Yeterli beslenme ve sindirim sistemi sağlığı bir bebeğin genel sağlığı açısından belirleyici iki unsur.
Yeterli ve sağlıklı beslenme ise tek başına sindirim sistemi sağlığı üzerindeki etkin unsurlardan biri.
Ebeveynlerin, özellikle de yeni ebeveynlerin en çok bebeklerinin hem beslenmesi hem de sindirim sistemi sağlığıyla ilgili endişe duyması bu nedenle çok normal.
Yazıda sık karşılaşılan ebeveyn sorularından bazılarını araştırdık.
Umarız bu yazı, yapılması gerekenler konusunda aydınlatıcı olur ve ebeveynlerin endişelerini biraz olsun dağıtır.
Bebek Doymazsa Kaka Yapar mı?
Bebek doymazsa kaka yapar.
Bebek büyüyüp gelişmesine yetecek kadar besini aldıysa (açlık sinyalleri gösterse dahi) dışkılama gerçekleşebilir. (Açlık belirtileri için Bebeklerde Acıkma yazısını okuyabilirsiniz.)
Burada iki önemli konuyu takip etmek gerekir.
- Bebek yeterli besleniyor mu?
- Bebeğin kakası nasıl? (sıklığı, kıvamı ve kokusu)
Bebeğinizin yeterli beslendiğini nasıl anlarsınız?
Bebeklik ve erken çocukluk döneminde yeterli beslenme; kişinin ilerideki yaşamının kalitesini belirleyen sağlıklı büyüme ve gelişim için gereklidir.
Bu nedenle ebeveynlerin en büyük kaygılarından birinin bebeğin karnının doyup doymaması olması normaldir.
Ancak ailelerin esas kaygı nedeni bebeğin yeterli ve doğru beslenmesi olmalıdır.
Çünkü bazen bebekler açlık belirtileri gösterseler de esasında konfor arayışında olabilirler.
Bu ne demek? Bebek uykuya geçmek, rahatlamak gibi nedenlerle beslenmek isteyebilir.
Aslında bebeğin yeterli beslendiğini anlamak bebeğinize dikkatinizi verdiğinizde ve onu takip ettiğinizde hiç zor değil. Göstergeler gözünüzün önünde duruyor.
Yeterli Beslenen Bebek Nasıl Olur?
Doktor kontrollerinde ortaya çıkan kilo, boy ve baş çevresi ölçümlerini cebinize koyun ve yeterli beslenen bebeğe dair aşağıda yer alan işaretleri okuyun.
- Yeterli beslenen bebek huzurludur.
- Uyku zamanları dışında aktiftir.
- Kilo alımı, boy ve baş çevresi ölçümü normaldir.
- Görünümü sağlıklıdır.
- Derisi sıkıdır.
- Cildinin rengi sağlıklıdır.
- Düzenli kaka yapar.
- Kakası genel olarak hardal sarısı/sarı renktedir. Yumuşaktır. Bebek kaka yaparken zorlanmaz.
- Anne sütüyle beslenen bebekler her gün kaka yapmayabilir. Ancak genellikle kabız da olmazlar.
- Bebek gelişimsel kilometre taşlarını yakalar.
Bebeğin kakası nasıl olmalıdır?
Bir bebeğin ilk kakasına mekonyum denir.
Yeşilimsi siyah renktedir. İçeriği bebeğin anne rahminde yuttuğu amniyotik sıvı, bebeğin cildinden dökülen ölü hücreler, mukus ve safradan oluşur.
Mekonyum doğumdan sonraki ilk 24 saatte, bebeğin bedenini terk eder.
Daha sonra bebekte normal dışkılama başlar.
Bir bebeğin bağırsak hareketleri için ortalama değerler vermek çok mümkün değil. Çünkü her bebeğin tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi bağırsak hareketleri farklıdır.
İşin içinde doğumdan sonra devam eden sindirim sistemi gelişimi, bağırsak florası oluşumu gibi unsurlar olunca farklılıklar olması da normaldir.
Anne sütüyle beslenen bebeklerde dışkılama formül mamayla beslenen bebeklere göre daha seyrek olabilir. Kakanın rengi hardal sarısına benzer, kıvamı suludur. Keskin bir kokusu yoktur.
Formül mamayla beslenen bebeklerde ise dışkılama daha sık olabilir. Dışkının rengi daha koyu sarıdır. Yapısı humus benzeridir. Kokusu ise anne sütüyle beslenen bebeklere göre daha belirgindir.
Uzmanlar bebeğin 4-5 günlük olduğunda günde 3-4 kez kaka yapmasının yeterli beslendiğine dair iyi bir gösterge olduğuna değinir. Ancak her bebek için böyle bir beklenti içinde olmak doğru olmayabilir.
Özellikle anne sütüyle beslenen bebeklerde 2. aydan sonra kaka yapma düzeni çok değişir. Bebek birkaç günde 1 kaka yapar hale gelebilir.
Lütfen bebek kakası söz konusu olduğunda çok farklı varyasyonlardan söz etmenin mümkün olduğunu aklınızda tutun. Yukarıda verilen bilgiler çok genel.
Bebeğinizin genel sağlığıyla ilgili herhangi bir kuşkunuz varsa mutlaka doktoruyla görüşün.
Doymayan Bebek Çiş Yapar mı?
Çişli bez miktarı bebeğin yeterli beslendiğine dair önemli göstergelerden biridir.
Bu nedenle bir doktor,
- Bebeğin yeterli beslenip beslenmediğini,
- Bedeninde sıvı kaybı olup olmadığını bebeğin çişli bez sayısına ve çişinin rengine bakarak araştırabilir.
Başlangıçta bebek çok çiş yapmaz. Ancak gün be gün yaptığı çiş miktarı ve ıslak bez sayısı artar.
Doğumdan sonraki 2. gün bebeğin 24 saat içinde en az 2 kez bezini ıslatmış olması beklenir.
3. ve 4. gün ıslak bez sayısı 3 ve üzeri olmalıdır.
Bebek 5 günlük olduğunda 24 saat içinde daha sık bez ıslatması beklenir; genellikle 6 ve üzeri sayıda.
Zaman içinde bebek büyüdükçe ıslak bez sayısı azalsa da günlük 4-6’nın altına düşmesi beklenmez.
Çok sıcak havalarda ya da bebek hasta olduğunda günlük çiş miktarı azalabilir. Bu durum normal karşılansa da sağlığı ve iyiliği için böyle günlerde bebeği yakından takip etmek gerekir.
Uzmanların ortalama değerler olarak verdiği bu sayılar her bebeğe göre değişebilir, bunu mutlaka göz önünde bulundurmak gerekir.
Sağlıklı ve yeterince beslenen bir bebeğin çişinin rengi açık ve berraktır.
Rengi koyu, kokulu idrar öncelikle bebeğin sıvı kaybı yaşadığına dair önemli bir göstergedir.
Hangi Acil Durumlarda Bebeği Doktora Götürmeliyim?
Aşağıdaki durumların varlığında vakit kaybetmeden bebeğinizi doktora götürün.
- Bebek doğumdan sonra 5. günde 6’dan az sayıda bez ıslatıyorsa,
- Bebek 4. günden sonra sadece küçük miktarda koyu renkli, konsantre ve kokulu çiş yapıyorsa,
- Bebek genellikle uykuluysa,
- Bebek uyanmakta güçlük çekiyorsa,
- Bebeğin ağzı ve dudakları kuruysa,
- Bebek iyi ememiyorsa,
- Doğumdan sonra 4. günde bebeğin idrarında kırmızı lekeler görülüyorsa mutlaka doktor muayenesi gerekir.
