Gaz yaygın karşılaşılan bir durum. Bebeklerde ise özellikle ilk 3 ayın baş konusu.
Ebeveyn olarak hangimiz gaz konusuyla uğraşmadık ki?
Dünyaya geldikten yaklaşık 2 hafta sonra gaz sancılarına merhaba diyen bebek, ilk 3 ayda yoğun bir deneyimin içinden geçer.
Büyümek güzel. Ve sancıları da buna dahil.
Gaz sorunun ardında temel iki neden yatar.
Bunlardan birincisi bebeğin gelişmekte olan sindirim sistemi.
Bağırsak florası sağlıklı br sindirim sistemi için temel oluşturur. Ve doğumla birlikte gelişmeye başlar. Bu aynı zamanda bağışıklık sisteminin de gelişmesi demek.
İkinci neden ise bebeğin hava yutması. Gaz, bebeğin sindirim sistemindeki hava kabarcıklarını ifade eder aslında. Bebek ağlarken, beslenirken hava yutabilir. Sonucu da gaz ve gaz sancıları olabilir.
Yazımızda bebeklerde gaz ile ilgili pek çok konuyu araştırdık. Yaygın bir sorun olduğunu bir kez daha gördük. Umarız bir parça da olsa bu sorunun içinden geçmenize destek olabiliriz.
Gaz Sancısı Nedir?
Gaz, en basit ifadeyle mide veya bağırsaklardaki havadır.
Bir bebeğin gazı olduğunda mide ya da bağırsaklarında küçük kabarcıklar oluşur. Bu kabarcıklar bazen bebeğin midesinde basınca ve ağrıya neden olur.
Bazı bebekler gazdan rahatsız olmaz ancak bazıları huzursuzlaşır ve hatta gazı çıkana kadar uyuyamaz. Bazıları gaz nedeniyle ağlama krizine girebilir.
Gaz sancısı sağlık açısından genellikle endişe edilecek bir durum değildir.
Ancak çok yorucudur. Gaz sancısı nedeniyle huzursuz olan, ağlayan bir bebeğe hemen yardım edememek anneyi ve babayı çaresiz hissettirebilir.
Gaz nedeniyle bebeğin uyku düzeni bozulabilir. Ağlamalar krizler halinde gelebilir.
Bebeğin sindirim sistemi geliştikçe ve daha iyi çalıştıkça gaz sorunu da yavaş yavaş ortadan kalkar. Bazı bebeklerde bu süreç 3-6 ay kadar sürerken bazılarında 9 aya kadar uzadığı görülebilir.
Bebeklerde Gaz Sorunu Nedir?
Bebekler beslenirken çok miktarda hava yutar. Bunun sebebi,
• meme ucunu tam kavrayamamaları ya da
• beslenirken yanlış pozisyonda olmalarıdır.
Gaz küçük miktarda bir baskı uygulayarak bebeğin sindirim kanalında ilerler.
Bazen de bağırsaklardaki fazla miktarda gaz büyük baskı yaratır ve bebekte ağrı oluşur.
Bebeğin sindirim sisteminde gaz oluşumuna neden olan faktörlerden bazıları şöyledir:
• Hava yutmak: Bebekte gaz oluşumunun temel nedenlerinden biri beslenirken hava yutmasıdır. Memeyi ya da biberonun ucunu yanlış kavramak, uygun olmayan emme pozisyonu bebeğin bol miktarda hava yutmasına yol açır. Sonuç: Gaz
• Ağlamak: Bebekler ağlarken hava yutarlar. Yuttukları hava da gaza neden olabilir. Başlangıçta içinden çıkması zor bir döngüdür. Gaz sancısı ağlamaya yol açar, ağlayan bebeğin yuttuğu hava miktarı artar.
Burada biraz sabır devreye giriyor. Çünkü ilk haftalarda bebeğin ağlama kodlarını çözmek zordur. Ama zamanla, bebeğin ne için ağladığını kavrayıp ihtiyacını karşılarsınız. Ağlama Kılavuzu yazımızı bu konuda iyi bir kaynak. Okumanızı tavsiye ederiz.
• Olgunlaşmamış sindirim sistemi: Yenidoğan bir bebeğin sindirim sistemi henüz yeterince olgun değildir. Bebeğin sistemi süt ya da formül mama yoluyla aldığı besin içeriklerini yeterince iyi parçalayamaz.
• Henüz gelişmemiş bakteriyel flora: Bebeğin bağırsak florası henüz tam gelişmediği için gaz sorunu doğal olarak ortaya çıkar.
• Anne sütünün içeriği: Anne sütü, annenin yediklerinden izler taşır. Gaz yapabilecek içerikteki besinler bebekte gaz oluşumuna neden olabilir.
Herkesin sindirim sisteminin toleransı farklı olabilir. Bakın bakalım sizde neler gaz durumuna yol açıyor? Yediklerinizin bebeğin sindirim sistemi üzerindeki etkileri neler olabilir? Bunu gözlemleyin.
• Gereğinden fazla beslenen bebek: Bebek aşırı beslendiyse midesindeki doluluk gaz oluşumuna yol açabilir.
Bazı uzmanlar ilk süt ve son sütün gaz üretiminde etkisi olabileceğini söyler. İlk süt laktoz gibi şeker bakımından, son süt ise yağ bakımından zengindir. Laktoz yükü bebekte gaza ve duyarlılığa yol açabilir.
• Diğer faktörler: Kabızlık, karbonhidrat alımı, hormon regülasyonu gibi faktörler de gaz oluşumuna etki edebilir.
Bebeklerde Gaz Sorunu Ne Zaman Başlar?
Bebekler doğumla birlikte hızlı bir adaptasyon sürecine girerler.
Beslenmek ve gelişmekte olan sindirim sistemi de bu adaptasyon sürecinin önemli birer parçasıdır.
