniz ve günlük aktivitelerinizi gözden geçirirseniz dinlenme ihtiyacı ile ilgili bir fikriniz olabilir.

Bu durum daha çok bebeğin karakteriyle de ilgilidir. Dolayısıyla bebeğe bakım veren kişi/kişiler bunu en iyi şekilde ayırt eder.

• Bazı yetişkinler uykudan uyandıklarında hemen “ayılamaz” ve biraz da aksi olur, aynısı bebekler için de geçerli.

Bebeğiniz ayılmak için biraz zamana ihtiyaç duyuyor ve o nedenle ağlıyor olabilir.

Uyku Problemi

Uyku bebekler için öğrenilen bir süreçtir ve ebeveynler bebeklerde bir uyku düzeni oturtmak için çaba göstermelidir.

Ancak uyku ve bebek gelişimi lineer ilerlemez. Bebeğin uykuları belli bir düzeni takip ederken çeşitli nedenlerle değişiklik gösterebilir, düzen dediğiniz bir anda düzensizlik haline gelebilir.

Bu düzensizlik durumu kalıcı bir hal alarak aileyi ve bebeği yıpratırsa uyku problemlerinden söz edebiliriz. Yalnız şunu da akılda tutmak gerekir ki her ailenin problem olarak gördüğü şey farklı olabilir; bir ailenin problem dediğini başka bir aile uyku düzeni olarak değerlendirebilir. Bu nedenle uyku problemleri konusu derin ve kapsamlı bir konu.

Önemli olan sizin aile olarak bebeğinizin uyku düzeniyle ilgili ne hissettiğiniz ve düşündüğünüz.

Bebeğin Yeterli Uyku Almaması Durumunda Neler Olur?

Bebeğiniz muhtemelen yorgun ve huysuzdur.

Daha talepkardır, yatağa yatırdığınızda daha fazla ilgi bekler, sakinleştirmesi daha uzun sürer.

Bebeğiniz yeterli uyumuyorsa siz de uykusuzsunuz demektir.

Yorgun ve gergin olabilirsiniz. Daha tepkiselsinizdir. Bağışıklığınız düştüğü için daha sık hastalık olabilirsiniz. Uyku eksikliği endişe ve depresyona yol açabilir.

Bebeğin günlük ihtiyaçlarını karşılamak, onu her zaman sevgi ve şefkatle kucaklamak zor hale gelebilir.

Yorgunluk sağlıklı düşünmenizin önünde engel teşkil edebilir.

Aile içi ilişkilerde güçlük yaşayabilirsiniz. Örneğin yeterince uyumadığınızda diğer çocuklarınıza ya da eşinize, aile yakınlarınıza karşı daha sabırsız olabilirsiniz.

Görüldüğü üzere uyku problemleri, bebekler kadar ebeveynlerini ya da bakım veren diğer kişileri de etkileyen ciddi bir durum. Ve tükenme noktasına taşımadan önlem almayı gerektirir.

Uyku Problemi Nedir?

Uzmanlar bebeklerin ilk 6 ay, geceleri düzenli olarak uyanmasını normal olarak değerlendirir. Çünkü ilk aylar bebeklerin geceleri beslenmek ve ebeveynleri tarafından sakinleştirilmek, ten teması kurmak ihtiyaçlarının yoğun olduğu aylar.

Peki 6. aydan sonra hangi uyku alışkanlık ve davranışlarını uyku problemi olarak değerlendirebiliriz?

• Geceleri düzenli olarak 3 kereden fazla uyanmak,
• Düzenli olarak 30 dakikayı aşan bir süreyle sakinleştirilme ihtiyacı,
• Sakinleşip uykuya dalmada yaşanan güçlükler

Şimdi farklı senaryolarda uyku problemlerini ve neler yapabileceğinizi inceleyelim.

Bebeğiniz sadece emerken uyuyabiliyor:

En sık karşılaşılan uyku ilişkilendirmesi ve sorunu.

Yapılabilecek en iyi şey, uyku ile beslenmenin arasına bir etkinlik koymak. Beslenmeyi erkene alın, ardından uyku rutinlerine başlayın ve bebeğin uykusu iyice geldiğinde yatağına yatırın.

Başlangıçta zor olsa da siz kararlı ve düzenli oldukça bebeğiniz de buna uyum gösterecektir. Hemen büyük değişimler beklemeyin.

