Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre dünyada her yıl yaklaşık 15 milyon prematüre (erken) doğum gerçekleşiyor.
Yani doğan her 10 bebekten 1’i prematüre.
Örgüt’e göre bu bir küresel sorun.
Ve bu sayı her geçen yıl artma eğiliminde.
Peki prematüre bebek ne demek? Yaşayabileceği zorluklar neler?
Aileleri neler bekliyor?
Biz bu yazıda prematüre bebek ve prematüre doğum ile ilgili pek çok noktaya değindik.
Ebeveynler açısından zor bir “başlangıç” olduğunu biliyoruz.
Umarız vereceğimiz bilgiler konuyu aydınlatır, tavsiyelerimiz bir parça da olsa rahatlatır.
Prematüre Doğum Nedir?
Dünyanın saygın tıp kuruluşlarından Mayo Klinik, prematüre doğumu şöyle tanımlıyor: “Bebeğin beklenen doğum tarihinden en az 3 hafta veya daha önce doğması.”
Normal gebelik süresi ortalama 40 hafta.
Ve 37-42. haftalar arasındaki gebelikler tam dönem olarak kabul ediliyor.
37. haftadan önce gerçekleşen doğumlara ise “prematüre/erken doğum”; bu tarihlerde doğan bebeklere de “prematüre bebek” deniyor.
Normal olarak belirlenen süreden erken gerçekleşen doğumun yürekleri ağza getirdiği bir gerçek.
Ancak araştırmalar son yıllarda her 10 prematüre doğumdan 9’unun sağlıklı olduğunu ve bebeklerin de normal gelişim gösterdiğini söylüyor. İşte bu iyi haber.
Bu durumun en büyük nedeni doğum sırasında kullanılan geniş tıbbi imkanlar ve doğum sonrasında bebeklere verilen iyi bakım.
Doğum Haftasına Göre Prematüre Bebek
Prematüre/erken doğum, doğum haftasına göre üç farklı gruba bölünür:
• İleri derece prematüre bebekler: 24-31 hafta arası doğanlar
• Orta derece prematüre bebekler: 32-35 hafta arası doğanlar
• Sınırda prematüre bebekler: 36-37 hafta arası doğanlar
Mayo Klinik verilerine göre dünya genelinde prematüre bebeklerin çoğu sınırda olarak ifade edilen dönemde doğar.
Doğum Ağırlığına Göre Prematüre Bebek
Prematüre bebekler doğum ağırlıklarına göre de 3’e ayrılır:
• Düşük doğum ağırlığı: Bebeğin doğum kilosu 2500 gramın altındadır.
• Çok düşük doğum ağırlığı: Bebeğin doğum kilosu 1500 gramın altındadır.
• Aşırı düşük doğum ağırlığı: Bebeğin doğum kilosu 1000 gramın altındadır.
Prematüre Doğumun Nedenleri Nelerdir?
Prematüre doğum için kesin bir neden yazmak çok mümkün değil.
Evet, risk faktörleri var ancak bunların etkisi kişiden kişiye değişiyor.
Mayo Klinik uzmanlarına göre,
• Daha önce prematüre doğum yapmış olmak,
• Çoğul gebelik,
• İki hamilelik arasında 6 aydan kısa bir süre olması,
• Tüp bebek yoluyla hamile kalmak,
• Rahim, serviks ya da plasentada sorunlar,
• Sigara içmek, alkol ya da uyuşturucu kullanmak,
• Amniyotik sıvıda ve alt genital sistemde oluşabilecek bazı enfeksiyonlar,
• Yüksek tansiyon ve diyabet gibi bazı kronik sorunlar,
• Hamilelik öncesi gerekenden az veya fazla kiloda olmak,
• Yakın birinin kaybı gibi travmatik olaylar,
• Stres,
• Birçok kez düşük yapmak ya da kürtaj olmak,
• Fiziksel sakatlanma ya da travma geçirmek,
• Annenin yaşının 18’den küçük, 40’tan büyük olması erken doğum için risk faktörlerini oluşturabilir.
Yalnız unutulmamalıdır ki prematüre doğum her kadının başına gelebilir.