Bebekler ilk zamanlar beslenirken bol miktarda hava yutar. Bu hava bebeğin midesinde ve bağırsaklarında basınca yol açar. Sonuç olarak ortaya gaz sorunu çıkabilir.
Gaz sancısı genellikle doğumdan sonraki 2-3. haftalarda belirgin hale gelir. Bebek krizler şeklinde ağlar. Ağlama krizleri en çok bebeğin 6-8. haftalarında görülür. Akşam üstleri ve geceleri ağlamalar artabilir.
İlk 3 ay, gaz sancıları açısından yorucu olabilir.
Bebek yaşama adapte olmaya çalışıyordur.
Hızlı bir gelişim süreci içindedir.
Genellikle 4. aydan sonra bebek rahatlar.
Ne var ki 6. ayda katı gıdaya geçişle birlikte gaz sorunu yeniden gündeme gelebilir. Bazı bebekler 6-12 ay arasında da gaz sancıları yaşayabilir.
Bebeklerde Gaz Neden Olur?
Gaz aslında her yaştan herkesin sorunu.
Kendini rahatlıkla ifade edecek yaşa gelen çocuklar sindirim sistemlerindeki herhangi bir sorunu dile getirebilir.
Yetişkinler gaz sorunuyla baş edebilmek için kendi yöntemlerini geliştirebilir.
Ama söz konusu bir bebekse, hele ki gazlı bir bebekse durum biraz çetrefillidir.
Bebeklerin günde 13-21 kez gaz çıkarmaları olası bir durumdur.
Peki bebeklerde neden bu kadar gaz olur?
Öncelikli sebeplerden biri bebeğin yuttuğu hava.
Bebekler çeşitli sebeplerle hava yutar.
• Beslenirken
• Emzik emerken
• Ağlarken
Bebeğin karın bölgesinde gaz olduğunda,
• Geğirir
• Huysuzlaşır
• Karnı şişer
• Ağlar
• Karın bölgesi sertleşir.
Bebek gaz nedeniyle ağrı yaşadığında ağlar.
Peki gaz sorunu dışında bu ağlama krizlerinde başka bir problem olup olmadığını nasıl bilebiliriz?
Uzmanlar bu durumda bebeğin genel halini değerlendirmek gerektiğini söylüyor.
Yani bebeğiniz genel olarak mutlu ve huzurluysa; sadece gaz durumunda huzursuzluk yapıyorsa bu herşeyin normal olduğunu gösterir.
Bebeğin sindirim kanalı geliştikçe, gaz sorunu da ortadan kalkacak. Bunu hep hatırlayın.
Bebeğim Neden Bu Kadar Gazlı?
Bebeğiniz gazdan muzdaripse şunu bilin ki karnı ve bağırsakları havayla dolu.
Uzmanlar bu durumun sindirim sürecinden ya da bebeğin beslenme sırasında hava yutmasından kaynaklanabileceğini söylüyor.
Gaz bebekte huysuzluğa, ağrıya ve şişkinliğe
yol açabilir.
Bebeklerde gaza neden etkenlerden bazıları şöyledir:
• Çok hızlı beslenmek: Biberonun memesinden mama hızlı akıyorsa ya da annenin memesinden gelen süt miktarı fazlaysa bebek mama veya sütü hızla yutar. Sonuç: Gaz
• Çok yavaş beslenmek: Biberonun meme ucu açıklığı yeterli değilse bebek emerken fazla miktarda hava yutabilir. Sonuç: Gaz
• İçinde hava kabarcıkları olan mamayı içmek: Mamayı bebeğe vermeden önce birkaç dakika mamanın dinlenmesini ve hazırlık aşamasında oluşabilecek hava kabarcıklarının sönmesini bekleyin. Mamanın içindeki hava bebekte gaz oluşumuna yol açabilir.
• Uzun süreyle ağlamak: Bebekler ağlarken hava yutar. Özellikle uzun süreyle ağlayan bebeklerde gaz oluşumu dikkat çeker.
• Formül mamayı tolere edememek: Mamaların içerikleri birbirinden farklıdır. Yani bir bebeğin sindirim sisteminin tolere edebildiği mamayı bir başka bebek tolere edemeyebilir. Gaz, bebeğin içtiği mamayı iyi tolere edemediğinin göstergesi olabilir.
• Gaza yol açan gıdalar almak: Sindirim işlemi sırasında gıdalar parçalanır. İşte bu işlem sırasında da gaz açığa çıkabilir. Bebeğin, mama ya da anne sütü yoluyla aldığı bir gıda içeriğine intoleransı olabilir.
Bebeklerde Gazın En Yoğun Olduğu Dönem
Gaz ve gazla ilgili sıkıntılar bebek henüz birkaç haftalıkken başlar. Ve bu süreç bebek yürümeye başlayıncaya kadar uzayabilir.
Ancak gaz konusu en çok bebeğin 4-12. haftaları arasında gündemdedir. Uzmanlar bebeklerde gaz sorununun 8. haftada zirve noktasına ulaştığını söyler.
Çünkü bu dönemde bebeğin sindirimle ilgili sorunları vardır. Henüz olgunlaşmamış sindirim sistemi, yeterince gelişmemiş bağırsak florası bebeği zorlar.
Ne zaman ki bebek 3 aylık olur, gaz sorunu da rahatlamaya başlar. Hatta bazı bebeklerde bu sorunun 3. ayda bittiği görülür.
Gaz ve kolik
Bir bebek büyürken gaz ve kolik kelimeleri sanırım en çok yan yana gelen iki kelime.
Sık sık gaz sancıları yaşayan bir bebeğiniz varsa kolik etiketini yemesi an meselesi olabilir.
Oysa gaz koliğe neden olmaz.
Ve koliğin sebepleri hala net bir şekilde bilinememektedir.
Kolik genellikle 3’ler kuralı ile şöyle tanımlanır: “3 haftadan uzun süre, haftada en az 3 gün, günde en az 3 saat devam eden ağlamalar.”