Ayrıca bu önerimizi tümüyle bir günde de uygulamak zorunda değilsiniz. Parçalara bölün, kendinize zaman tanıyın ve mutlaka yakınlarınızdan destek alın. Bu düzene ne kadar erken başlarsanız sizin için o kadar iyi olur.

Bebeğiniz sadece sallanırken uyuyabilir:

Bu da bir diğer uyku ilişkilendirmesi. Bebeğiniz uyku ile hareketi ilişkilendirmiş.

Yine yavaş yavaş bu ilişkiyi bozalım.

• Bebeğinizi önce kollarınızda çok hafif sallayın.
• Sonra hareketi bırakın ve bebeği öylece sakince kollarınızda tutun.
• Hiç hareket etmeyin.

Bebek bir süre sonra uykuya dalacaktır.

Her gün bu rutinden bir adımı eksiltmeye çalışın. Bir süre sonra beslenme, uyku rutini ve uyku düzenine geleceksiniz. Ama her zamanki gibi sabır ve zaman gerekiyor.

Bebeğiniz sadece kucağınızda ya da sling veya wrap’te uyuyabilir:

Bazı bebekler uykuya dalmak için anneleriyle ten temasına ihtiyaç duyar. Aslında bu o  kadar normal ki. Sadece şehir hayatında bizler zorlanıyoruz.

Annenin çalışıyor olması ve uyku ihtiyacı, yaşamın hızı, yapılması gereken işler ne yazık ki böyle bir rutini zor hale getiriyor. Sonunda anne yıpranıyor, işte bunu da hiç istemiyoruz.

O halde ne yapalım? Biraz zor olacak olsa da bebeği anne dışında birinin; babanın, bir arkadaşın, anneannenin, bakıcının uyutmasını deneyelim. Belki bu şekilde anne ve uyku ilişkisi biraz mesafe kazanır.

Bu noktada farklı uyku eğitimi yöntemlerinden birini de deneyebilirsiniz.

Bebeğinizi uyutmak için deneyebileceğiniz yöntemler bölümünde konuyu detaylı inceledik.

Bebeğiniz sadece otomobil koltuğunda uyuyabilir:

Bu da sallanarak uyumak gibi bir hareket ve uyku ilişkilendirmesi.

Oto koltuğunda uyumak özellikle reflüsü olan bebeklerin rahat ettiği bir pozisyon.

Bu nedenle önce bebeğinizin böyle bir sorunu olup olmadığını öğrenin.

Ondan sonra diğer uyku-hareket ilişkilendirmelerinde olduğu gibi yavaş yavaş hareketi uyku düzeninden çıkarın.

Bebeğiniz geceleri uyuyor ama gündüz uykuları konusunda son derece düzensiz:

Bu da bir uyku problemi. Bebekler için düzenli gündüz uykusu çok önemli.

Daha önce bebeklerin aylarına göre gündüz kaç kez kestirmelerinin onlar için iyi olabileceğini, bebek uyku çizelgesi bölümündeki tabloda gösterdik.

Düzenli bir gündüz kestirmesi için bebeğin uyku işaretlerini takip edin, belli bir gündüz uykusu rutini oluşturun ve tabii ki sabırlı ve kararlı olun.

Gece uykusu için uyguladığınız yöntemleri gündüz kestirmeleri için de deneyebilirsiniz.

Bebeğiniz uyku vakti geldiğinde uyuyor ama gecenin bir vakti uyanıp bir daha uyumuyor:

Uyanmalar fizyolojik ihtiyaçlar nedeniyle olursa bunları karşılayıp bebeğin yeniden uyumasını sağlayabilirsiniz.

Ancak açlıkla bağlantılı olmayan bir uyanma, muhtemelen bebeğin uyku döngüsü sırasındaki uyanması ve kendi kendine tekrar uykuya dalamamasıdır. Bunun için biraz yardıma ihtiyacı var.

Işıkları açmadan, fazla konuşmadan bebeğinizi sakinleştirmeye çalışın.

Hareketleriniz ve sözleriniz gecenin devam ettiğini ve uyku zamanında olduğunuzu hatırlatsın.

Biraz zaman, epey uykusuzluk ve sabırla bu işin de üstesinden geleceksiniz. Zamanla bebeğiniz kendi kendine uykuya dalabilme yeteneği kazanacak.

Bebeğiniz uyanıyor ve tüm gece emmek istiyor:

Yenidoğan bir bebeğin tüm gece beslenmek istemesi normal. Çünkü güçleri ancak buna yettiği için azar azar yerler ve sık sık acıkırlar.

Emme refleksini doğuştan getirirler ve düzenleme yapabilmeleri için bu çok gereklidir.