Bebeklerde Tuvalet Düzeni Nasıl Olmalı?
Bebeklerde tuvalet düzeni önemli bir konudur. Çünkü sağlıklı sindirim sisteminin bir göstergesidir.
Sindirim sisteminin sağlığı, bebeğin ve dolayısıyla ebeveynlerin mutluluk ve huzurunu belirler.
Bebeklerin anne karnında başlayan sindirim sistemi gelişimi doğumdan sonra uzun bir süre boyunca devam eder.
Bağırsak florasının oluşumu ise doğumdan sonra başlar ve bebeğin beslenmesi, yaşam kalitesi ile şekillenir.
Bebeklerin tam gelişmemiş ve gelişmeye devam eden sindirim sistemi nedeniyle gaz, kabızlık ve ishal sorunları yaşamasına sık rastlanır.
Bebeklerde tuvalet düzenine gelmeden önce idrar ve dışkı ile ilgili önemli noktaları sıralayalım:
- Rengi suya yakın, kokusuz ve berrak idrar bebeğin sağlığına ve yeterince sıvı aldığına dair iyi bir göstergedir.
- Dışkı yapma sıklığı, dışkı rengi, kıvamı ve kokusu bebekten bebeğe değişir.
- Dışkı yani kaka bebeğin beslenmesiyle doğrudan bağlantılıdır.
Gelelim bebeklerde tuvalet düzenine…
Bebeklerde idrar: İhtiyacınız olan bilgiler
Küçük bebekler günde pek çok kez çiş yapar.
Bir bebeğin bezini sık sık ıslatması sağlığına dair iyi bir işarettir. Bebek yeterli miktarda süt içiyor, yani besleniyor anlamına gelir.
Bebek büyüdükçe ıslak bez sayısı azalır. Ancak yine de günde en az 6-8 ıslak bez beklenir.
İdrarın renginin açık ve berrak olması normaldir.
Bebeğin uzun aralıklarla çiş yapması, idrar renginin koyulaşması bebekte sıvı kaybına ya da yetersiz sıvı alımına dair işaret olabilir.
Bezdeki açık pembe veya turuncu renkte lekeler genellikle bezin içindeki kimyasallara idrarın verdiği tepki olarak yorumlanır. Normal karşılanır. Ancak siz yine de bebeğinizin doktoruna bu konuyu mutlaka danışın.
Bir de “kristalleşme” konusu var. Bazen bebeğin bezinde küçük şeffaf topaklar görürsünüz. Bunlar bezin içinden çıkar. Bebeğinizin idrarıyla ilgili değildir.
Bebeğin idrarında kırmızı ya da kahverengi lekeler görmeniz, hemen bir doktora başvurmanızı gerektirir.
Bebeklerde kaka düzeni
Bebeklerde ilk kakaya mekonyum denir. Genellikle bebek doğumdan sonra hastaneyi terk etmeden yapar. Yapışkan bir yapıdadır; rengi yeşil ile siyah arasıdır.
Mekonyum; amniyotik sıvı, bebeğin cildinden dökülen ölü hücreler gibi bebeğin rahim içinde yuttuğu içerikten oluşur.
Bebek mekonyumu doğumdan sonra 12-24 saat içinde boşaltır.
Mekonyumun ardından gelen kaka giderek daha sıvı kıvamlı ve açık renkte olur.
Bir Yenidoğan Ne Sıklıkta Kaka Yapmalı?
Yaşamın ilk 4-6 haftasında, formül mama ya da anne sütü ayrımı gözetmeksizin bebeğin neredeyse her beslenmeden sonra kaka yapması beklenir.
Kakanın görünümü, bebeğin beslenme biçimine bağlı olarak birbirinden farklıdır.
Anne sütüyle beslenen bebeklerde kaka pütürlü, ince, akışkan ve sarı renktedir.
Formül mamayla beslenen bebeğin kakası ise daha koyu ve kıvamlıdır.
Yaklaşık 6 haftadan sonra, bebeğin sindirim sisteminin gelişimine bağlı olarak, kaka düzeni de değişebilir.
Peki yenidoğan bir bebek günde kaç kez kaka yapar?
Bu sorunun cevabı duruma göre değişir. Uzmanlar günde 1-3 ya da daha çok sayıda dışkılamanın temel ölçüt olarak alınabileceğini söylüyor.
Ancak şu da var ki anne sütüyle beslenen bebekler formül mamayla beslenen bebeklere göre daha seyrek dışkılayabilir.
Anne sütünün sindirimi formül mamaya göre farklıdır. Anne sütü alan bir bebek düzenli çiş yapar. Yeterli beslenen, sıvı kaybı yaşamayan sağlıklı bir bebekten beklenti bu yöndedir.
Ancak anne sütü alan bir bebeğin birkaç günde bir kaka yapması da normal karşılanır. Hatta bu süre 7 güne kadar da uzayabilir.
Anne sütüyle beslenen bebeğiniz kaka yapmıyorsa hal ve davranışlarını takip etmeniz bezini takip etmenizden daha önemli olabilir.
- Bebek genel olarak huzurlu mu?
- Karın bölgesi yumuşak mı sert mi?
- Bebek normal düzeninde besleniyor mu?
- Uykusu normal mi?
- Ateşi var mı?
Bunlar gibi belirtileri gözlemleyin ve özellikle bebeğin durumunda normal dışı bir seyir gördüğünüzde kaç gündür kaka yapıp yapmadığına bakmadan doktorunuzla görüşün.
Formül Mamayla Beslenen Bebek Ne Sıklıkta Kaka Yapmalı?
Formül mamayla beslenen bebeğin dışkısının rengi biraz daha koyudur ve yapısı daha sıkıdır.
Kaka humus benzeri kıvamdadır. Rengi ise sarıdan yeşil kahve veya ten rengine doğru geniş bir renk aralığındadır.
Formül mamayla beslenen bebeklerin en az günde 1 kez kaka yapması beklenir. Bebeğin 2 gün veya daha uzun süre kaka yapmaması kabızlığa dair bir belirti olabilir.
Bebeğin kaka yapma frekansıyla eşdeğer öneme sahip bir diğer konu ise kakanın kıvamıdır.
Sert, pelte kıvamındaki kaka kabızlığa işaret edebilir. Böyle bir durumda bebeğin doktoruyla iletişime geçmek önemlidir.
Çünkü kabızlık alerjik bir durumdan kaynaklanabileceği gibi bebeğin beslendiği formül mamanın değiştirilmesi gerektiğine de işaret edebilir.
Bebek Kakasının Rengi Ne Anlama Gelir?
Bebek kakası pek çok renkte olur (ve tabii ki renklere kıvam ve koku da eşlik eder).
Bir bebeğin sağlığı söz konusu olduğunda doktorların genellikle değerlendirdikleri ilk konunun başında bebeğin kakasının rengi gelir.
Çünkü kaka bazı durumlarda bebeğin sağlığıyla ilgili çok önemli ipuçları içerir; özellikle karaciğer ve sindirim sistemi sorunlarında.
Yeşil bebek kakası
Formül mamayla beslenen bebeklerde yeşil kaka normaldir. Bazen demir takviyesi alan bebeklerin kakasının rengi koyu yeşile dönebilir ve genellikle bir soruna işaret etmez.
Yeşil kaka aynı zamanda diş çıkarma sürecinin ya da bebeğin bedeninin mide mikrobunu atmaya çalıştığının da göstergesi olabilir.