Evet, bebeğiniz yaşamının özellikle ilk 3-4 ayında kolik olabilir. Ağlama seansları sırasında bolca hava yutabilir. Ve gaz da bu durumun doğal bir sonucu olarak ortaya çıkabilir.
Kolik’le ilgili çok detaylı bilgilere ulaşabileceğiniz Kolik Nedir yazımızda da anlattığımız gibi koliğe neden olabilecek birçok etken var.
Koliğin literatürde hastalık olarak da tanımı bulunmaz.
Aniden ortaya çıkması, belli bir tedavisinin bulunmaması, ataklarının günde en az 3 saat süren ağlamalarla ortaya çıkması ebeveyn ve bebeğe bakım veren diğer kişiler için kuşkusuz hayli zor bir durum.
Gazı Olan Her Bebek Kolik midir?
Gazı olan her bebek kolik değildir.
Ayrıca huzursuzlanan, ağlayan ve karın bölgesi şişkin her bebeğin sorunu da sadece gaz olmayabilir.
Kolik genellikle günlük bir rutin izler. 3 haftadan uzun süre günün belli saatlerinde en az 3 saat süren ağlamalar şeklinde kendini gösterebilir.
Kolikli bebeğin karın bölgesi şişkin olabilir ve sertleşebilir. Tıpkı gaz sorunu yaşayan bir bebekte olabileceği gibi bacaklarını karnına doğru çekebilir.
Kolik durumunda bebek çok ağlar. Öyle ki bazen saatler geçer ve bebeğin ağlaması durmaz.
Doktorlar genellikle bebeğin kolik durumunu 3’ler kuralına göre değerlendirir: “En az 3 hafta boyunca haftada en az 3 gün, 3 saat boyunca süren ağlamalar.”
Bebeğinizin sürekli ağlamasından ve gaz durumundan endişe ediyorsanız, bir deftere onunla ilgili notlarınızı alın.
• Bebek genellikle ne zaman huzursuzlanıyor?
• Huzursuzluk hali ne zaman ağlamaya dönüşüyor?
• Bebek her gün belli saatlerde mi ağlıyor?
• Ağlamalar ne kadar sürüyor?
• Ağlarken bebek nasıl hareket ediyor? Örneğin bacaklarını karnına doğru mu çekiyor?
• Yüzü kızarıyor mu?
• Ağlamalar beslenmeden sonra mı oluyor?
Bebeğinizi birkaç gün süreyle takip edip bu bilgileri bir deftere not edin. Ve güvendiğiniz bir doktordan mutlaka randevu alıp, bu bilgileri onunla paylaşın.
Bebeğinizle ilgili en sağlıklı bilgiyi onu takip eden doktorundan alabileceğinizi hep hatırlayın.
Ve bu arada içgüdülerinize güvenmeyi ve aklınıza takılan soruları sormayı da lütfen ihmal etmeyin.
Gaz Ciddi Bir Hastalığın Habercisi Olabilir mi?
Bebeklerde gaz çoğunlukla normal bir durumdur ve basit bazı düzenlemelerle üstesinden gelinebilir.
Ancak çok nadir olsa da gaz, daha ciddi bir sindirim sorununun ilk belirtisi olabilir.
Bebeğiniz,
• Kilo almıyorsa,
• Kabızsa,
• Gaz çıkarmıyorsa,
• Kakası kanlı olabiliyorsa,
• Kusuyorsa,
• Gazı çok kötü kokuyorsa,
• Geğirdiğinde kötü bir koku yayılıyorsa,
• Çok huzursuz ise,
• Ateşi varsa mutlaka bir doktora danışmalısınız.
Bebeğiniz 3 aydan küçükse, lütfen hiç vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna gidin ve bebeğin uzmanlar tarafından kontrol edilmesini sağlayın.
Bebeğin Gazı Nasıl Çıkarılır?
Bebeğiniz gaz nedeniyle huzursuzsa aşağıdaki yöntemleri deneyerek rahatlamasına yardım edebilirsiniz.
• Bebeğin en az 2 kez geğirmesini sağlayın: Bebekler beslenme sırasında annenin memesini ya da biberon memesini birkaç dakikalığına bırakır. Bu bebeğin gaz hissetmeye başlamasına dair bir işaret olabilir.
Bebeğin beslenmeye verdiği bu arayı, küçük bir gaz çıkarma seansı olarak değerlendirin.
Bebeği dik konuma getirin ve sırtına yumuşak hareketlerle pat pat vurun. Sırtına masaj yapın.
Bebek çok büyük olasılıkla geğirir. Ve yeniden beslenmeye devam edebilir hale gelir.
Anne sütü ile beslenen bebeklerde her 10 dakikada, formül mama ile beslenen bebeklerde ise
60-70 ml’de bir, beslenme molası verip bebeğin
gazını çıkarmak önemlidir.
• Bebeğin beslenme pozisyonunu kontrol edin: Öncelikle bebeğin memeyi doğru kavradığından emin olmalısınız. Biberonla beslenen bebekler için meme ucunun uygunluğu önemli. Mamanın çok yavaş ya da çok hızlı akmasına yol açan meme uçları bebeğin hava yutmasına sebep olur.
Bebeği beslerken mümkün olabilecek en dik konuma getirmelisiniz. Bu da ekstra hava akışını keser.
Bir diğer konu ise şişeyi fazla sallamamak. Çok sallanan şişenin içindeki mamada hava kabarcıkları oluşabilir. Dikkatli olun.
• Karınüstü aktivite zamanlarına önem verin: Gün içinde belli saatlerde bebeğe karınüstü aktivite zamanı ayırın.
Yere serdiğiniz temiz bir örtünün üstüne bebeği koyun. Siz de mutlaka yanında olun. Bu sırada bebeğin karnının üstündeki basınç gazın çıkmasına yardımcı olur.