Ancak bebeğiniz 4-6 aylık olduğunda beslenme işini gündüzleri ve gece uyku rutininden önce yapmaya, geceleri daha uzun süreyle uyumaya başlamalıdır.

Bebeğiniz hala çok sık beslenmek için uyanıyorsa ve hatta gecenin geri kalanını emerek geçiriyorsa, gündüz rutinlerinizi gözden geçirmeniz, uyku ve beslenme ilişkilendirmesine bir son vermeniz gerekir.

Bebeğinizin uykuları çok düzenliydi ancak birden bire herşey olumsuz yönde değişti:

Bu çok sık rastlanan bir durum ve pek çok nedeni olabilir.

• Hastalık,
• Diş çıkarma,
• Büyüme atağı,
• Ayrılık kaygısı,
• Tuvalet eğitimi gibi pek çok durum bebeğin uyku düzenini bozabilir.

Ayrıca;

• Taşınma,
• Evinizdeki yeni bir düzen,
• Ebeveynlerin psikolojik durumları,
• Boşanma gibi şartlar da bebekleri etkiler.

Hastalık için yapabileceğimiz şey geçmesini beklemek. Bebeği çok zorlamadan rutinlerini yerine getirmeye çalışmak. Tabii ki doktor gözetiminde.

Diğer etkenler içinse işi bilen birinden, örneğin bir uyku uzmanından, doktorunuzdan destek almanızı öneririz.

Uyku Uzmanı

Uyku uzmanı ya da danışmanı genellikle tıp, çocuk gelişimi, psikoloji alanlarında eğitim almış kişilerdir.

Ancak günümüzde farklı bir alanda eğitim alıp, üniversitelerin ya da bilinirliği yüksek enstitülerin uzun süreli koçluk eğitimlerini tamamlayıp uyku danışmanı / uzmanı alan kişiler de vardır.

Uyku uzmanı/danışmanı ne yapar?

Bebeğinin / çocuğun uyku düzeniyle sorun yaşayan ailelere yeni bir düzen oluşturmalarında, varsa çocuğun uyku bozukluğunun giderilmesinde destek olur.

Uyku uzmanları doğrudan ailelerle çalışır, ailenin ve bebeğin ihtiyaçlarına yönelik olarak da çalışmanın süresi belirlenir.

Bir uyku uzmanı arayışına girerseniz, sizi ve bebeğinizi tanımak için gereken zamanı ayıran, bebeğinize özel bir yöntemle sorun yarattığı düşünülen uyku alışkanlıklarını değiştirmek için çalışan, sevgi ve şefkatte cömert bir uzmanı tercih etmenizi öneririz.

Bu konuda lütfen hislerinize de güvenin.

Uyku Uygulaması

Bebeğiniz uykuya dalmakta güçlük çekiyorsa, bu yolda bebeğinize ve size destek olabilecek, bebek şarkıları ve sakinleştirici seslerden oluşan bazı uygulamaları derledik.

Android ve İOS mobil cihazlarınızda kullanabileceğiniz bu uygulamalar çok sayıda, kimi ücretli kimiyse ücretsiz.

Deneyerek bebeğiniz için en uygun uygulamayı bulabilirsiniz.

Sleepy Sounds (Android / iPhone): En iyi uygulamalardan biri olarak biliniyor. Sadece şarkılar ve doğal sesler eşliğinde bebeğin rahatlayarak uyumasını sağlamıyor aynı zamanda animasyonlu bir ışıkla odanın hafif aydınlamasını da sağlıyor.

Lullaby For Babies (Android / iPhone): Bu uygulama basit melodilerle, klasik çocuk ninnilerini içeriyor.

Lightning Bug (Anroid / iPhone): Yağmur fırtınası ve dalga seslerinden elektronik enstrümanlara kadar 200 farklı ses içeriyor.

Sleep Hero (iPhone): İçeriğindeki çok sayıda çocuk şarkısı, masalı ve sesine ek olarak bebeğinizin favorilerini de ekleyebileceğiniz zengin bir uygulama.  

Baby Shusher (Android / iPhone): Annenin kendi şşş sesini de kaydedebileceği, bebekleri sakinleştiren ve rahat bir uykunun kapılarını açan bir uygulama.

Uyku Zamanları

Bebekler de tıpkı yetişkinler gibi uykunun kalitesi ve süresiyle ilgili olarak birbirlerinden farklılık gösterir. Üstelik bebeğin içinde bulunduğu gelişim evresine göre de uyku süreleri değişir.