Üstelik prematüre doğum yapan bazı kadınlar bilinen hiçbir risk faktörüne sahip değildir.
Bebeğim Neden Erken Doğdu?
Çoğu uzman erken doğumun nedeninin açıklayamaz.
Açıklayabildikleri zaman da bu durum genellikle annenin hamilelik sırasında yaşadığı bir sağlık sorununa işaret eder.
Bu sağlık sorunları arasında kidshealth.org sitesinde yer alan bilgilere göre,
• Diyabet,
• Yüksek tansiyon,
• Kalp ya da böbrek sorunları,
• Amniyotik zar ya da vajinal veya idrar yolunda enfeksiyon yer alır.
Erken doğum riski yaratan diğer koşullar ise şöyledir:
• Genellikle plasenta previa (plasentanın rahmin alt kısmında yerleşmesi) ya da plasental dekolmana (plasentanın doğumdan önce rahim duvarından ayrılması durumu) bağlı kanama
• Rahim şeklinde anomali
• Çoğul gebelik
• Hamilelik öncesi düşük kilo ya da fazla kilo
• Hamilelik sırasında yetersiz kilo alımı
• Hamilelik sırasında sigara içmek, uyuşturucu ve alkol kullanmak
Prematüre Bebeklerin Fiziksel Özellikleri
Prematüre bebeğin fiziksel özellikleri genel olarak doğum haftasıyla ilişkilidir.
• Prematüre bebek ne kadar erken doğarsa doğum kilosu da o kadar düşük olur.
• Başı bedenine oranla büyüktür.
• Cilt altı yağ dokusu az olduğundan cildi ince ve adeta transparan bir görünümdedir. Damarları çıplak gözle kolaylıkla ayırt edilir.
• Başının arkasında ve omuzlarında ince, ipeksi görünümdeki lanugo tüyleri yer alabilir.
• Derisi kırışık bir görünümde olabilir. Cildinde kırmızı lekeler yer alabilir.
• Yüz hatları keskin ve zamanında doğan bebeklere oranla daha az yuvarlak olabilir.
• Doğumda onu koruyan verniks tabakasına muhtemelen sahip olmayacaktır çünkü bu tabaka hamileliğin sonlarına doğru üretilir.
• Koruyucu bir yağ tabakasına sahip olmadığından normal oda sıcaklıklarında üşür. Bu nedenle doğumun hemen ardından bir kuvöze ya da özel bir ısıtıcı olan radyant ısıtıcının altına konur.
• Gelişimini tam olarak tamamlamadığı için solunum ve kalp atış hızını düzenlemekte zorluk çekebilir.
• Prematüre doğan bebek muhtemelen doğum odasındaki hızlı muayenenin ardından durumuna göre gözlem altına alınır.
Prematüre Bebeği Bekleyen Sorunlar Nelerdir?
Prematüre bebek anne karnında tamamlaması gereken süreyi dış ortamda tamamlamak durumundadır.
Organları henüz gelişimini tamamlamamıştır.
Bu nedenle bebeği bekleyen birtakım sorunlar olması olasıdır.
Her prematüre bebek komplİkasyon rİskİyle karşı karşıya olmasa da doğum haftası küçüldükçe rİsk artar.
Bu nedenle doğum kilosu çok büyük önem taşır.
Ancak tıp alanındaki gelişmeler 1000 gr altında doğan bir bebeğin dahi yaşamasını ve olası komplikasyonları aşmasını sağlar.
Gelelim prematüre bebeği bekleyen olası sorunlara…
Mayo Klinik uzmanlarına göre prematüre bebeği bekleyen sorunlar şunlar:
Solunum sorunları: Akciğerleri henüz gelişimini tamamlamadan doğduğu için prematüre bebeğin solunum sorunları yaşaması olasıdır.
Bebeğin akciğerleri sürfaktandan (akciğerin gelişiminde çok önemli bir yapıtaşı) yoksun ise bebek solunum güçlüğü sendromu yaşayabilir.
Bir akciğer hastalığı olan bronkopulmoner displazi olası prematüre bebek sorunlarından bir diğeridir.