ÖNEMLİ NOT: Karınüstü aktivite zamanı için bebeği besledikten sonra en az 20-30 dakika bekleyin. Aksi takdirde yeni beslenmiş bebeğin kusmasına neden olabilirsiniz.
• Bebeğe bisiklet çevirtin: Bebeği sırtüstü yatırın. Bacaklarını nazikçe tutun ve sanki bebek bisiklet sürüyormuş gibi bacaklarını hareket ettirin. Karnına doğru yapacağınız bacak hareketleri gazın dışarı çıkmasını sağlar.
Ya da bebeğin dizlerini yine mümkün olan en nazik şekilde karnına doğru itin ve yaklaşık 10 saniye burada tutun. Sonra bacaklarını serbest bırakın. Bunu birkaç kez tekrarlayın.
• Bebeğe masaj yapın: Masaj bebeğin gazının çıkmasına yardım eder. Önce karnından başlayın. Sonra bacaklarını, sırtını, omuzlarını nazikçe ovun. Gevşeyen bebek gazını daha rahat çıkarır.
Bebeğime Nasıl Yardım Edebilirim?
Bir bebeğin gazını çıkarmasına yardım etmek için yapılabilecek pek çok şey var. Bunlardan bazılarını aşağıda bulabilirsiniz.
• Bebeğin sırtına nazik şekilde pat pat vurmak ya da sırtını ovmak bebeğin geğirmesini sağlamanın en etkili yollarından biri. Bu şekilde bebeğin karnında sıkışan hava kabarcıkları dışarı çıkabilir ve bebek rahatlar.
Bebeği, başı omzunuza gelecek şekilde dik konuma getirin. Bebek çok küçük miktarda da olsa kusabilir, bu nedenle omzunuza bir bez yerleştirin.
Ayrıca bebeğin sırtını ovmak ve onu rahatlatmak için farklı pozisyonlar da deneyebilirsiniz. Bebeği, karnına çok baskı gelmeyecek şekilde (belki bir yastık koyarak) yüzüstü dizlerinizin üstüne yatırın. Ve sırtını ovun.
• Bebeği sırtüstü yatırın. Bacaklarını sanki bisiklet pedalı çeviriyor gibi hareket ettirin. Bastırmadan, rahat bir şekilde bu hareketi belli bir süre tekrarlayın. Gazını çıkardığını ve rahatladığını göreceksiniz.
• Ellerinizi ısıtın. Isınan elinizi bebeğin karnının üstüne koyun ve biraz bekleyin. Daha sonra bebeğin karnına saat yönünde (burada da bastırmamak çok önemli) dairesel hareketlerle masaj yapın. Isı ve hareket bebeğin bağırsaklarındaki spazmı gidermeye ve onu rahatlatmaya yardımcı olur.
• Ellerinizi başparmaklarınız birbirine değecek şekilde bebeğin karnının üstüne koyun. Sonra sanki kitap sayfası düzeltir gibi ellerinizi hareket ettirin. Bu hareketi birkaç kez tekrarlayın. Bebeğin rahatladığını göreceksiniz.
Bebeklerde Gaz Sancısına Karşı Önlemler
Bebekte gaz sancısını önlemenin tek bir yolu var: Gaz oluşumuna engel olmak.
Peki nasıl?
Aşağıda önerilerimizi bulacaksınız.
• Bebeğin beslenme pozisyonuna dikkat edin. Bebeği kolunuza alın ve başının beslenirken hafif yukarıda olmasına dikkat edin. Emzirme yastığı olarak satılan ürünler ya da evde kolunuzun altına koyabileceğiniz bir destek bu pozisyonu sağlamakta yardımcı olabilir. Bu şekilde bebeğin beslenirken hava yutmasını engelleyebilirsiniz.
• Formül mama hazırladıktan sonra kısa bir süre için mamanın dinlenmesini bekleyin. Çünkü hazırlık aşamasında mama içinde hava kabarcıkları oluşabilir. Bebeğin mamayla birlikte bu kabarcıkları yutması gaza yol açabilir.
• Biberonun memesinde kabarcık olmasını engellemek için memeyi sağa, sola eğin ve kabarcıkların çıkmasını sağlayın.
• Biberon memesindeki akışa dikkat edin. Çok yavaş ya da çok hızlı akışa sahip memeler bebeğin hava yutmasına neden olabileceği için sakıncalı.
• Bebeğin annenin memesini iyi kavradığından emin olun. Memeyi iyi kavrayamamak hava yutmak demek. Bunun da sonucu gaz olabilir.
• Bebeği emzirirken 10 dakikada bir, formül mamayla beslerken de 60-70 ml’de bir ara vermeye çalışın. Bebeğin geğirmesini sağlayın ki rahatlasın. Bunun için bebeği dik konuma getirip sırtını ovabilir ya da sırtına hafif şekilde pat pat yapabilirsiniz.
Yalnız beslenmeye ara vermek bebeği huzursuz edebilir. Bebek ağlarsa yine hava yutabilir ve bu bir kısır döngüye yol açabilir. O yüzden bebeğin acıkma sinyallerini iyi takip edin.
Çok acıkmış bir bebek 10 dakika sonra beslenmeye ara vermek istemeyebilir. Bebeklerde Acıkma yazımız acıkma belirtilerini anlamak açısından size yardımcı olacaktır.
• Beslenmeden yumuşak bir hareketle bebeği dik konuma getirin ve sırtına hafifçe pat pat vurun. Bu bebeğin geğirmesini sağlar.
• Beslenmenin ardından kısa bir süre bekleyin. Bebeği dizlerinizin üstüne yatırın.
Bir yastık kullanırsanız bebeğin karnına çok basınç uygulanmasını önlersiniz.
Sonra bebeğin sırtına yumuşak hareketlerle masaj yapın, onu ovun. Zaman zaman nazik bir şekilde sırtına pat pat vurabilirsiniz.
Tüm bunlar bebeğin gazını çıkarıp rahatlamasını sağlar.