Aşağıda John Hopkins Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin yayınladığı ortalama uyku zamanlarını göreceksiniz. Bu değerleri her bebek için olması gereken uyku süreleri olarak düşünmeniz ebeveynlik hayatınızı zor hale getirir.

Tavsiyemiz doktorunuza da danışarak bebeğiniz için sağlıklı sınırlar içinde uyku düzenleri ve zamanları belirlemeniz. Unutmayın uyku meselesi emek ister. Bebeğe sağlıklı uyku alışkanlıkları kazandırmak hem onun yaşamının geneli açısından önemlidir hem de sizin ebeveynlik hayatınızı olumlu yönde etkiler.

 

Yaş	Ortalama gece uykusu	Ortalama gündüz uykusu
0-3 ay	8-9 saat (geceleri sık sık uyanır)	8 saat
6-12 ay	10-12 saat (genellikle geceleri kesintisiz uyur)	5 saat
2 yaş	10-12 saat	4 saat (1 yaşından sonra daha az gündüz uykusu))
3  yaş	10 saat	1 saat
4-6 yaş	10 saat	Gündüz uykusu genellikle uyumazlar

 

Kaynak: 

hopkinsmedicine

 

Kaliteli Bebek Uykusu İçin İpuçları

John Hopkins Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin yayınladığı yazıya göre kaliteli bebek uykusunun yolu sağlıklı uyku alışkanlıklarından geçiyor.

Yenidoğan bebeklerin yaşamlarının ilk birkaç haftasında gece ve gündüz düzenleri yoktur. Sık sık acıkırlar, gece gündüz toplamda 16 saat kadar uyurlar.

Uzmanlar yenidoğan bebeklerin en fazla 3-4 saatte bir beslenmeleri gerektiğini söyler.

Bebekler 4-6 ay arasında daha düzenli, tahmin edilebilir bir uyku düzenine geçiş yaparlar.

Gece beslenmelerinin sayısı yok denecek kadar azalır, dolayısıyla geceleri daha uzun süreyle kesintisiz uyurlar.

Tüm bu verilerin ortalama değerler olduğunu, bebeğinizin farklılıklar gösterebileceğini lütfen göz önünde bulundurun.

Bu bilgilerin ışığında şimdi sağlıklı uyku alışkanlıklarına bir göz atalım.

• Uykudan yaklaşık 20-30 dakika önce sakin olabildiğiniz, yavaşladığınız bir zaman dilimine başlayın. Hafif bir müzik dinleyebilir ya da kitap okuyabilirsiniz. Ne olursa olsun televizyon, akıllı telefon, bilgisayar ve tabletten uzak durun, bebeğinizi uzak tutun. 

• Bir uyku öncesi rutini oluşturun. Ilık bir duşun ardından bebeğe masaj yapmak, masal anlatmak güzel seçenekler olabilir. Bebeği uyarmayacak herhangi bir aktiviteyi rutine ekleyebilirsiniz. Ancak rutinin çok aşamalı olmamasına dikkat edin. İlerleyen zamanlarda her bir aşamanın süresi bebek tarafından uzatılabileceği için sayıyı az tutmakta fayda var. 
• Bebeğin iyice uykusunun geldiğini fark ettiğiniz an usulca bebeğinize iyi geceler öpücüğü verin, yatağına yatırın ve ışıkları kapatın (Burada yazar bebeğinizin kendi başına uykuya geçebildiğini varsayıyor. Eğer durumunuz farklıysa uyku problemi ve bebeğinizi uyutmak için deneyebileceğiniz yöntemler bölümlerini okumanızı tavsiye ediyoruz.) 
• Bebekler uykularının geldiğini hal ve hareketleriyle çok rahat anlatır. Gözlerini ovuşturur, esner, kulaklarını çeker, uzaklara bakar, huzursuzlanmaya başlar. Ağlama aşaması çok sonra gelir. Bu sinyalleri gördüğünüz an, bebek yatağına yatırılmak üzere hazır hale gelmiş demektir. 
• Bebeklerin uyumadan önce yatağa yatırılması önem taşır çünkü ancak bu şekilde kendi kendilerine uykuya dalmayı öğrenebilirler. 
• İlk birkaç hafta uygulaması zor olabilir ancak ne kadar erken başlarsanız o kadar iyi. Peki nedir bu? Gece ve gündüz ayrımı tabii ki. Bebekler gecelerin uyumak için olduğunu öğrenmeli. Gündüz ise aktivite zamanı. 
• Gündüz için aktivite zamanı dedik ancak düzenli gündüz kestirmeleri de bebeklerin uyku düzeni ve sağlıklı gelişimleri açısından önemli. Ayrıca gündüzleri ayına göre belli bir düzen içinde uyuyan bebekler geceleri de aynı şekilde devam edebilir. 
• Bebeğin uyku ve beslenme ilişkilendirmesi yapmaması için beslenmeyle uyku arasına mesafe koyun. Örneğin beslenmeyi uyku rutini öncesi tamamlayın. Bebeğin anne sütü ya da formül mama emerek uyuması, kendi kendine uyuma alışkanlığı geliştirememesine yol açar. Yenidoğan zamanı bu ayrımı yapmak mümkün olmayabilir ancak en geç 3. aydan itibaren motivasyonunuz bu yönde olsun. 
• Bebekler hiçbir şekilde biberonla yatağa yatırılmamalıdır. Bu diş çürümesine ve kulak enfeksiyonlarına yol açabilir. 