Ayrıca 15 saniyeden uzun süren solunum durmalarını ifade eden apne de prematüre bebeğin yaşayabileceği solunum sorunları arasındadır.
Kalp sorunları: Prematüre bebeklerin en sık karşılaştığı kalp sorunlarından biri patent duktuz arteriozus’tur (PDA).
Doğumdan önce, bebeklerde vücuda kan götüren ana damar olan aorta ile akciğerlere kan götüren ana damar olan pulmoner arter arasında duktus arteriozus adı verilen bir kan damarı bulunur.
Bu açıklık sıklıkla doğumdan sonra kapanır. Eğer bu açıklık doğum sonrası kapanmazsa PDA’dan bahsedilir.
Bu durumda ilaç tedavisi uygulanır.
İlaç tedavisinin yetersiz olması durumunda ameliyat gerekebilir.
PDA tedavi edilmezse kalp yetmezliği, kalpte üfürüm ve başka bazı komplikasyonlar gelişebilir.
Beyin sorunları: Bebeğin doğum haftası ne kadar erken ise intraventriküler kanama olarak bilinen beyin kanaması riski de o kadar yükselir.
Çoğu kanama hafif gerçekleşir ve etkisi kısa dönemlidir.
Isı kontrol sorunları: Prematüre bebeklerin beden ısısı hızlı düşer.
Ciltleri incedir ve cilt altı yağ dokuları azdır. Bu nedenlerle de ısı üretme yetenekleri çok azdır.
Prematüre bebeğin beden ısısı çok düşerse, hipotermi oluşabilir.
Bu da solunum sorunlarına ve düşük kan şekeri seviyelerine yol açabilir.
Çünkü ısısı azalan beden ısı üretebilmek için daha fazla oksijen tüketir. Beslenmeden aldığı enerjiyi de ısınmak için kullanır.
Zaten solunum sıkıntısı yaşayan prematüre bebeğin ısı üretimi için de oksijen tüketmesi oksijene duyduğu ihtiyacı kat be kat artırır.
Bu nedenle prematüre bebekler kuvöze konur ve yardım almadan vücut sıcaklığını dengeye getirecek hale ulaşana kadar kuvözde tutulurlar.
Sindirim sorunları: Bebeğin bağırsakları tam olgunlaşmadığı için besinleri sindirememesi, dolayısıyla dokulara yeterli oksijen gelmemesi nekrotizan enterokolit (NEK) gibi komplikasyonlara neden olabilir.
Prematüre bebeklerde beslenmeyle beraber ortaya çıkan bir durumdur.
Sadece anne sütü alan prematüre bebeklerde NEK gelişme riski daha düşüktür.
Bebekte böyle bir komplikasyon gelişmesi durumunda ağızdan beslenme kesilir ve damardan beslenmeye geçilir.
Ayrıca reflü prematüre bebeklerde çok sık görülen bir sorundur.
Emme ve yutma sorunları: Prematüre bebeğin emme ve yutma işlevlerinin belirli bir olgunluğa erişmesi için zamana ihtiyacı vardır.
Bu süreçte bebeğe damar yolundan beslenme desteği verilir.
Kan sorunları: Anemi ve yenidoğan sarılığı gibi kan sorunları prematüre bebeklerde karşılaşılan olası sorunlar arasındadır.
Anemi bedendeki kırmızı kan hücresi miktarının yetersiz olmasıdır.
Tüm yenidoğanlarda ilk aylarda kırmızı kan hücresi sayısında bir miktar düşüş beklenen bir durum olsa da bu düşüş prematüre bebeklerde daha yoğun olabilir.
Ayrıca prematüre bebeklerden sürekli kan alınması da anemiyi tetikleyen unsurlar arasında yer alabilir.
Yenidoğan sarılığı normal zamanında doğan bebeklerde de görülen bir durumdur.
Bebeğin kanındaki bilirubin seviyesinin yüksek oranlara ulaşmasını ifade eder.
Bilirubin cilde ve göz akına sarı bir renk verir.