ÖNEMLİ NOT: Beslenme sonrası gaz çıkarma sırasında bebek hafifçe kusabilir. Buna hazırlıklı olmak için omzunuza bir bez koyabilirsiniz.
Bebeği dizlerinizin üstüne yatırmayı tercih ederseniz, üstünüze bir örtü serebilirsiniz.
Bebeklerde Gaz Belirtileri Nelerdir?
Her bebekte belirtiler farklı olabilir.
Doğumdan sonraki birkaç haftada bebeği daha iyi tanımaya başlayacağınızı düşünüyoruz. O zaman belli bazı işaretleri takip etmek ve karara varmak daha kolay olacak.
Gazı olan bir bebek,
• Ağlayabilir.
• Yumruklarını sıkabilir.
• Bacaklarını karnına doğru çekebilir.
• Beslenme sonrası kıvranma belirtileri gösterebilir.
• Bebeğin yüzü kızarabilir.
Aslında bir bebeğin gazdan muzdarip olup olmadığını en kesin şekilde geğirdiğinde ya da gaz çıkardığında anlarsınız.
Yukarıda sözü geçen işaretler size bu konuda ancak fikir verebilir.
Bebek birkaç kez geğirdiğinde rahatlar. Muhtemelen ağlaması da durur.
ÖNEMLİ NOT: Bazen gaza dair işaretler başka bir durumun habercisi olabilir.
Geğirdiği ya da gaz çıkardığı halde ağlamaya devam eden bebek reflü, kabızlık, kolik gibi sorunları da akla getirebilir.
Bu konuda size en net bilgiyi çocuk doktorunuzun verebileceğini lütfen unutmayın.
Uzmanlar reflüde bebeğin beslenmeden yaklaşık yarım saat sonra rahatsızlıkların başladığını söylüyor.
En basit haliyle mide içeriğinin yemek borusuna geri gelmesini ve sonra da ağızdan dışarı çıkmasını ifade eden reflü, bebeğin sırtını kamburlaştırmasına, ağzının tadının kaçmasına yol açar.
Bu durumda geğirmek reflüyü daha çok tetikler ve bebeği rahatsız eder.
Kabızlık ise en az gaz kadar bebeği rahatsız eden bir durumdur.
Daha çok bebeğin dışkısının sert olmasıyla kendini gösterir. Bebek kakasını yapmakta zorlandıkça tıpkı gaz sancısında olduğu gibi sıkıntılar çeker. Ve kabızlığın çaresi geğirmek ya da gaz çıkarmak da değildir.
Bebeklerde Masaj
Masaj bebeklerdeki gaz sorununu gidermek için önerilen en etkili yöntemlerden biridir.
Healthline uzmanları başarılı bir masaj seansı için aşağıdaki adımları gözden geçirmenizi öneriyor:
• Bebeğinizin içinde bulunduğu durumu değerlendirin. Bebek huzursuzsa, ağlıyorsa masaja başlamak iyi bir fikir olmayabilir. İdeal olan bebek sakin ve hoşnut bir haldeyken masaj yapmaktır. Ayrıca masaj esnasında bebek rahatsız olursa, huzursuzluk gösterirse masajı hemen bırakın.
• Bebeğe günün başlangıcında ya da uyku rutininin bir parçası olarak akşam uyumadan önce masaj yapmak en rahatı. Masajı her gün ya da ihtiyaç gördüğünüz durumlarda yapabilirsiniz. Masaj için en doğru zamanı bebeğinizin işaretlerini takip ederek belirleyebilirsiniz.
• Uluslararası Bebek Masajı Derneği masaj için atılacak en önemli adımın bebekten izin istemek olduğunu söylüyor. Küçücük bir bebeğin masaj isteyip istemediğine dair tercih belirtmesini beklemek çoğu kişiye inanılmaz gelebilir. Ama öyle değil. Bebeğinizi tanıdıkça bakışlarından, yüzündeki ifadeden, beden dilinden ne söylemek istediğini anlayacaksınız.
• Masaja başlamadan önce bebekle mutlaka göz teması kurun. Masaj bebekle bağ kurmanın en doğal yollarından biri. Ve ilk hareketiniz çok yumuşak olsun. Hafif hafif bedenin üzerindeki baskıyı artırabilirsiniz. Tabii burada da bebeğin hareketlerinizden mutlu ve memnun olup olmadığını takip etmeniz gerekir.
• Bebek kendini kasıyorsa, uzaklara bakıyorsa masaj için uygun bir zaman olmadığını düşünebilirsiniz.
• Mayo Klinik uzmanları bebeğin kusma olasılığı nedeniyle beslenmeden en az 45 dakika sonra masaja başlanmasını öneriyor.
• Masaj için yer seçimi de önemli bir unsur. Sıcak ve sessiz bir atmosfer tercih nedeni. Bebeği yumuşak bir örtünün üstüne usulca yatırın ve ona ne yapacağınızı mutlaka açıklayın.
• Dilerseniz masaj esnasında bebekler için üretilmiş, temiz içerikli bir yağ kullanabilirsiniz. Uluslarası Bebek Masajı Derneği soğuk sıkım ve kokusuz meyve ve bitki yağlarını öneriyor. Evinizde salatalarda kullandığınız zeytinyağı da bu konuda iyi bir seçenek.
Gaz Masajı Nasıl Yapılır? (Karın masajı)
Bebeğin karın bölgesine yapılan masajın amacı
• sindirimi rahatlatmak,
• oluşabilecek gazı hareket ettirmek ve
• bağırsaklara gönderip oradan çıkışını sağlamaktır.
Masajın mantığını kavradıktan sonra evde rahatlıkla bebeğinize uygulayabilirsiniz.
Healthline adresinden konuyla ilgili İngilizce bilgiye ulaşabilirsiniz.
Aşağıda bebeğinize uygulayabileceğiniz farklı masaj yöntemlerini bulacaksınız.