- Bebeğin kakası yeşilse
- Bebek huzursuzsa, rahat görünmüyorsa
- Bebek gaz sorunu yaşıyorsa yeşil kaka inek sütü alerjisi ile formül mamaya tepkinin bir göstergesi olabilir. Böyle bir durumda mutlaka bir doktora başvurmanız gerekir.
Beyaz bebek kakası
Anne sütü ya da formül mamayla beslenen bebeğin kakası kireçli gibiyse ve beyaz ya da griyse hemen bir doktora başvurmanız çok önemli.
Çünkü uzmanlar bu renkte kakanın karaciğer ve safra kesesi sorunlarından kaynaklanabileceğini söylüyor.
Turuncu bebek kakası
Bebeğin yediği ilk katı gıdaların pek çoğu turuncu kakayla sonuçlanabilir. Örneğin havuç, tatlı patates.
Anne sütüyle beslenen bebeğin kakası da turuncuya yakın bir renk alabilir. Bunun nedeni de emziren annenin ya yediklerinin yapay olarak renklendirilmiş olması ya da annenin ilaç kullandığı bir tıbbi tedaviden geçiyor olmasıdır.
Turuncu kaka genellikle bir soruna işaret etmez.
Ancak ateş, huzursuzluk, kilo kaybı, uykusuzluk, yorgunluk gibi eşlik eden durum veya durumlar gözlemliyorsanız mutlaka doktorunuza danışın.
Kırmızı kaka
Kırmızı kakanın pek çok sebebi olabilir.
Katı gıdaya geçen bebeğin kakasında domates gibi bir sebzeden dolayı yer yer kırmızı noktalar görülebilir. Bebek pancar yerse kakası kırmızı olabilir.
Bebek anne sütüyle besleniyorsa, emerken annesinin meme ucu çatlaklarından sızan kanı yutabilir. Ve bu da bebeğin kakasında kırmızı noktalar olarak belirebilir.
Bebek kabızlık sorunu yaşıyorsa, zorlanma nedeniyle popo deliğinde oluşan çatlaktan sızan kan kakaya karışabilir.
Yukarıdaki sebepler dışında, bebeğin kakasında çok miktarda kan varsa ya da kaka kırmızıysa hiç vakit kaybetmeden bir doktora başvurmanız gerekir.
Alerji, enfeksiyon, sindirim sistemiyle ilgili yara ya da müdahale gerektiren başka herhangi bir tıbbi durumla karşı karşıya olabilirsiniz.
Siyah kaka
Yenidoğan bir bebeğin kakası doğumdan sonraki 3. günde hala siyahsa, bu bebeğin yeterince beslenemediği ya da sütü gerektiği gibi sindiremediği anlamına gelebilir.
Bebek biraz daha büyüdüğünde siyah kaka ile karşılaşırsanız hemen doktora başvurmanız gerekir. Çünkü bu durum sindirim sistemiyle ilgili bir kanamaya işaret edebilir.
Unutmayın kan, sindirim sistemindeki yolculuğunda kırmızıdan siyaha dönebilir. Bu nedenle de kakanın rengi kırmızı değil siyah olur.
Sarı kaka
Hardal sarısı (açık sarı) kaka anne sütüyle beslenen bebekler için normaldir. Kakanın kıvamı suludur. Bu kaka genellikle kötü kokmaz.
Formül mamayla beslenen bebeklerde kakanın rengi biraz daha koyu sarı olabilir. Kıvamı humus gibidir, yani anne sütüyle beslenen bebeklerin kakasına göre biraz katıdır. Bu kaka kokabilir.
Kakanın rengi sapsarıysa, bu durum bir ilaç tedavisinden ya da annenin yediklerinden kaynaklanıyor olabilir.
Hangi Acil Durumlarda Doktora Başvurmak Gerekir?
Aşağıdaki durumlarda hiç vakit kaybetmeden bir doktora başvurmanız gerçekten çok önemli.
Bebek,
- Doğumun ardından 3. günde hala siyah kaka yapıyorsa,
- Demir takviyesi almamasına ve formül mamayla beslenmemesine rağmen siyah renkte kaka yapıyorsa,
- Kakasının rengi kırmızıysa,
- Mukuslu kaka yapıyorsa,
- 24 saatten uzun süredir ishalse,
- İshale ateş, kusma eşlik ediyorsa,
- Beyaz ya da gri renkte kaka yapıyorsa,
- Kabızlık çekiyorsa,
- Her kaka yapışında zorlanıyorsa ve poposunda çatlak oluşacak kadar ıkınıyorsa,
- Her zamankinden sık kaka yapmaya başladıysa, bir sağlık sorunu yaşıyor olabilir.
En doğru teşhisi uzman bir çocuk doktoru koyacağı için vakit kaybetmeden doktora başvurmanız erken teşhis ve tedavi açısından önemlidir.
Bebeğim Kaka Yapmıyor
Ebeveynlerin en büyük kaygılarından biri bebeğin her gün düzenli kaka yapmamasıdır.
Genellikle bebek 3 gün kaka yapmadığında telaş seviyesi artar.
Oysa bazı bebeklerde sindirim sisteminin olgunlaşması zaman alır. Uzmanlar 3 günün endişe edilecek bir süre olmadığını söyler.
Bebeğim kaka yapmıyor diyen bir ebeveynin öncelikle gözlemlemesi gereken durumlar aşağıdadır:
- Bebek kaç aylık?
- Bebek normal düzende beslenmesine devam ediyor mu?
- Bebeğin uyku düzeninde değişim var mı?
- Bebeğin ateşi var mı?
- Bebek kusuyor mu?
- Bebek huzursuz mu?
Uzmanlar 2 aydan küçük bebeklerde, bebek kaka yapmasa da, beslenmeye ve uyumaya devam etmesi durumunda beklemenin uygun olduğunu söylüyor.
Çünkü bebeğin beyni, halen kaka ve anüs bağlantısını kurmaya çalışır.
Ve uzmanlar aşağıdaki durumlar söz konusu olduğunda bebeğin 7 gün kaka yapmamasının sıkıntı yaratmayacağı görüşünde.
- Bebek beslenmeye devam eder.
- Bebeğin gelişimi sürer.
- Bebeğin ateşi yoktur.
- Bebekte kusma görülmez.
- Bebeğin huzuru ve keyfi yerindedir.
Ancak bebeğiniz 7 gündür kaka yapmıyorsa bu durumun neden kaynaklandığını öğrenmek için mutlaka bir doktor randevusu alın.
Peki kaka ile ilgili hangi durumlarda endişe etmelisiniz?
- Bebeğin kakasında kan olması
- Bebeğin kakasının beyaz olması
- Bebeğin karın bölgesinin çok sert olması
- Bebeğin çok huzursuz olması
- Bebeğin kusması
- Bebeğin kakasında sümüksü yapının olması
Yukarıdaki durumları gözlemlediğinizde mutlaka bir sağlık kuruluşuna ya da bebeğin doktoruna danışın.
Bebeğim Neden Kaka Yapmıyor?
Bir bebeğiniz olmadan önce kakalı bir bez için her şeyi yapabileceğiniz hiç aklınıza gelmezdi değil mi? Ama olan oldu, artık bir bebeğiniz var ve sağlığı için yapmayacağınız şey yok.
Bir ebeveyn olarak o kadar haklısınız ki. Özellikle beslenme ve sindirim sistemi sağlığı söz konusu olduğunda. Çünkü sindirim sistemi sağlığı, bedenin genel sağlığı açısından çok şey ifade ediyor.