Bebekler Nasıl Uyur?

Stanford Üniversitesi’nin bebek uykusuyla ilgili makalesinde bebeklerin de tıpkı yetişkinler gibi farklı uyku evreleri olduğu anlatılır.

Bebeğin uyku döngüsü hamileliğin son aylarında oluşmaya başlar. Önce aktif uyku olan REM uykusu oluşur, ardından yaklaşık 8. ayda sakin uyku başlar.

İki tür uyku vardır. REM uykusu ve NON-REM uyku (yani REM olmayan uyku).

REM (hızlı göz hareketi uykusu)

Bu evre rüyaların görüldüğü, gözlerin gözkapaklarının altında hareket ettiği hafif uykudur.

Yenidoğan bebekler günde yaklaşık 16 saat uyurlar ve bunun yarısını REM uykusunda geçirirler.

Daha büyük çocuklar ve yetişkinler daha kısa süreyle uyur ve REM uykusunda daha az zaman geçirirler.

NON-REM (REM olmayan uyku)

4 evreden oluşur.

Evre 1:

• Mahmurluk görülür.
• Gözler kapanır.
• Arada gözlerini açıp kapayabilir.
• Uyku ile uyanıklık arasında bir evredir.

Evre 2:

• Hafif uyku evresidir.
• Bebek hareket edebilir.
• Seslere karşı duyarlıdır.
• Ani bir ses olduğunda sıçrayabilir.

Evre 3:

• Bebek artık derin uykudadır.
• Hareket etmez.

Evre 4:

• Çok derin uykudur.
• Bebek hareket etmez, tamamen sessizdir.

Bebek uyku döngüsünün başında 1. evreye, ardından da 2., 3. ve 4. evrelere girer. Sonra tekrar 3 ve 2. evre başlar, onu REM uykusu takip eder.

Bu döngü uyku sırasında birkaç kez gerçekleşebilir.

Bebekler derin uykudan hafif uykuya geçerken uyanabilir ve yaşamlarının ilk aylarında tekrar uykuya dalmakta güçlük çekebilir.

Bebek Uykusu ve Gelişimi

Yaşayan her canlının uykuya ihtiyacı vardır. Uyku, erken gelişim evresinde beynin en önemli aktivitesidir.

Sirkadiyen ritim yani 24 saatlik tekrar eden biyolojik ritimler aydınlık ve karanlık tarafından düzenlenir.

Bu ritimlerin oluşması zaman alır. Yenidoğanların uyku düzensizliklerinin sebebi de budur.

Biyolojik ritimler bebek yaklaşık 6 haftalık olduğunda gelişmeye başlar ve herkes için geçerli olmasa da yaklaşık 3-6 aylık bebeklerin genelinde uyku-uyanıklık döngüleri bir düzene oturur.

2 yaşındaki çocukların zamanının büyük bölümü uykuda geçer. Genel olarak bir çocuk çocukluğunun % 40’ında uyur.

Uyku özellikle bebekler için çok önemlidir çünkü zihinsel ve fiziksel gelişim üzerinde doğrudan etkisi vardır.

“Bebekler için uyku neden önemlidir” bölümünde bebeklerin uykuya neden yetişkinlere göre daha çok ihtiyaç duyduklarını, uykunun bebek için önemini detaylı bir şekilde okuyabilirsiniz.

0-3 Ay Arası Bebekler

Yenidoğan bir bebek yaklaşık 16-17 saat uyur (bazı kaynaklar yeni doğan bebek uykusunun 10-18 saat arası olduğunu söyler. Olabilir. Çünkü gerçekten bu durum biraz da bebeğe bağlıdır.)