Pek çok nedenİ bulunan yenİdoğan sarılığı prematüre bebekler arasında
daha yaygın görülür.
Sarılığın tedavisi yeterli beslenme ve fototerapi ile sağlanır.
Metabolizma sorunları: Prematüre bebekler sıklıkla metabolizma problemleri yaşarlar.
Bazı prematüre bebekler son derece düşük kan şekeri seviyesine sahiptir ve hipoglisemi geliştirebilir.
Bu durum, prematüre bebeklerin normal zamanda doğan bebeklerden daha küçük glikoz stoğuna sahip olmasından kaynaklanabilir.
Prematüre bebekler ayrıca depolanmış glikozu, glikozun daha kullanışlı aktif formlarına dönüştürmek konusunda zorluk yaşar.
Kalsiyum, magnezyum düşüklüğü de prematüre bebeklerde karşılaşılan diğer metabolik sorunlardandır
Bağışıklık sistemi sorunları: Prematüre bebeklerin bağışıklık sistemleri henüz gelişmemiştir ve bu da enfeksiyon riskini artırır.
Bu bebekleri hem hastanede hem de evde yakalanabilecekleri enfeksiyonlar açısından özel olarak korumak gerekir.
Hastanedeki önlemleri görevliler alacaktır.
Evde ise hijyene çok önem vermek gerekir.
Eller su ve sabunla sık sık yıkanmalı.
Bebek için uygun olana kadar eve ziyaretçi kabul edilmemeli.
Bakım verenlerin enfeksiyon kapması durumunda maske takmak, teması aza indirmek gibi önlemler alınmalı.
Görme sorunları: Prematüre bebek göz damarları tam gelişmeden doğabilir. Prematüre retinopatisi (ROP) yaşayabilir. Bu durum gözün retina tabakasının gelişimsel bozukluğunu ifade eder.
Ciddi bir durumdur. Bebek alanında uzman bir göz doktoru tarafından yakın takibe alınmalıdır. Zamanında müdahaleler görme kaybı riskinin önüne geçer.
Şaşılık ve miyop da erken doğum durumlarında görülme riski daha fazla olan göz hastalıkları arasında yer almaktadır.
Duyma sorunları: Hastanelerde tüm bebekler doğumun ardından işitme testinden geçirilir.
Bir prematüre bebekte işitme kaybı olasılığı daha fazladır. Bebek tüm kontrolleri yapılıp hastaneden taburcu edilmeden önce mutlaka işitme testi yapılır.
Düzeltilmiş Yaş ve Kronolojik Yaş Nedir?
Bebeklerde gelişim basamakları ay ay takip edilir.
Yani 1 aylık bir bebeğin fiziksel ve zihinsel gelişimi ortalama bazı veriler üzerinden değerlendirilir.
Ya da 3 aylık bir bebekten beklenenler aşağı yukarı bellidir.
Bu nedenle bir prematüre bebeğin gelişimsel açıdan takibi “düzeltilmiş yaş” üzerinden yapılır.
Peki düzeltilmiş yaş nedir?
Diyelim ki bebek hamileliğin 32. haftasında doğdu.
Normal gebelik süresi ise 40 hafta.
40-32= 8 hafta erken doğan bir bebekten söz ediyoruz.
Bebeğin düzeltilmiş yaşı, doğum tarihinden yani takvim yaşından 8 hafta geriye giderek hesaplanır.
Bu durumda bebek 4 aylık olduğunda 2 aylık bir bebeğin gelişimini yakalaması yeterlidir.
Yani kronolojik yaş, bebeğin doğduğu tarihtir.
Düzeltilmiş yaş ise, bebeğin kaç hafta erken doğduğuna bağlı olarak hesaplanan yaştır.
Uzmanlar normal beden ölçülerine ulaşsa dahi bebeğin motor, bilişsel, algısal gelişiminin 2-2.5 yaşına kadar düzeltilmiş yaşına göre takip edilmesini söyler.
Prematüre Bebekler Ne Kadar Zamanda
Bir Muayene Olmalıdır?
Prematüre bebekler farklı bir durum yoksa hastaneden taburcu olduktan 1 hafta sonra genel gelişim muayenesi olurlar.