Ve kaka yapmayan bir bebeğin bir rahatsızlığı olduğu düşüncesi insanı çok zorluyor.
Bebeklerde kaka yapmamaya yol açan ve sık rastlanan birkaç neden var.
- Sıvı kaybı
- Yanlış beslenme (kabızlığa yol açabilecek makarna, muz, işlenmiş tahıllar vs.)
- Seyahat nedeniyle oluşan saat farkı
- Geçici bir alerji durumu
- Gıda intoleransı
- Süt ve süt ürünleri tüketimi
Yukarıdaki nedenlerin yanı sıra bebek psikolojik nedenlerle de kaka yapmayabilir.
Daha büyük bebeklerde tuvalet süreci stres kaynağı olabilir. Bebek kaka tutmaya başlayabilir. Bunun nedeni kaka yaparken acı veya ağrı hissetmek, lazımlık ya da klozetten korkmak gibi etkenler olabilir.
- Bakıcı değişimi,
- Anne veya babadan uzun süre ayrı kalmak,
- Aile ortamında radikal bir değişim,
- Yeterince sevgi ve şefkat görmemek,
- İhmal edilmek gibi durumlar da bebeğin psikolojisini etkileyerek sindirim sistemini zorlayabilir.
Bebeğiniz yukarıdaki nedenlerle kaka yapmıyor olabilir.
Ancak her zaman en doğrusu öncelikle bebeğin fiziksel muayeneden geçmesini sağlamaktır.
Bebeğinizle ilgili notlarınızı bir deftere yazın. Defterinizle birlikte bebeğinizi doktorunuza götürün ve kaka yapmamasının nedenleriyle bu konuda neler yapabileceğinizi bir uzman yardımıyla araştırın.
Bebeğim Kabız Değil Ama Kakasını Yapamıyor
Bebeğiniz kabız değil ancak kakasını yapamıyorsa öncelikle doktoruyla görüşmeniz gerekir.
Bebeğin kaka yapamamasının ardında önemli bir sağlık sorunu olabilir.
Ya da bebeğin bakım tarzına dair (beslenme, hareket gibi) ufak birkaç düzenleme ile çözülebilecek bir durum söz konusudur.
Bunu ancak bir doktor muayenesiyle belirlemek mümkündür.
Diğer yandan lütfen aşağıdaki soruları ve cevaplarını düşünün. Sindirim sistemi hem yetişkinlerde hem de bebeklerde bedenin genel sağlığıyla ilgili çok önemli ipuçları içerir.
Kendinizi düşünün. Diyelim ki yaşamınızda olumsuz olarak değerlendirdiğiniz bir değişiklik oldu. Ya da beslenmenize her zamanki özeni gösteremediğiniz, uyku düzeninizin de bozulduğu bir süreçten geçiyorsunuz. Sindirim sisteminizin yaşam tarzı değişikliğine bağlı olarak değiştiğini hemen fark edersiniz. Bu durum, bebeklerde de benzer şekilde ilerleyebilir.
Aşağıdaki soruların cevapları bebeğinizin sağlık durumuyla ilgili ipuçları içerebilir. Ve de doktor randevunuzun verimli geçmesini sağlayabilecek bilgileri size verebilir.
- Bebeğin beslenmesi nasıl? (Anne sütü, formül mama ya da katı gıda)
- Bebek yeterli besleniyor mu?
- Düzenli doktor kontrollerinde kilo ve boy artışı nasıl?
- Bebeğin doğduğundan beri kaka düzeni nasıl? (Bebek büyüdükçe kaka düzenindeki değişimleri gözlemleyebildiniz mi?)
- Bebeğin kaka yapamama sorunu ne zaman başladı?
- Son zamanlarda yaşam şartlarınızda değişiklik oldu mu?
- Bebeğin sindirim sistemiyle ilgili bir sorundan şüphe duyuyor musunuz?
Bebekler ne sıklıkta kaka yapar?
Yenidoğan günlerinde bebekler genellikle sık sık kaka yapar. Bazı bebeklerde bu durum her beslenme sonrası için geçerlidir. Ancak zaman geçtikçe ve bebek büyüdükçe bu durum değişebilir.
Sağlıklı kaka yapma düzeni her bebek için farklıdır.
Uzmanlar bebek normal düzeninde beslendikçe ve kilo almaya devam ettikçe günlük kaka sayısı konusunda kaygılanmanın gereksiz olduğunu söylüyor.
2 aylık veya daha büyük bazı bebekler günde 1 kez veya daha fazla sayıda kaka yapabilir. Diğer bazı bebeklerin bağırsak hareketleri ise birkaç günde 1, hatta haftada bir kez olabilir.
Bundan daha seyrek oranda kaka yapan bebekler de vardır. Ve kaka geldiğinde büyük, yumuşak ve kolay çıkan bir yapıda olabilir.
Bebeğin kaka frekansı en çok beslenmesi ile ilgilidir.
Bebek anne sütü ile besleniyorsa her gün kaka yapmayabilir. Bunun nedeni:
- Bebek anne sütünün tüm bileşenlerini gıda olarak kullanır.
- Geriye dışarı atacak çok az şey kalır.
Healthline uzmanları bazı bebeklerin yaklaşık olarak ilk 6 aydan sonra haftada 1 veya 2 haftada 1 kaka yapabileceğini söylüyor.
Bebek formül mama ile besleniyorsa durum daha da değişir. Bebek günde 4 kere kaka yapabileceği gibi kaka frekansı birkaç günde 1 de olabilir.
Bebek katı gıdaya geçtiğindeyse hayatınızda yeni bir sayfa açılıyor anlamına gelebilir. Bu noktada keşif önemli.
Deneyerek hangi gıdaların bebeğinizde gaz yaptığını, hangi gıdaları yediğinde bebeğin kolaylıkla kaka yapabildiğini zamanla keşfedersiniz.
Bebeğin sindirim sistemini çalıştırmak için lifli gıdalarla beslenmenin önemini, şekerin bebeğin sistemini nasıl zorlayabildiğini görürsünüz.
Ikınma ve Kaka
“Bebeğim kabız değil ama kaka yapamıyor” cümlesi farklı açılardan incelenmesi gereken bir durum.
Bu incelemeyi de en sağlıklı şekilde bebeği takip eden doktor veya herhangi bir pediatrist ile yapabilirsiniz.
Bebeğin kaka yapmasını ya da kaka düzenini etkileyen iki önemli unsur
- beslenme ve
- harekettir.
Haftalar geçtikçe ve bebek büyüdükçe bebeğin kaka düzeninde şu açılardan farklılıklar görebilirsiniz:
- Kaka yapma sıklığı
- Renk
- Kıvam (sert, yumuşak ve bu ikisi arasındaki herhangi bir kıvam)
- Koku (bebek katı gıdayla beslenmeye başladıkça koku oranı artar.)
Bir de ıkınma konusu var.
Bebek kaka yaparken ıkınabilir. Bu normal bir durum. Ve sebebi büyük oranda bebeğin kaka yapmasını sağlayan kasları nasıl koordine edeceğini öğrenmesine dayanır.
Diğer yandan, bebekler zamanlarının büyük bölümünü yatarak geçirir. Bu durumda yerçekimi kaka yaparken onlara destek veremez.
Bunu da göz önünde bulundurmak gerekir.
Bebeğin kaka yapmasına nasıl destek olabilirsiniz?
Aşağıda bebeğin rahat kaka yapmasına destek olabilecek bazı öneriler bulacaksınız.
Bisiklet hareketi: Bebeğin bacaklarını sanki bebek bisiklet kullanıyor gibi hareket ettirin. Bu bebeğin sindirim sistemini tetiklemenin nazik yollarından biridir.