Bu dönemde yaşam ;

• Uyku,
• Beslenme,
• Bez değiştirme,
• Kısa bir uyanıklık ve sonra tekrar uyku döngüsü içindedir.

Gece ve gündüz uykularını ayırmak zordur.

Yenidoğanlar genellikle REM uykusu (hızlı göz hareketi evresi) uyurlar. Uykuları hafiftir ve kolaylıkla uyanırlar.

REM uykusunun bir yenidoğan için çok ama çok önemli olduğu düşünülür çünkü beyin gelişimi için çok gereklidir.

4-11 Ay Arası Bebekler

Bu aylarda uykular daha düzenli olmaya başlar. Bebek geceleri yaklaşık 9-12 saati uykuda geçirir. Gündüzleri iki kez uyur.

Bu dönemde bebeğin sosyal becerileri belirgin bir hal alır.

Bebek ebeveynleriyle sağlıklı bağlanma gerçekleştirmişse ve kendini güvende hissediyorsa genellikle uyku düzeni daha iyi olur. Duygusal gelişim açısından önemli bir dönemdir.

1-2 Yaş Arası Bebekler

Bu dönemde çocuklar genellikle günde toplamda 11-14 saat arası uyur. Gündüz uykuları bire düşmüştür.

Bebek bağımsızlığını fark etmeye başlamıştır.

Bilişsel, sosyal ve motor beceriler hız kazanır. Bu da bebeğin uyku düzenini etkileyebilir. Çünkü her yeni durum bebekte merak uyandırır, öyle ki uyku uyumayı reddedebilir.

İşte bu noktada bakım veren kişiye ya da ebeveyne çok iş düşer.

Dünyaya karşı inanılmaz bir merak içindeki bebeğin, uyku nedeniyle hüsrana uğramaması için belli bir uyku rutini oluşturmak ve bu rutinde kararlı olmak ancak bebeğin de merak duygusunu gidermek için yeterli aktivite ortamını sağlamak ebeveynin esas görevidir diyebiliriz.

Bebek Uykusu ve Beslenmesi

Bir bebek düzenli olarak beslenerek (anne sütü veya formül mama) uykuya dalıyorsa, beslenmeyi uyku ile ilişkilendirebilir.

Bu ne anlama geliyor?

Beslenme-uyku ilişkilendirmesi nedeniyle bebek uykuya dalabilmek için biberon ya da anne sütü emmek istiyor. Aç olup olmamanın ise konuyla hiç ilgisi yok. Geçmiş deneyimleri bebeğe, uykuya dalmak için biberon ya da meme emmesi gerektiğini öğretmiş.

Beslenme ve uyku ilişkilendirmesi kesintisiz gece uykusu olasılığının önünde engel olabilir.

Dr. Richard Ferber “Çocuklarda Uyku Sorunları ve Çözümleri” kitabında,  uyku ile emme ilişkisini kesmek için gece uyanmalarında meme ya da biberon vermemeyi önerir.

Ferber, bebeğin gece uyanışlarında beslenmeyi bırakmakta zorlanması durumunda, akşam yatmadan önceki son beslenmenin uyuma zamanından ayrılması gerektiğini söyler. Bebek beslenirken uyursa, uyandırılmalı. Yani bebeğin emdikten sonra uyanık bir şekilde yatağına yatırılması gerekir.

Doğal Ebeveynlik Uzmanı Aletha Solter ise “Bilinçli Bebek” kitabında, bebeklerin geliştirdiği kontrol kalıplarından söz eder. Rahatlamak için meme emmek ya da parmak emmek bu kontrol kalıpları arasındandır. Ve der ki bebeğiniz sallanmak ya da meme emmek gibi bir kontrol kalıbı geliştirdiyse, yani kontrol kalıplarını kullanırken sizin bedeninizden yararlanıyorsa geceleri sık sık uyanıp ağlaması yüksek bir olasılıktır.

Solter, yıllarca emzirmenin bebeğin beslenme ve fiziksel yakınlık ihtiyaçlarını karşılamak için çok iyi bir yöntem olduğunu söyler. Ama bunun geceleri sık emzirmek anlamına gelmemesi gerektiğinin de altını çizer.