Herhangi bir sıkıntı olmaması durumunda ayda bir kez rutin kontrole çağrılırlar.
Farklı gelişim gösteren bebekler için daha sık ve çeşitli uzmanlık dallarından da görüş ve takip gerektiren bir muayene süreci belirlenir.
Prematüre Bebek Ailelerini Neler Bekler?
Ebeveynliğe zorlu bir başlangıç yaptığınızı biliyoruz.
Ya da erken doğum olasılığıyla şu an içiniz kıpır kıpır.
Gelin sizi öncelikle neler bekleyebileceğine bir göz atalım.
Belki bilmek ve hazırlıklı olmak biraz daha rahatlatır.
• Öncelikle bebeğiniz bildiğiniz yenidoğanlardan biraz farklı görünebilir.
Prematüre bebekler normal doğum haftasında dünyaya gelen bebeklerden küçüktür.
Bebeğin kafası bedenine göre büyük görünebilir.
Derisi daha ince ve lanugo adı verilen tüylerle kaplı olabilir.
Büyüyüp geliştikçe bebeğiniz diğer bebeklere benzeyecek merak etmeyin.
• Bebeğinizin ağlaması henüz solunum sistemi tam gelişmediğinden biraz farklı olabilir.
Sesi ya çok hafif ve yumuşak ya da yok denecek kadar az çıkar.
• Prematüre bebeklere doğar doğmaz özel bakım uygulanır. Bir neonatolojist (yenidoğan uzmanı) bebeğinizi gerekli kontrollerden geçirir.
• Bebeğiniz yenidoğan yoğun bakım ünitesine alınabilir.
Onu birtakım cihazlara bağlanmış şekilde görmek canınızı acıtabilir. Ama lütfen hatırlayın ki her bir cihaz bebek için yaşamsal önem sahip bir fonksiyonu belli bir süre için yerine getiriyor.
Sonra bebeğinizi kucağınıza sağlıkla alıp evinize döneceksiniz.
• Bebeğiniz bir kuvözün içinde tutulabilir.
Bu beden ısısını sağlayamayan bebeği ısıtmak için yapılan bir uygulama.
Ayrıca bebek hemşireleri kalp atım hızını, tansiyonunu ve beden sıcaklığını takip için bebeğin bedenine bazı sensörler de koyabilir. Bu da onun iyiliği için ve belli bir süre sonra ihtiyaç bile kalmayacak.
• Bebek bir ventilatör yardımıyla nefes alıyor olabilir.
Bu, henüz fonksiyonlarını yerine getiremeyen akciğerlerine destek olmak için.
• Hemşireler burnuna bir tüp yerleştirerek bebeğin anne sütü ya da formül mama almasını sağlayabilir.
Çünkü henüz emme ve yutma yetileri tam gelişmemiş olabilir.
Bebeğinizin içinde olduğu manzara hayal ettiğiniz gibi olmayabilir.
Endişeler yakanızı bırakmıyor, korkulara zaman zaman teslim oluyor olabilirsiniz.
Her ne yapılıyor ise bebeğinizin erken doğum nedeniyle henüz gelişemeyen bazı yetilerini desteklemek için yapılıyor.
Ve siz ne olursa olsun bebeğinizle bağ kurabilirsiniz.
Doktor ve ekibinin izin verdiği koşullarda bebeğinizin yanında fiziksel olarak da bulunabilir, sesinizle de varlığınızı ona hissettirebilirsiniz.
Prematüre Bebeğimi Eve Ne Zaman Götürebilirim?
Prematüre bebeğinizi eve ne zaman götürebileceğiniz konusu çok değişken. Bu süre birkaç gün olabileceği gibi haftalar da sürebilir.
Genel olarak aşağıdaki durumlar sağlandığında bebeğinizin hastaneden taburcu edilebileceğini söyleyebiliriz:
• Bebek kendi kendine nefes alabiliyorsa
• Emebiliyor ya da biberonla beslenebiliyorsa
• Düzenli kilo artışı varsa
• Beden ısısını kendi kendine sağlayabiliyorsa
Bebek hastaneden taburcu edilse dahi yakın takip ve gözlem gerektirecek bir durum olabilir. Ya da evde destek ekipmana gerek duyulabilir.