• Eller saat yönünde: Bebeğinizin karnının üstünde yuvarlak bir saat hayal edin. Ellerinizi bu saatin üstünde 7 ya da 8 noktasına koyun. Şimdi hafif bir şekilde bastırarak ellerinizi soldan sağa kaydırın. Bir yarım ay çizeceksiniz. Bir el diğerinin peşinden gidebilir.
• Su çarkı: Avuçiçleriniz bebeğin göbeğinin üstünde olacak şekilde ellerinizi yatay biçimde yerleştirin. Bebeğinin kaburgalarının yakınında bir noktadan hafifçe basınç uygularak aşağıya doğru ellerinizi kaydırın. Tıpkı kürek çeker gibi. Yine bir el diğerini takip edebilir.
• Başparmaklar yanlara doğru: İki elinizin başparmaklarını bebeğin göbek deliğinin hemen üstüne yerleştirin. Hafifçe bastırarak parmakları yanlara doğru birbirinden uzaklaştırın. Tıpkı kitap sayfası düzeltir gibi hareket ediyorsunuz, unutmayın.
• Seni seviyorum (I love you): Sağ elinizle bebeğin karnının sol tarafında yukarıdan aşağıya bir “I” yapın. Ardından elinizi bebeğinin karnının üst kısmında sağdan sola, yukarıdan aşağıya ters “L” oluşturacak şekilde hareket ettirin. Sonra sağ elinizle sağ alttan yukarıya, sola ve aşağıya ters “U” yapın. Bebeğinize sık sık “seni seviyorum” demeyi ihmal etmeyin. Bu masaj bebeğin bağırsak hareketlerini hızlandırarak rahatlamasını sağlayacaktır.
• Ay yürüyüşü: Sol tarafta, bebeğin göbek deliğinin hemen üstünden başlayarak işaret ve orta parmak uçlarınızla bebeğin gövdesinde sağa doğru nazikçe yürüyün.
Hangi Besinler Gaza Neden Olur?
Hangi besinlerin gaza neden olabileceğini söylemeden önce sindirim sisteminin herkeste farklı çalışabileceğine değinmek gerekir.
Mayo Klinik uzmanları gazın sindirim sürecinin doğal bir parçası olduğunu söylüyor.
Uzmanlar gaz sancısını ise gazın sindirim sisteminde sıkışıp kalması, sistem boyunca ilerleyemesi olarak tarif ediyor.
Sindirim sistemindeki gazın miktarının artması ve buna bağlı olarak gaz sancısındaki yükseliş gaz yapan yiyecekler tüketmekle ilişkili olabilir.
Bu durumda günlük beslenmeden belli bir süre için bazı besinleri eksiltmek ya da bu besinleri daha az miktarlarda kullanmak yemek rahatlatıcı olabilir.
Tavsiyemiz bedeninizin hangi besine nasıl verdiğini takip etmeniz. Herkesin sindirim sisteminin tolerans gösterdiği ya da göstermediği besinler farklı olabilir.
Bebeğini emziren bir anneyseniz yediğiniz besinlerin sütünüz yoluyla az miktarda da olsa bebeğinize geçebildiğini göz önünde bulundurun.
Mayo Klinik uzmanları yüksek lif oranına sahip gıdaları gaz yapabilecek en bilinen gıdalar olarak sıralıyor. Bunlar arasında,
• Fasulye ve bezelye
• Baklagiller
• Meyveler
• Sebzeler
• Tam tahıllar bulunuyor.
Bu arada unutulmamalıdır ki yüksek lif oranına sahip gıdalar gaz yapabilseler de bedenlerimizin life ihtiyacı var:
Sindirim sisteminin iyi çalışabilmesi, vücuttaki kan şekeri ve kolesterol seviyelerinin dengelenebilmesi için.
Ayrıca aşağıda özellikle bebeğini emziren annelerin günlük beslenmelerinde dikkat etmesi gereken unsurlar yer alıyor:
• Gazlı içecekler: Soda ve bira gibi içecekler karındaki gazın artmasına yol açabilir.
• Yemek yeme alışkanlıkları: Örneğin çok hızlı yemek yemek, pipetle bir şey içmek, sakız çiğnemek gibi alışkanlıklar kişinin daha çok hava yutmasına neden olabilir.
• Şeker muadili maddeler: Şekersiz bazı yiyecek ve içeceklerin içindeki sorbitol, manitol ve ksilitol gibi yapay tatlandırıcılar fazladan gaza yol açabilir.
Emziren Anne Ne Yemeli?
Emziren annenin temel görevi öncelikle kendi ihtiyaçlarının farkında olması.
İyi beslenmiş, ihtiyaçları karşılanmış bir beden; annenin bebeğine ihtiyaç duyduğu bakımı verebilmesindeki en önemli etken.
Uzmanlara göre emziren annenin, sütünün kalitesi ve miktarı için öncelikle,
• Susadıkça su içmesi
• Acıktıkça mevsiminde ve doğal ortamında yetişmiş sebze ve meyve yemesi,
• Güvenli ortamda yetiştirilmiş et tüketmesi gerekir.
Amerikan Pediatri Akademisi uzmanları yiyeceklerin gazın tek sorumlusu olmadığını savunur.
Emziren annenin tabağına koyduğu yiyeceklere özen göstermesi dikkate değer bir çaba. Ancak bunu yaparken de tabakta hiçbir şey bırakmamak doğru değil.
Anne Sütü Yapan ve Artıran 29 Doğal Yiyecek yazımızda da anlattığımız gibi boş kalori ve şekerden uzak beslenmenin emziren annenin diyetini temelini oluşturması gerekir.
Gaz Geceleri Daha mı Çok Olur?
Sindirim sürecinin doğal bir parçası olan gaz sorunu temelde iki nedene dayanır: Henüz olgunlaşmamış sindirim sistemi ve bebeğin beslenirken hava yutması.