Araştırmalara göre ikinci yılda anne sütüyle beslenen bebekler memeden kesilmiş aynı yaştaki bebeklere göre daha sık uyanıyor. Solter, 6 aylıktan büyük bebeklerin geceleri uyandıkça bu kadar sık süt almaya ihtiyaçları olmadığını, bu bebekler için meme emmenin neredeyse duygularını baskılamakta kullandıkları bir kontrol kalıbı haline geldiğini söyler. Bunu değiştirmek için de annenin bebeğiyle sürdürdüğü emzirme ilişkisinin yanı sıra daha çok dinlemeye dayalı bir ilişki kurması iyi olabilir.

Sözün özü, uyku ve beslenme ilişkisi başlangıçta rahat gibi olsa da 6 aydan sonra bir alışkanlığa dönüşmeye başladığında bebeğin sağlıklı uyku alışkanlıkları kazanmasını engelleyebileceği gibi ebeveyn olarak sizi de zorlayan süreçlere yol açabilir. Bu nedenle bebeğin uyku ve beslenme ilişkilendirmesi yapmamasına özen gösterin, gerekirse bir uzmandan destek almaktan çekinmeyin.

Bebek İçin Güvenli Uyku Ortamı

Amerikan Pediatristler Akademisi bebekler için güvenli uyku ortamının anahatlarını şöyle çizmiş:

• Bebeğin yaşamının ilk yılında uyuyabileceği en güvenli yer, kendi beşiği ya da karyolasıdır. Bebek mutlaka sırtüstü yatmalıdır.

• Bebeğin yatağı sert olmalıdır.

• Bebeğin yatağında yorgan, yastık, yumuşak oyuncaklar, karyola/beşik koruyucular, yumuşak yatak takımları bulunmamalıdır.

• Bebek ebeveynleriyle aynı odayı paylaşabilir ancak aynı yatakta yatmamalıdır. Tercihen 1 yaşına kadar, en az da 6. aya kadar bu böyle olmalıdır. Bebekle aynı odayı paylaşmak ani bebek ölümü sendromu riskini % 50 oranında azaltır.

• Bebek kesinlikle sigara ve alkole maruz bırakılmamalıdır.

AAP’nin tavsiye ettiği bu koşullara ek olarak biz de şunları öneriyoruz.

• Bebekle seyahat ediyorsanız, bebek için güvenli bir uyku ortamı sağlamanın yollarını mutlaka bulmalısınız. Bebeği kesinlikle yastık, şişme yatak, suyatağı, minder gibi malzemelerin üzerinde yatırmamalısınız.

• Bir bebek havası temiz, ısısı iyi ayarlanmış, sessiz bir odada uyumalı.

• Bebek uyurken çok fazla giydirilmemeli. Vücut ısısı kontrol altında tutulmalı.

• Bebeğin uyurken üstünü açık olmasını dert etmemek için uyku giysisi olarak tulum tercih edilmeli.

• Bebekle birlikte asla kanepe, koltuk gibi yerlerde uyunmamalı. Bebek uyurken tek başına koltuk ya da kanepede bırakılmamalı.

Uykuya Yardımcı Malzemeler

Koşullar ne olursa olsun bebeğe uygun bir uyku ortamı sağlamak uykuya geçişte avantaj yaratabilir.

Özellikle seyahatte, parkta, bir ziyaret sırasında bebek için uygun koşulları sağlamak üzere çok çeşitli uyku yardımcısı malzeme bulmak mümkün. Şimdi onlara bir göz atalım.

 

• Bebek uyku çadırı

Bebek uyku çadırı ile parkta, kumsalda, dışarda, bebeklerinizi güneşten, rüzgardan, tozdan, böceklerden ve diğer dış etkenlerden koruyarak rahat bir uyku uyumasını sağlayabilirsiniz.

 

• Bebek uyku tulumu/bebek uyku çuvalı

Bebeklerin pike, battaniye ya da yorgan ile üstlerini örtebilirsiniz ancak bu hem güvenli değildir hem de bebekler bunları üzerlerinde tutmaz.

Bebeklerin hem gece boyu üşümemeleri hem de kafalarının açık kalması ve rahatça nefes alabilmeleri için bebek uyku tulumları (bacaklı olanlar) ya da uyku çuvalları (bacaksız olanlar) idealdir.

 

• Bebek uyku arkadaşı / Bebek uyku fili / Bebek uyku kuzusu

Genellikle 4 aylıktan sonra, bebeklerin sadece uykuya dalma sürecinde onlara yardımcı olabilecek (diğer zamanlarda bir oyuncak gibi oynamayacağı) uyku arkadaşları, pediatristler tarafından önerilir. Tüylü ve yutma riski olmayan, yüzünü örtmeyecek büyüklükte, hatta annenin kokusunun sindiği bir oyuncak, bebeğinizin uykuya daha rahat ve hızlı dalmasını sağlayabilir.