Bu durumda doktorunuz ve hastane personeli size gereken desteği verecek ve bebek normal gelişim sürecine girene kadar her türlü tıbbi yardımı sağlayacaktır.
Prematüre Bebek Ailelerinin
Dikkat Etmesi Gerekenler
Yoğun bakım ünitesinde geçen zorlu zamanlar geride kaldı.
Bebeğiniz ve siz çeşitli sağlık sorunlarını geride bıraktınız ve artık evdesiniz.
Peki evde sizi neler bekliyor?
• Öncelikle ezber bilgilere kulaklarınızı nazikçe tıkayın.
Güvendiğiniz bir doktorunuz olduğunu varsayıyoruz; onun yönlendirmeleri ve içgörünüzle yolunuza devam edin.
• Prematüre bebek en azından belli bir süre tam zamanlı bakım ve dikkate ihtiyaç duyar.
Bu arada kendinize dikkat etmeyi, ihtiyaçlarınızı gözetmeyi unutmayın.
• Bebeğin bağışıklığı henüz olgunlaşmadığı için eve ziyaretçi kabulü konusunda hassas olmalısınız.
• Özellikle küçük çocuklu aileler, yeni hastalık geçirmiş ya da hastalık belirtisi olan kişiler konusuna dikkat etmelisiniz.
Evinize gelen az sayıda ziyaretçiyi de bebeğinizi kucağınıza almamaları, onun öpmemeleri, yakın temas kurmamaları konusunda uyarmalısınız.
Ne yapalım? Bu geçici bir dönem ve önlem almak hayat kurtarır, unutmayalım.
• Prematüre bebekler beden ısılarının kontrolünde henüz yetkin olmadıklarından oda sıcaklığı konusunda özellikle ilk 6 ay hassas davranmalısınız.
Bebeğin bulunduğu odanın sıcaklığı 24-25 dereceyi aşmamalı.
Üzerindeki kıyafetlerin bol olmamasına ve bedenini sarmasına dikkat edilmeli.
• Bebeğin yatağında oyuncak, yastık vs. bulunmamalı.
• Bebeğin aylık kilo alımı, boy artışı ve beslenme düzeni doktor kontrolleriyle takip edilmeli.
Prematüre Bebeğin Uykusu
Uyku her bebeğin gelişimi için en az beslenme kadar önemli bir konu. Bebek Uyku Kılavuzu uyku konusunda iyi bir kaynak.
Prematüre bebek söz konusu olduğunda uykunun önemi daha da artar.
İşte bebeğinizin uykusuyla ilgili bilmek isteyecekleriniz:
• Gece uykularının düzene girmesi prematüre bebeklerde biraz daha zaman alır.
• Bebeğin beslenme süresi ne kadar uzarsa uykuya eğilimi o kadar artar. Çünkü çok yorulur.
• Anne sıcaklığını hisseden, annesiyle ten temasına giren bebeğinizin uykuya geçişi daha hızlı olur.
• Bebeğin gece gündüz ayrımını yapabilmesi için en başından itibaren geceleri loş ışıkta veya karanlıkta uyuması önemlidir.
• Ani Bebek Ölüm Sendromu riski prematüre bebeklerde yüksek olabildiği için yatış pozisyonuna dikkat edilmelidir. Bakınız Ani Bebek Ölümü Sendromu-Detaylı Açıklayıcı Anlatım
Prematüre Bebeğin Beslenmesi
Dünya Sağlık Örgütü bir bebeğin yaşamının ilk 2 yılında anne sütü ile beslenmesini önerir.
Prematüre bebekler için de durum aynıdır.
Ancak annenin süt verme imkanı yoksa doktorunuza danışarak prematüre bebekler için özel olarak formül edilen mamaları tercih etmelisiniz.
Peki bebeği ister formül mamayla ister anne sütüyle beslerken nelere dikkat etmelisiniz?