Kendi başına özgürce hareket edebilen bebeklerde bu uygulamaya çok da gerek olmaz. Çünkü bebek sindirim sistemi için gereken hareketi emekleyerek, tırmanarak, ayağa kalkma denemeleri yaparak zaten kendi kendine sağlar.
Ilık banyo: Burada suyun mucizevi etkisi devreye girer. Ilık suyun uyarıcı etkisiyle bebeğin kasları gevşer ve kaka yapması için gereken hareket başlayabilir.
Rektal uyarı: Bazı uzmanlar bebeğin rektal termometre ile uyarılmasıyla, kaka yapmaya yol açan hareketlenmenin sağlanabileceğini söylüyor. Yani nazikçe bebeğin makattan ateşini ölçmek üzere termometre kullanıyorsunuz. Bu uyarıyla bebeğin kaka yapmasını sağlayan kaslar tetikleniyor.
Bu, ancak geçici ve çok zorda kalındığında uygulanabilecek bir çözüm. Çünkü sorunu temelden çözmez. Üstelik bebeği dışarıdan uyarılmaya bağımlı bir hale getirebilir.
Eğer bebeğinize bu şekilde yardımcı oluyorsanız, ileride başka sorunlar yaşamamak için lütfen uzman doktorla bu konuyu enine boyuna konuşun.
Sıvı alımı: Bebeğin sıvı alımını artırmak sindirim sistemine yardımcı olmak açısından etkili olabilir.
Emziriyorsanız kaka yapamama sorunu yaşayan bebeği daha sık emzirebilirsiniz.
Bebek katı gıda dönemindeyse su verebilirsiniz.
Şeftali, armut, erik gibi meyvelerin hoşafı (rafine şeker ilave etmeden yapılmış) bebeğin hem sıvı alımını sağlayabilir hem de bu meyveler sindirim sisteminin çalışmasını destekleyebilir.
Sebzeler: Yüksek lif oranına sahip sebzeler, beslenmenin yıldızlarıdır.
Karnabahar, brokoli, brüksel lahanası, ıspanak, havuç, bezelye, enginar, armut, elma, ceviz gibi besinlerle süt veriyorsanız kendi beslenmenizi; bebek katı gıdaya geçtiyse bebeğin beslenmesini destekleyin.
Tam tahıllar: Kahverengi pirinç bebeğinizin beslenmesinde yer verebileceğiniz bir gıda ürünü.
Bunun dışında tam buğdaylı makarna, çok tahıllı gevrek gibi ürünleri deneyebilirsiniz.
Bebeğinizi glutenle hemen tanıştırmak istemiyorsanız mercimek unundan makarna gibi seçenekleri de değerlendirebilirsiniz.
Bebeğim Kabız Oldu
Kabızlık, tıbbi adıyla konstipasyon, normalden daha seyrek, zor veya sert dışkılama olarak tanımlanan bir sağlık sorunu.
Yetişkinlerde sağlık sorunları, hareketsizlik, beslenme düzeni, ilaç kullanımı gibi farklı etkenlere bağlı olarak gelişebilir.
Bebeklerde rastlanma durumu ise yine birçok faktöre bağlı. En çok katı gıdaya geçiş sonrası görülür.
Anne sütü alan bebeklerde kabızlık nadir gelişir ve sadece anne sütü alan bebeklerin her gün kaka yapması beklenmez.
Hatta anne sütüyle beslenen bebeklerin birkaç gün boyunca dışkılama yapmaması kabızlık olarak genellikle değerlendirilmez.
Bebeklerin bağırsak hareketleri yetişkinlere göre farklı bir düzende ilerler.
Bebeğin beslenme düzeni dışkılama üzerinde doğrudan etkiye sahiptir. Bu nedenle bebeklerde kabızlık tespiti yapmak, ebeveynler açısından kolay olmayabilir.
Bebeklerde kabızlık belirtileri nelerdir?
Bebeğinizin kabız olduğunu düşünüyorsanız aşağıdaki durumları gözden geçirmeniz aydınlatıcı olabilir:
- Bebeğin bağırsak hareketleri seyrekleşir, gecikir ve zorlaşır.
- Kabız bebeğin kakası sert yapıdadır ya da bebek topaklar halinde dışkılar.
- Bebek dışkılamakta zorlanır; acı veya ağrı çeker. Ağlar, sırtı kavisleşir.
- Bebek huzursuzdur.
- Bebekte uyku sorunları oluşur.
- Bebekte iştahsızlık görülür.
Bebeğinizde yukarıdaki durumları gözlemliyorsanız, vakit kaybetmeden bir çocuk doktoruna danışmanız gerekir. Teşhisi koyan doktor, yapmanız gerekenler konusunda da sizi bilgilendirir.
Bebekler neden kabız olur?
Bebekler pek çok nedenle kabız olabilir. Beslenme, hastalık, aile öyküsü bu etkenler arasındadır.
Aşağıda bebeklerde kabızlığa neden olan etkenlerden bazılarını bulacaksınız.
Beslenme: Bebeklerde kabızlığın en sık rastlanan nedeni beslenmedir. Özellikle anne sütünden formül mamaya ya da katı gıdaya geçişte kabızlık genellikle görülür.
Sindirimi zor olan inek sütünü içen bebekte süt proteini nedeniyle kabızlık gelişmesi mümkün.
Bir bebekte inek sütü proteinine karşı intolerans varsa, bebeğin bağışıklık sistemi süt proteinini savaş verilmesi gereken bir içerik olarak görür. Bu olumsuz tepki, bebeğin kabız olmasına yol açar. Çünkü bebeğin midesi rahat değildir veya daha başka bağırsak sorunları vardır.
Diğer yandan dışkının sert yapısı nedeniyle çıkarma esnasında ağrı ve acı hisseden bebek, dışkıyı tutmayı deneyebilir. İşte bu noktada da kabızlık gerçekleşebilir.
Hastalık: Hastalık nedeniyle her zamanki kadar yiyip içemeyen bebeğin sistemi bozulabilir ve sonuç kabızlık olabilir.
Bazı tedaviler: Yüksek dozda demir takviyesi veya ilaçla yapılan ağrı tedavisi bebekte kabızlık doğurabilir.
Böyle bir durumdan şüphe duyuyorsanız, bebeğinizin doktoruyla mutlaka görüşmeniz gerekir.
Prematüre bebek: Uzmanlar prematüre bebeklerin normal doğum zamanında doğan bebeklere oranla daha çok kabızlık çekebileceğini söylüyor.
Bunun nedeni de prematüre bebeklerin sindirim sistemlerinin diğer bebeklere göre daha da az gelişmiş olması.
Bebeğin aldığı besinler, sindirim kanalında yavaş ilerler ve olması gerektiği gibi parçalanmaz. Bu da katı ve sert dışkıya sebep olabilir.
Aile öyküsü: Aile genetiğinde kistik fibroz, kronik kabızlık, çölyak, Hirschsprung hastalığı olan bebeklerde kabızlık olasılığı artabilir.
Bebeklerde kabızlık durumunda evde neler yapılabilir?
Bebeğinizi birkaç gün boyunca gözlemlediniz ve dışkılama sırasında yaşadıkları sizde bebeğin kabız olabileceği algısını yarattı.
Bu durumda öncelikle yapmanız gereken bir doktor randevusu almak ve işin uzmanından kabızlık nedenlerini ve bebeğinize nasıl yardım edebileceğinizi öğrenmek.