Gaz ve dolayısıyla gaz sancıları hemen hemen tüm bebeklerin sorunu. Ancak bazıları bu durumu daha yoğun yaşar. Ve özellikle geceleri gaz sancıları bazı bebeklerde daha yoğun olur.
• Bu durum gece beslenmeleri sırasında bebeğin yuttuğu hava miktarına, belki besin içeriğine, gece uyku sırasında bebeğin hareketsiz kalmasına dayanıyor olabilir.
• Gaz sancısı çeken bebek ağlar. Ağlayan bebek daha çok hava yutar. Ve böylece bir kısır döngü başlar.
• Bebek uyurken sindirim sistemi hızlı bir gelişme ve olgunlaşma aşamasına girer. Bu büyüme sürecinin doğal bir parçasıdır. Ancak ne yazık ki bebek bu durumun yaratabileceği rahatsızlık nedeniyle uyanır.
• İyi haber şu ki bu geçici bir durum. Bebeğin sindirim sistemi olgunlaştıkça geceleri gaz sorunu da ortadan kalkacaktır.
• Bağırsakların, sindirim ve bağışıklık sistemi için gerekli mikroorganizmalardan oluşan kendi mikrofloralarını yaratmak için zamana ihtiyacı var. Herkesin mikroflorası farklı.
Bebeklerin de kendi bağırsak mikrofloralarının gelişimi için zamana ihtiyacı var. Ve bu bazı bebeklerde daha uzun sürebiliyor.
• Geceleri gelen gaz sancılarının bir diğer nedeni de hareketsizlik. Gün içindeki hareketlilik bebeğin sistemindeki gazın belli akışta bedenden çıkmasını sağlar.
Ancak gece yatmakta olan bebekte gaz sıkışır, bedeni terk etmesi için gereken hareket yoktur. Sonuç olarak uykusundan ağlayarak uyanan bir bebeğiniz olabilir.
• Bunun için gece beslenmelerine de dikkat edin. Her beslenmeden sonra bebek uyusa dahi gazını çıkarması için sırtına masaj yapmaya, nazik bir şekilde pat pat vurmaya çalışın.
• Mümkünse bebeğin iki bacağını birden karnına doğru ittirip gazı salıvermesini sağlayın.
• Ve bebek büyütmenin her aşamasında olduğu gibi hep hatırlayın: Geçecek!
Gaz Sorunu İçin Hızlı Bir Çözüm Var mı?
Gaz sorunu için hızlı bir çözüm ne yazık ki yok. İş başa düşüyor.
Gaz sancıları bebeğiniz ve sizin için büyük bir sorun haline geldiyse öncelikle doktorunuzla konuyu görüşün. Doktorunuzun çözüm önerilerini deneyin.
• Masaj bebek bakımındaki en önemli unsurlardan biri. Öncelikle bebeğinizle aranızda etkin iletişim sağlar.
Bebeğin rahatlamasına ve uyumasına yol açar. Ağlamayı azaltır. Bebeğin stresi kontrol eden hormonlarını etkiler.
Bu nedenle bebeğiniz izin verecek olursa ona masaj yapın. Karnını, sırtını okşayın.
• Bacaklarını bisiklet pedalı çevirir gibi hareket ettirin.
• Beslenmesinin üstünden 30-45 dakika gibi bir süre geçtiyse bir örtünün üzerine bebeği karınüstü koyun.
• Ilık, rahatlatıcı bir banyo da bebeğin gazdan kurtulmasını sağlayabilir.
Gaz Anne Sütü ile Beslenen Bebeklerde
Daha mı Çok Görülür?
Bu konuyu anne sütü ve gaz ilişkisi olarak ele almak daha doğru olacak.
Neden?
Bebek ister anne sütüyle beslensin
ister formül mamayla,
gaz her bebekte olur.
Bebeğin olgunlaşmamış sindirim sistemi bunun temel nedenidir.
Bebek yaşamının ilk aylarında sindirim sisteminde oluşan gazdan kurtulmak için yardıma ihtiyaç duyar. Yani, Healthline uzmanlarının da söylediği gibi bebeğinizde gaz olursa, bu kendinizde büyük hatalar aramanızı gerektirmez.
Diğer yandan bebeğinizin ilk aylarını biraz daha rahat geçirmesi için yaşamınızda belli bir süreyle yeni düzenlemeler yapmanız faydalı olabilir.
Beslenme düzeniniz, kendinize zaman ayırmanız, günlük yaşamınızda sinir sisteminizi rahatlatabilecek faaliyetlere yer vermeniz (meditasyon, yoga, yürüyüş vs.) inanın bebeğinize de faydalı olabilecek alışkanlıklar. İhtiyaçlarınızı görün, göz ardı etmeyin.
Bu dönemde muhtemelen pek çok kişiden gaz sorunu nedeniyle tavsiyeler duyacaksınız. “Brokoli ile nohutu asla yeme. Bulgur fena şişirir” gibi ifadeler kulaklarınızda çınlayacak belki de.
Bunlar kısmen doğru olabilir. Herkesin bağırsak mikroflorası farklı olduğu için besinlere toleransı da doğal olarak farklı.
Evet yeşil sebzeler sizde gaz yapabilir. Bulgura bağırsaklarınızın tahammülü olmayabilir. Ama bu besinlerin içeriği onları tüketen yetişkinlerde asıl etkiyi yaratabilir.
Çünkü annenin midesinde ya da sindirim kanalındaki besinler sütüne geçmez. Anne sütü, annenin kanına karışan besin maddelerini içerir.
Anne Sütü yazımızda anne sütünü oluşturan içeriği detaylı bir şekilde anlatıyoruz.
Yine de gaz bebeğinizin yaşam kalitesini etkileyen bir unsur haline geldiyse mutlaka doktorunuzla görüşüp bilgi edinin.
Doktorun önerilerini dinleyin.