• Bebeğinizin emme refleksinin gelişmesi zaman alabilir. Bunun için sabırlı olmalı ve ona zaman tanımalısınız.
• Beslenme sırasında bebeğinizin doğru pozisyonda olduğuna emin olmalısınız.
• Bebeğiniz emerken onunla göz teması kurmalı, ona güvende olduğunu hissettirmelisiniz.
Prematüre Bebek ve Enfeksiyon
Prematüre bebekler zayıf bağışıklıkları nedeniyle enfeksiyon açısından risk altındadır.
Bu nedenle bebeğinizle dışarı çıkarken ya da evinize ziyaretçi kabul ederken çok dikkatli olmalısınız.
Özellikle de salgın hastalıkların olduğu dönemlerde…
• Evinize çok ziyaretçi kabul etmemeye özen gösterin. Makul ve nazik bir açıklamayla kimseyi darıltmadan bu konunun üstesinden gelebilirsiniz.
• Evinize dışarıdan gelen birileri illa ki olacaktır. Gelir gelmez ellerini yıkamalarını ve bebeği ellerinden, yanaklarından öpmemelerini rica edin.
• Bebeğin yanında, bulunduğu ortamda sigara içilmemesi gerektiğini umarız belirtmeye bile gerek bir durum yaşanmaz.
• Herhangi bir hastalık belirtisi fark ettiğinizde vakit kaybetmeden doktorunuza danışmanız çok önemli.
• Rutin doktor kontrollerini ve aşı takvimine uygun aşıları yaptırmak konusunda özen gösteriniz.
Prematüre Bebekler İçin Kanguru Bakımı
Bebeğin doğumdan sonraki en önemli ihtiyaçlarından biri anneyle ten tene temas içinde olmaktır.
Bu şekilde bebek kendini güvende hisseder.
Annenin kalp atışını duymak bebeği rahatlatır.
Rahatlayan bebeğin solunumu dengelenir.
Gaz ve sindirim sorunları hafifler.
Bebeğin gelişimi desteklenir.
Bu nedenlerle kanguru bakımı önemli bir seçenektir.
Bazı hastaneler bebeğin kanguru içinde anneyle ten tene temasta olmasını destekler.
Bunu özel olarak desteklemeyen hastanelerde de doktorunuza danışabilir, bebeğin şartları uygunsa kanguru bakımını deneyebilirsiniz.
Hastane sonrası ise evinizde buna devam edebilirsiniz.
Unutmayın araştırmalar da gösteriyor ki kanguruyla taşımak bebeğin büyüme ve gelişmesini hızlandırır.
Prematüre Bebeğin Büyüme ve Gelişimini Etkileyen Faktörler
Prematüre bebeğin büyüme ve gelişimi pek çok faktöre bağlıdır.
İşte bunlar:
Doğum haftası: Genel olarak bebek ne kadar geç doğarsa büyüme ve gelişimiyle ilgili o kadar az sorun yaşabilir.
Doktorlar prematüre bebekleri doğum haftalarına göre ileri derece (24-31. hafta arası doğanlar), orta (32-35. hafta arası doğanlar) ve sınırda (36-37. hafta arası doğanlar) olmak üzere 3 gruba ayırır.
Sınırda doğan bebekler zamanında doğan bebekleri hızla yakalar.
Ancak bu durum orta ve özellikle ileri derece prematüreler için çok geçerli değildir.
Bu dönemde doğan bebekler daha yavaş gelişim gösterir ve komplikasyon olma olasılığı daha yüksektir.
Doğum kilosu: Bebeğin doğum kilosu ne kadar düşükse sağlık sorunları yaşaması da o kadar olasıdır. Ve bu durum bebeğin gelişimini etkiler.
Sağlık sorunları: Prematüre bebekler enfeksiyon, kalp ve akciğer sorunları ya da sindirim sistemi sorunları yaşayabilir. Doktorlar bu sorunları tedavi edebilir ve bebek büyüdükçe bu sorunlardan eser kalmayabilir.
Ancak olası bu sağlık sorunlarının bebeğin büyüme ve gelişimi üzerinde etkileri olabilir.