Diğer yandan evde bebeğinize nasıl yardım edebilirsiniz, bir bakalım.
Aşağıda MedicalNewsToday’de yayımlanan ve bebeklerde kabızlığa iyi gelen ev çözümlerini bulacaksınız.
Egzersiz yaptırmak: Tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi egzersiz bebeklerde de bağırsak hareketlerini tetikler.
Bebek sırtüstü yatarken bacaklarını tıpkı bisiklet sürer gibi hareket ettirin. Bunu yaparken yavaş ve nazik hareket edin. Bebeği zorlamayın.
Bir diğer hareket de bebeğin her iki bacağını nazik bir şekilde tutarak karnına doğru hafifçe bastırmak.
Banyo yaptırmak: Bebeğe banyo yaptırmak bebeğin karın kaslarını gevşetir. Aslında suyla temas bebeğin tüm vücudunu rahatlatır. Bebek kabızlığa bağlı olarak gerilmiştir ve huzursuzdur. Bedenini gevşetmesi açısından suyun etkisi büyüktür.
Beslenmede değişiklik yapmak: Bebeğin beslenmesinde yapılacak belli başlı değişiklikler kabızlığın giderilmesi açısından yardımcıdır. Ancak bu durum bebeğin yaşı ve beslenme yöntemine bağlıdır.
Bebek anne sütü ile besleniyorsa, anne deneyerek hangi besinlerin bebekte kabızlığa yol açabileceğini bulmalı ve o besinleri kendi diyetinden çıkarmalıdır.
Ya da tam tersi, anne bağırsak hareketlerini destekleyen besinleri diyetine almalıdır.
Formül mamayla beslenen bebeklerde kabızlık olması durumunda ise doktoruyla görüşüp formül mamayı değiştirmek doğru bir yaklaşım olur. Tek bir değişimle bebekte fark göremezseniz, yine doktoruyla görüşüp farklı bir formül deneyebilirsiniz.
Bebek katı gıdaya geçtiyse, bebek menüsünde lif açısından zengin besinlere yer vermek gerekir. Pek çok meyve ve sebze yüksek lif içeriğine sahiptir. Ve bu durum bağırsakların çalışmasını tetikler.
Kabızlık sorunu yaşayan bebekler için iyi besin seçenekleri şunlar olabilir:
- Soyulmuş elma
- Brokoli
- Yulaf ya da tam tahıl ekmeği veya tam tahıl makarna
- Şeftali
- Armut
- Erik
Sıvı alımını artırmak: Anne sütü ya da formül mamayla beslenen bebeklerin ekstra sıvı alımına genellikle ihtiyacı olmaz.
Bazı doktorlar 2-4 aylık bebeklerde kabızlık sorunu olması durumunda az da olsa ekstra su vermenin destekleyici olabileceğini savunur. Siz yine de bunu kendi doktorunuza danışın.
Masaj yapmak: Masaj her zaman bebeklerde işe yarar. Tabii bebek izin verdiği sürece. Kabızlık sorunu yaşayan bebeğe çeşitli yollarla masaj yaparak yardım edebilirsiniz.
- Parmak uçlarınızla bebeğin karnına saat yönünde daireler çizecek şekilde dokunun.
- Bebeğin ayaklarından nazikçe tutun. Dizlerini hafifçe kırarak bacaklarını karnına doğru nazik şekilde bastırın.
- Bebeğin göğüs kafesinin altından karnına doğru parmağınızın ucuyla hafif hafif dokunun.
Bebeğim İshal Oldu
Diyare, yani ishal bedenin mikrop ve bakterilerden kurtulma yoludur.
Diyare ve gaz gibi sindirim sistemi rahatsızlıklarına bebeklerde sık rastlanır.
İshal bebekte ağrı ve rahatsızlığa sebep olabilse de genellikle kendi kendine geçer. İshale neden etkenlerin çoğu özel tıbbi tedavi gerektirmez.
Yine de bebeğinizin ishal olduğu kanaatine sahipseniz, öncelikle onu bir doktora götürmeniz gerekir.
Evde ise bebeği rahat ettirecek ve özellikle sıvı kaybını engelleyecek uygulamalarla bu durumun üstesinden rahatlıkla gelebilirsiniz.
Nadir durumlarda diyare normalden uzun sürer. Bebeğinizin şiddetli ishali varsa ya da ishal durumu 24 saatten uzun süredir devam ediyorsa mutlaka doktorunuzla iletişime geçin.
İshal (diyare) Neden Olur?
Her bebeğin tuvalet düzeni ile dışkısının kıvamı, rengi birbirinden farklıdır.
- Bebeğin içinde bulunduğu dönem,
- Gelişim evresi ve
- Beslenme biçimi dışkılamasını etkiler.
Özellikle anne sütüyle beslenen yenidoğan bebeklerin genellikle kakaları yumuşak, süngersi yapıdadır. Gün içinde pek çok kez kaka yapabilirler. Bu nedenle yenidoğan bebekte ishal tespiti yapmak kolay değildir.
Healthline uzmanları bebeğin kakasının,
- Aşırı sıvı formda,
- Yüksek miktarlarda ve
- Her zamankinden sık olması durumunda (bazen bezden taşar) ishal, yani diyareden söz edilebileceğini söylüyor.
Bebek kısmen ya da tamamıyla formül mamayla besleniyorsa dışkısı daha katı olabilir. Kakanın rengi koyu sarıya yakındır.
Formül mamayla beslenen bebeklerde diyare durumunda kaka sıvı kıvamlı olur, ancak kakanın rengi normal kakada olduğu gibi değişir.
Bebekler pek çok nedenle ishal olabilir. Bu nedenlerin çoğuna sık rastlanır ve bebek özel bir tedavi gerekmeden iyileşir.
Çok nadir durumlarda ishal bebekte birşeylerin yolunda gitmediğine işaret eder ve özel tıbbi bakım gerektirir.
Siz yine de her koşulda bebeğinizin doktoruyla mutlaka iletişime geçin.
Anne sütü alan bebeklerde ishal nedenleri
Araştırmalara göre sadece anne sütü ile beslenen bebeklerde diyare görülme olasılığı kısmen ya da tamamıyla formül mamayla beslenen bebeklere göre daha az.
Yine de bebek ishal olabilir. Aşağıda bazı nedenleri bulacaksınız.
Annenin beslenmesindeki değişiklik: Emziren bir anne olarak beslenmenizde yaptığınız bir değişiklik bebekte ishali tetikleyebilir.
Örneğin yoğun baharatlı bir yiyecek veya yoğun bir tatlı sütünüzü değiştirebilir. Bu durum bebeğinizin midesinin guruldamasına, sütün hızlı yol almasına ve sonucun ishal olmasına yol açabilir.
Tıbbi tedaviler: Antibiyotik gibi ilaçlar sütünüze karışıp bebekte ishale yol açabilir.
Vitaminler ve protein tozları gibi besin destekleri de sütünüze sızıp bebeğin bağırsak hareketlerini etkileyebilir.
Emzirirken tükettiğiniz her ne olursa, sütünüze etki edebileceğini göz önünde bulundurmanız gerekir.
Bu nedenle emziren annenin mutlaka doktor kontrolünde hareket etmesi gerekir. Çok küçük bir değişiklik bile hassas bebekler üzerinde etkili olabilir. Çok sık karşılaşılmasa da böyle bir olasılığın varlığını bilmekte her zaman fayda var.