Healthline uzmanları bebeğin sindirim sistemindeki gazın en önemli nedenlerinden birinin hava yutmak olduğunu söylüyor ve bunun sebeplerini şöyle açıklıyor:
• Memeyi yanlış kavrama. Bebek annenin memesindeki areolayı (meme ucunu çevreleyen koyu renkli halka) iyice kavrayamazsa hava yutar. Sonuç: Gaz
• Biberonla ilgili konular. Çeşitli nedenlerle anne sütünü biberonla vermeyi seçebilirsiniz. Biberon memesinin uygunluğu, memenin içindeki hava bebekte gaz durumuna etki edebilir.
• Ağlamak. Bebekler ağlarken hava yutar. Çok ağlayan bir bebek mutlaka hava yutar. Sonuç gaz sancıları olabilir.
• Hızlı emmek, çok beslenmek. Hızlı emerken bebek hava yutar. Bebeğin çok beslenmesi de sindirim sisteminin aşırı yüklenmesi anlamına gelebilir. Sonuç yine gaz.
Gaz ve Biberonla Beslenme
Gaz yeni doğmuş bebekler için ortak bir sorun.
Formül mama ya da biberonla beslenen bebeklerde gazı yaratan ortak unsurlar şöyle:
• Bebeğin olgunlaşmamış sindirim sisteminin gelişme aşamasında olması
• Bebeğin biberonun memesini iyi kavrayamaması
• Bebeğin beslenirken yanlış pozisyonda tutulması
• Biberon memesinin mamayı çok hızlı ya da çok yavaş akıtması
• Bebeğin ağlaması
• Kabızlık
Bunlar dışında bebeğin mamanın içeriğine karşı bir hassasiyeti olabilir.
Bunun için bebeğinizi iyi takip edin.
• Bebeğin yaşadığı gaz atakları çok yoğunsa,
• Ağlamaları uzun sürüyorsa,
• Bebek kakasını yapmakta zorlanıyorsa,
• Bebeğin kakası kanlıysa, rengi yeşilse bebekte gıda intoleransına yönelik bir durum olabilir.
Bu durumda en sağlıklı yöntem bebeğinizin doktoruyla gözlemlerinizi ve şüphelerinizi paylaşmaktır. Bebeğin mamasını değiştirmeden önce mutlaka doktorunuzla görüşün.
Bebeklerde Gaz Ne Zaman Biter?
Gaz sorunu genel olarak bebek dünyaya geldikten 2 hafta sonra ortaya çıkar.
Bazı bebekler bu sorunu daha yoğun yaşar.
Genellikle bebek yürümeye başladığında da gaz sorunu ortadan kalkar.
Çünkü kendi başına hareket eden bebek gazını da rahatlıkla çıkarmaya başlar. Zaman içinde artık iyice gelişmiş olan sindirim sisteminin etkisinin de çok önemli olduğunu hatırlamak gerekir.
Gaz süreci genel hatlarıyla şöyledir:
• Yaklaşık doğumdan 2 hafta sonra başlar.
• En çok 4-12. haftalar arasında bebeği zorlar.
• Yaklaşık 8. hafta gibi zirve noktasındadır.
• Bebek 3 aylık olduğunda rahatlamaya başlar.
• Bazı bebeklerde, sindirim sistemlerinin gelişimine bağlı olarak, gaz ve gaz sancıları uzun süreli olabilir.
• Bebeğin katı gıdaya başladığı 6. ayda yeni bir dönem başlayabilir.
• 6-9 ay arası bebeklerde gaz sancıları yeni beslenme düzeni nedeniyle baş gösterebilir ama ilk aylardaki durumdan çok daha hafiftir.
• Bebek 1 yaşına geldiğinde gaz sancıları bitmiş olur.
Bebeklerde Gaz Giderici
Bebeklerde gaz gidericilere değinmeden önce tavsiyemiz bebeğinizin gaz sorunuyla ilgili öncelikle doktorunuzla görüşmeniz.
• Bu yazı içerisinde gazı olan bebeğe nasıl yardım edebileceğinize, gaz için alabileceğiniz önlemlere değindik.
• Bunlar işe yaramıyorsa; bebek de siz de yıprandığınızı hissediyorsanız doktorunuzla başka uygulamalar için görüşün.
• Piyasada bitkisel içerikli gaz damlaları satılıyor. Bunları kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışın.
• Gaz giderici kemer, patik, yastık gibi ürünler deneyebileceğiniz seçenekler. Bunların hangisi sizin bebeğinizde etkili olur ya da olur mu deneyip görmeniz gerekir.
• Simeticon damlaları, gripe water gibi seçenekler de uzun yıllardır gaz için kullanılıyor. Bunlara başvurmadan önce doktorunuzla mutlaka görüşün.
• Rezene, anason gibi bitkilerin çaylarının da bebekteki gazı rahatlattığı söyleniyor. Bunun için de mutlaka doktorunuzla görüşün. Burada miktarlar önem taşır. Bitkiler de rasgele kullanılabilecek içerikler değil.
• Deneyime dayanarak söyleyebilirim ki bende işe yarayan en etkili yöntem yemeklere kimyon koymak oldu.
Ben rahatlayınca bebeğin de rahatladığını gördüm. Çünkü bu sadece fizyolojik değil aynı zamanda psikolojik bir süreç.
Sindirim sistemindeki gazla meşgul olmak insanın enerjisinden çalıyor.
Yine de bunun bende işe yarayan bir yöntem olduğunu hatırlatmak isterim. Sizde durum farklı olabilir. Doktorunuza danışmanızı tavsiye ederim.
Umarım size fayda sağlayan bir içerik okuduğunuzu düşünüyorsunuzdur ve yorumlarınızla katkıda bulunursunuz. Deneyimlerinizden faydalanmak bizi mutlu edecek ve kendimizi geliştirmemizi sağlayacaktır. Teşekkürler.
Kaynaklar: webmd.com, parents.com, thebump.com, healthline.com, parenting.firstcry.com, whattoexpect.com, iaim.net, healthychildren.org, mayoclinic.org, parents.com