Bebeğin sağlığına kavuşması zaman alabilir.
Doğum Sonrası Anne Psikolojisi
Erken doğum anne açısından oldukça stresli ve zor bir deneyim.
Annenin depresyon veya travma sonrası stres bozukluğu gibi ciddi psikiyatrik rahatsızlıkları olabilir.
Zamanında doğum yapan annelerde doğum sonrası depresyon riski % 6-12 arasında değişirken, erken doğum yapan annelerde bu oran % 30-40 arasındadır.
Özellikle bebeğin sağlığıyla ilgili ciddi sorunlar söz konusuysa anne çaresiz ve mutsuz hissedebilir. Dahası kendini suçlayabilir.
Anne,
• Sağlıklı bir bebek dünyaya getiremediği,
• Erken doğumdan kendini sorumlu tuttuğu,
• Ağır bir suçluluk duygusu içinde olduğu,
• Yeterli annelik yapamayacağını düşündüğü,
• Gelecek kaygısı taşıdığı için depresyona girebilir, duygusal iniş çıkışlar yaşayabilir.
Bu normal bir durumdur.
Çünkü tüm anneler sağlıklı doğum yapmak ve bebeklerini sağlıkla kucaklarına almak ister.
Aksi bir durum yaşandığında duygusal olarak zorlanmak, özşefkati kaybetmek, kendini suçlamak normaldir.
Normal olmayan sürekli bu duyguların içinde kalmak, profesyonel yardım almaktan kaçınmak, çevrenin desteğini istememektir.
İşte o zaman bebeğinize yardım edememeye başlarsınız.
Psikolojik açıdan tükenmek bebeğin ihtiyaçlarını karşılamanızı da engelleyebilir.
Peki işe nereden başlamalısınız?
Aşağıda farklı bir bakış açısı kazandırabilecek ipuçları sıraladık. Belki madalyonun başka bir yüzünü görerek yola devam edersiniz.
Prematüre bebeklerin normal zamanında doğan bebeklerden farklı olduğunu kabul edin: Bebeğiniz daha huzursuz olabilir. Kolay bir uyku düzeni oluşturamayabilirsiniz. Ya da zamanında doğan bebeklere oranla size daha az yanıt verebilir. Hepsi çok normal. İlk 1 yıl aslında tüm bebekler için bir alışma süreci gibi geçiyor.
Gelişim evrelerine çok takılmayın: Prematüre ya da değil, aslında her bebeğin gelişimi farklı ve özel. Evet genel bazı değerlerden söz ediliyor. Ve sizin bebeğiniz bulunduğu ayın özelliklerini karşılayamayabilir. Ama bu demek değildir ki yaşıtlarını hiç yakalayamayacak. Bebeğe sadece biraz zaman tanımak gerekiyor.
Hedeflerden çok kaydedilen gelişime odaklanın: Hedefler insanı normal şartlar altında geliştirir. Ancak söz konusu bir bebek olunca bir hedef koymak ve ona ulaşmakta ısrarcı olmak yarardan çok zarar getirir. Sakin bir şekilde bebeğinizin kat ettiği yola bakın. Ona yolculuğunda destek olun. Sonsuz sevgi ve şefkatinizi sunun. Özel bir bebeğin annesisiniz. Bunu hissedin.
Günlük tutun: Yazmanın faydaları muazzam. Bir günlük tutarak bebeğinizle ilgili tüm detayları not alabilirsiniz. Bu doktor randevularınızda çok işinize yarayacaktır. Aynı zamanda duygu ve düşüncelerinizi de aktarabileceğiniz bu günlük bir çeşit terapi defteri gibi sizi rahatlatacaktır.
Umarım size fayda sağlayan bir içerik okuduğunuzu düşünüyorsunuzdur ve yorumlarınızla katkıda bulunursunuz. Deneyimlerinizden faydalanmak bizi mutlu edecek ve kendimizi geliştirmemizi sağlayacaktır. Teşekkürler.
Kaynaklar: mayoclinic.com, sciencedaily.com, webmd.com, whattoexpect.com, marchofdimes.org
3 comments