Hem anne sütü hem de formül mamayla beslenen bebeklerde ishal nedenleri
Healthline uzmanları hem anne sütü hem de formül mama desteğiyle beslenen bebeklerde ishal nedenlerinden bazılarını şöyle sıralıyor:
Mide mikrobu
Mide gribi ya da gastroenterit olarak da bilinen mide mikrobu bebeklerde ishalin sık rastlanan sebeplerinden biridir.
İshalin yanı sıra kusma ve hafif ateş de görülebilir.
Bebekte ilaç kullanımı
Herhangi bir sağlık durumundan dolayı ilaç tedavisi uygulanan bebeklerde ilaca bağlı olarak ishal gelişebilir.
Bakteriyel enfeksiyonlar için kullanılan antibiyotikler ve parazitler için kullanılan ilaçlar bunlar arasındadır.
Bazı bebekler reçetesiz satılan ateş ve ağrı ilaçlarına karşı da hassas olabilir.
Bebeğin beslenmesinde yapılan değişiklik
Bebekler yaklaşık 6 aylık olduğunda genellikle katı gıdayla tanıştırılır.
Ve bebekler genellikle anne ve babalarının yediklerine ilgi gösterir. İşte bebeğin yediklerinin değişmesi bağırsak hareketlerine ivme kazandırıp bazen ishale neden olabilir.
Formül mamayla beslenen bebeklerde ishalin diğer nedenleri
Sadece formül mamayla beslenen bebeklerde aşağıdaki durumlar nedeniyle de ishal gelişebilir.
Yeni formül mama içeriği
Bebeğin yeni bir formül mamayla beslenmeye başlaması, yani değişen beslenme bebekte ishalin bir nedeni olabilir.
Hassas bebek sindirim sisteminin değişime alışması zaman alabilir.
Süt alerjisi ya da intoleransı
Süt alerjisi ve süt intoleransı iki farklı unsur. Ancak ikisi de bebekte ishale neden olabilir.
Healthline uzmanları bebeklerde inek sütü alerjisi oranının az olduğunu söylüyor.
Yine de bir bebeğin inek sütü alerjisi olması durumunda ishal, kusma gibi sağlık sorunları ile karşılaşılabilir.
Çoğu çocuk yaklaşık 5 yaşında süt alerjisinden kurtulur.
Süt intoleransı ise bebek süt şekeri olan laktozu sindiremediğinde ortaya çıkar. Bu duruma mide mikrobu sonrası geçici olarak rastlanabilir.
Bebeğinizi içeriğinde inek sütü bulunan formül mamayla besliyorsanız ve bebek ishal oluyorsa mamanın içeriğinde aşağıdakilerin olup olmadığını kontrol edin:
- kazein
- laktoz
- peynir altı suyu
İshalin bebek üzerindeki etkileri
İshalin bebek üzerindeki en ciddi etkisi sıvı kaybıdır (dehidrasyon).
Ayrıca bebekte kusma ve ateş görülebilir.
Bebeğinizin sıvı kaybı yaşadığından şüphe ediyorsanız, mutlaka en hızlı şekilde bebeği bir sağlık kuruluşuna götürmeniz gerekir.
Diyare nedeniyle sıvı kaybı yaşayan bebeklerde aşağıdaki belirtiler görülebilir.
- Ağız kuruluğu
- Ciltte kuruluk
- Beslenmeyi reddetmek
- Çok küçük miktarda beslenmek
- Her zamankinden daha hırçın olmak
- Gözyaşı dökmeden ağlamak
- Güçsüz ağlama
- Çökük gözler
- Uykulu hal
- Kolay uyanamamak
- Vücudun gevşek halde olması
- 8-12 saattir bez ıslatmamak
İshali olan bebek için evde yapılabilecekler
Evde yapacağınız uygulamalarla bebeğin ishalini durdurmanız her zaman mümkün olmayabilir. Ancak basit bazı tekniklerle bebeği rahat ettirebilirsiniz.
Ayrıca sıvı kaybını ve basit bazı komplikasyonları önlemeniz de mümkün.
Peki nasıl?
Bebeği susuz bırakmayın: Emziriyorsanız sık sık emzirmeye devam edin. Formül mama veriyorsanız bebeği her zamanki sistemde beslemeye devam edin.
Bebeğin bezini sık sık değiştirin: İshal olan bebekler kakanın asidik yapısı nedeniyle pişik olabilir. Bebeğin bezini sık sık değiştirin.
Bebek katı gıdaya geçtiyse, sağlıklı gıdalar verin: Bazı besin içerikleriyle bebeği rahatlatmanız mümkün. Örneğin muz, makarna, tahıl gevreği, evde hazırlayabileceğiniz krakerler.
Bebek diyare sırasında illa ki sıvı kaybeder. Bu da bebeğin bedenindeki sodyum miktarının düşmesi anlamına gelebilir. Yoğurdun içindeki probiyotikler bebeğin sindirim sistemindeki sağlıklı bakterileri destekler.
Aşağıdaki besinleri ishali artırabilmeleri nedeniyle bebeğe bir süre vermeyin:
- İnek sütü (inek sütünü uzmanlar 1 yaşından önce hiçbir bebeğe önermez)
- Elma suyu ya da başka herhangi bir meyvenin suyu (Besinleri lif ve posalarıyla tüketmek her zaman en iyisi)
- Kızartılmış besinler (patates kızartması gibi)
- Baharatlı yiyecekler
- İshale karşı ilaç (bebeklerde sadece doktor gözetiminde ilaç tedavisine başlamak uygundur)
Ne Zaman Doktora Başvurmak Gerekir?
İshal genellikle başladığı gibi kısa sürede kendiliğinden biten bir sağlık durumudur.
Ancak bazı belirtiler bebeğin hiç vakit kaybetmeden bir sağlık kurumuna götürülmesini gerektirir.
- Bebeğin kırmızı ya da beyaz renkte kaka yapması
- Bebeğin su gibi kaka yapması
- Bebeğin günde yaklaşık 10 kez ishal şeklinde kaka yapması
- Bebeğin şiddetli kusması
- Bebeğin cildinde döküntü olması
- Bebeğin ateşinin çıkması
- Bebeğin kilo kaybetmesi
- Bebeğin kilo alamaması
Yukarıdaki durumlar acil müdahale gerektiren bir sağlık sorununa işaret edebilir. Lütfen hemen bebeği takip eden doktoruna ya da size en yakın bir sağlık kuruluşuna başvurun.
Bebeğim Kabız. Ne İyi Gelir?
Bebeğinizin kabız olduğuna doktor kontrolüyle mi karar verdiniz?
Ya da bebekte aşağıdaki durumların hepsini ya da birkaçını mı gözlemlediniz?
- Bebek kaka yaparken ya da gün içinde her zamankine göre çok huysuz.
- Bebek normalden daha fazla kusuyor.
- Bebeğin bağırsak hareketleri öncesine göre çok azaldı.
- Bebeğin kakası çok sert.
- Bebeğin kakası kanlı.
- Bebek yaklaşık 10 dakika ıkınıyor ama kakasını yapamıyor.
- Bebeğin kaka yaparken canı acıyor, ağlıyor.
- Bebeğin kakası sert topaklar şeklinde.
Mayo Klinik uzmanlarına göre aşağıdaki durumlarda bebeklerde kabızlık olduğu kabul ediliyor:
- Kakanın katı yapıda olması
- Bebeğin kakasını dışarı çıkarmakta zorlanması. Öyle ki böyle bir durumda bebek sırtını kamburlaştırır veya ağlamaya başlar.