 

• Bebek uyku fitili

Biz önermiyoruz ancak bazı durumlarda, o da sadece ve sadece doktor kontrolünde olmak üzere uyku fitillerine başvurularak, bebeğin yoğun bir uyku uyuması sağlanır.

Birçok Avrupa ülkesinde içeriğinde barbütirat türevleri (fenobarbital) bulunan bazı fitiller yasaklıdır ve çocuklarda epilepsi ataklarına neden olabilmektedirler.

 

• Bebek uyku gözlüğü / Bebek uyku göz bandı

Bebeklerin ışıkla ya da görsel uyaranlarla ilişkisini kesecek bazı malzemeler (şapka, mendil, tente, tülbent, göz maskesi, uyku gözlüğü, uyku göz bandı, vb)   çok daha hızlı uykuya dalmalarına yardımcı olabilir.

Karanlıkta uyumak bedenin melatonin hormonu salgılamasını sağlar.

Uyku bantları ile ilgili araştırmalarda, bantların uykuya dalış süresini kısalttığı ve REM uyku süresini uzattığı görülmüş.

 

• Bebek uykusu getiren şarkılar / müzikler / ninniler / gürültüler

Müzikte bas frekansların rahatlatıcı ve mutluluk verici etkileri araştırmalarla ispatlanmış.

Bas frekanslara yaklaştıkça müziğin terapi etkisi devreye giriyor. Bas seslerde beyindeki delta dalgaları daha düzenli olmaya başlıyor.

Annelerin kalp atışları bas frekanslarda.

Bebeklere klasik müzik dinletmek zekayı da geliştiriyor ancak bebeğin uykusu söz konusu olduğunda bas frekansların hakim olduğu bir ninni çok daha hızlı etki ediyor.

Tabii bir de beyaz gürültü (white noise) diye tabir edilen, bebeğin anne karnında duyduğu sesleri çağrıştıran ve bebeğin uykuya geçişini hızlandıran gürültüler (fön makinesi, çamaşır makinesi, dalga, rüzgar, vb) var.

Beyaz sesler ile uyuyabilen bebeklerin genellikle bir çıt sesi ile uyanmadan uykularına devam ettikleri söyleniyor.

 

• Bebek Hamağı / Bebek uyku beşiği

Ritmik salınımın yeni doğanları rahatlatıp sakinleştirdiği biliniyor.

Bebek hamakları ve uyku beşikleri de ritmik salınımlarıyla bebekleri rahatlatıp uykuya geçişi kolay hale getirebilir.

Özellikle gaz sorunu yaşayan ve kolik bebekler salınım ile rahatlar.

 

• Bebek uyku çorabı

Evinizin sıcaklığına ve mevsime göre bebeklerinizin ayaklarına çorap giydirebilirsiniz. Uyku çorabı olarak satılan ürünler dikişleri ve kalıbıyla bebekleri uykuda sıkmayacak ancak ayağından da çıkmayacak şekilde üretilir.

 

• Bebek uykusu ve lavanta

Birçok faydasının yanı sıra lavanta yağının en bilinen özelliği sakinleştirici olmasıdır. Sürekli huzursuzlanan ve uykuya dalmakta zorlanan bebeğinizin banyosuna damlatacağınız 1-2 damla lavanta yağı bebeğinizi rahatlatabilir.

Lavanta yağını bebeğin cildine doğrudan temas ettirmeden çarşafının bir noktasına bir damla olacak şekilde de damlatabilirsiniz. Ancak bebeğin tenine temas etmediğinden emin olun.

 

---

Umarım size fayda sağlayan bir içerik okuduğunuzu düşünüyorsunuzdur ve yorumlarınızla katkıda bulunursunuz. Deneyimlerinizden faydalanmak bizi mutlu edecek ve kendimizi geliştirmemizi sağlayacaktır. Teşekkürler.

Kaynaklar: healthychildren.org, babycenter.com, stanfordchildrens.org, Çocuğunuz ve Uyku Siobhan Stirling, Çocuklarda Uyku sorunları ve Çözümleri Dr. Richard Ferber, nhs.uk.com, babycenter.co.uk, parentingscience.com, Bilinçli Bebek Aletha Solter, healthline.com, zerotothree.org, hopkinsallchildrens.org, babycareadvice.com