- Bebeğin kakasını seyrek yapması
Johns Hopkins Hastanesi Pediatrik Kronik Kabızlık Kliniği uzmanları da 0-4 yaş arası çocukların, aşağıdaki 4 kriterden en az 2’sini en az 1 ay süresince yaşamaları durumunda kabızlıktan söz edileceğini söylüyor:
- Haftada 2 veya daha az sayıda kaka yapmak
- Kaka yaparken acı ve ağrı çekmek
- Kaka tutmak
- Doktorun muayene sırasında bebeğin rektumunda büyük bir dışkı kütlesi tespit etmesi
Yukarıdaki belirtilere ek olarak huzursuzluk, iştah kaybı gibi durumlar da kabızlığa işaret edebilir. Ki huzursuzluk ve iştah kaybı bebek kakasını yaptıktan hemen sonra kaybolur.
Uzmanlar, kabızlık durumunda öncelikle bebeğin doktoruyla görüşmek gerektiğini söylüyor.
Özellikle 1 aydan küçük bebeklerde yani yenidoğan grubunda kabızlık sık rastlanan bir durum değil. Bu nedenle kabızlık durumunda mutlaka doktor takibi gerekir.
Bebeğin kabız olmadığını nasıl anlarım?
Mayo Klinik uzmanları bir bebeğin kaka yapma sıklığının yaşın yanı sıra yedikleriyle ilgili olabileceğini söylüyor.
Bebeklerin karın kasları zayıftır. Bebek kaka yaparken ıkınır ve karın kasları gerilir.
Ancak bir bebek ıkınmanın ardından birkaç dakika sonra yumuşak yapıda kaka yapabiliyorsa, kabız değildir.
Bebeklerde kabızlık ne zaman başlar?
Bebeklerde kabızlık genellikle bebek katı gıdaya geçtikten sonra başlar.
Bebeğinizin kabız olduğunu ve zorlandığını düşünüyorsanız önce mutlaka doktoruyla görüşün.
Kabız bebeğe ne iyi gelir?
Kabız bebeğin rahatlamasını sağlamak için evde yapabileceğiniz bazı uygulamalar var.
Öncelikle beslenme ve egzersizin bebeğin sistemini çok rahatlatabileceğini hep aklınızda tutun.
Egzersiz: Düzenli hareket ve egzersiz sindirim sistemini destekler.
Bu durum hem yetişkinler hem de her yaştan çocuk için geçerlidir.
Kabızlık sorunu yaşayan bebeğinizi her gün düzenli olarak egzersizle rahatlatmaya çalışın.
- Bebeği sırtüstü yatırın. Bacaklarını karnına doğru nazikçe itin ve çekin.
- Bisiklet hareketi de bebeğin sistemi için çok destekleyicidir.
Bebeğin sıvı alımını artırın: Meyve ve sebzeleri posasıyla, lifleriyle tüketmenin önemi kavrandığınndan beri bebeklere de meyve suyu önerilmiyor.
Ancak kabızlık durumu bebeği çok zorluyorsa erik suyu ya da hoşafı (rafine şeker konulmadan), cam rendeyle hazırlanmış armut bebek için iyi olabilir.
Bu meyvelerin suyunda kabızlığa iyi gelen (laksatif etki sağlayan) bir tatlandırıcı olan sorbitol bulunur. Bu nedenle bebeğe doktorunuza danışarak dikkatli miktarlarda vermek uygun olabilir. Günlük 60-120 ml ile başlayabilirsiniz. Bu arada bebeğinizi gözlemlemeye devam edin.
Anne sütü ya da formül mama alan bebeği her zamanki düzeninde beslemeye devam edin.
Bebek katı gıda ile beslenme sürecindeyse sıvı alımına özellikle dikkat edin.
Bebek menüsü: Bebeğiniz katı gıdaya geçtiyse, bezelye, brokoli ve erik gibi lif açısından zengin sebze ve meyveler verin. Lif oranı yüksek besinler bebeğin bağırsak hareketlerini tetikler.
Masaj: Bebeğin karın bölgesine yapılan masaj kabızlığa yardımcıdır.
- Parmak uçlarınızla bebeğin karın bölgesini saat yönünde dairesel hareketlerle nazikçe ovun.
- Bebeğin dizlerini ve ayaklarını tutarak karın bölgesine doğru itip geri çekin.
- Parmak uçlarınızla bebeğin göğüs kafesinden karın bölgesine doğru yatay hareketlerle hafifçe baskı uygulayın.
Banyo: Banyonun bebek bakımındaki etkisi tartışılmaz. Bu durum kabızlık için de geçerli. Sert karın bölgesi ve dışarı çıkaramadığı kakayla oldukça rahatsız bir durumda olan bebeği, banyo yoluyla rahatlatabilirsiniz. Suyun etkisiyle bebeğin gergin karın kasları gevşeyebilir, sindirim hareketleri hız kazanabilir.
Bebeğinizde kabızlık sorunu gözlemliyorsanız, yukarıdaki uygulamalardan yararlanabilirsiniz.
Bebeğiniz yine de rahatlayamıyorsa, fitil, müshil ya da lavman gibi yöntemlere başvurmadan önce mutlaka bebeğin doktor kontrolünden geçmesini sağlamalısınız.
Bebeğim İshal ve Ateşi Var
Bebeğiniz ishal ve ateşi varsa yapmanız gereken,
- En kısa sürede, varsa takip eden doktoruyla iletişime geçmek ya da
- Evinize yakın bir sağlık kuruluşuna giderek bebeğin doktor muayenesinden geçmesini sağlamak.
Bu arada doktora hazırlıklı gitmenizde fayda var. Bunun için elinize bir defter alın ve aşağıdaki soruların cevaplarını yazın.
- Bebeğin kakası ne zamandır diyare kıvamında?
- Rengi nasıl?
- Ateş ne zaman başladı?
- Bebekte sıvı kaybına yönelik belirtiler var mı? (Çökük gözler, uykulu hal, günlük ıslak bez sayısının az sayıda olması, bebeğin gözyaşı olmadan ağlaması, bıngıldağı çökmesi, ağız kuruluğu)
- Bebeğin dışkısı sümüksü mü?
- Bebeğin dışkısında rahatsız edici koku var mı?
- Dışkıda kana rastladınız mı?
İshal olan bebeğinizde yukarıdaki belirtiler varsa, doktor müdahalesi gerektiren bir sağlık sorunuyla karşı karşıya olabilirsiniz. O yüzden evde bebeği rahatlatacak uygulamaları araştırmadan önce bir doktordan bebeği rahatlatmak üzere yardım almanız en sağlıklısıdır.
Makattan (rektal) ölçümle 38°C ve üstü ateşi olan 3 aydan küçük bir bebeği hemen doktora götürmek gerekir. Bebeklerde Ateş yazımız bu konuda iyi bir kaynak.
Bebeklerde antibiyotik kullanımı sırasında da diyare (ishale) rastlanabilir. Antibiyotik kullanımı nedeniyle olabilecek şiddetli ishal de doktor müdahalesi gerektirir.
Umarım size fayda sağlayan bir içerik okuduğunuzu düşünüyorsunuzdur ve yorumlarınızla katkıda bulunursunuz. Deneyimlerinizden faydalanmak bizi mutlu edecek ve kendimizi geliştirmemizi sağlayacaktır. Teşekkürler.
Kaynaklar: kidshealth.org, clevelandclinic.org, hopkinsmedicine.org, healthychildren.org, seattlechildrens.org, whattoexpect.com, healthline.com, mayoclinic.org, parents.com, hopkinsallchildrens.org, pregnancybirthbaby.org.au, thebump.com, webmd.com, raisingchildre.net.au, healthlinkbc.ca
