Tüm bebekler zaman zaman ateşlenir. Ateş, bebeğin bedeninin bir enfeksiyonla savaştığına dair işarettir.
Güzel bir işlevi, olumlu bir yanı vardır.
Ancak gecenin bir vakti bebeğiniz uykusundan terli, yanakları kızarmış ve sımsıcak uyandığında elinizin ayağınızın birbirine dolanması da doğaldır.
Peki o zaman ne yapacaksınız?
Yazımızda ateşi anlattık. Nedenleri, nasıl ölçülmesi gerektiği, yapılması gerekenler ve daha fazlasını okuyabilirsiniz.
Ateş Nedir?
Kidshealth uzmanları ateşi; bedenin iç termostatının normal seviyelerin üzerine çıkması olarak tanımlıyor. Bu termostat, beynin hipotalamus adındaki bölgesinde bulunur.
Hipotalamus bedenin hangi ısıda olması gerektiğini bilir ve bedene bu ısıyı koruması için mesajlar yollar. Normal kabul edilen değer genellikle 37°C civarıdır.
Çoğu insanın beden ısısı gün içinde küçük değişiklikler gösterir. Sabahları genellikle biraz daha düşüktür. Akşamları ise hafif yükselir.
Bebeklerin beden ısısı da gün boyu, içinde bulundukları faaliyetlere göre farklılık gösterebilir. Örneğin oyun sırasında beden ısısı yükselebilir.
Bazen hipotalamus beden ısısını daha yüksek bir seviyeye çeker. Bunun nedeni bir enfeksiyon, hastalık ya da başka birşey olabilir. Peki neden?
Araştırmacılar ateş yoluyla beden üzerindeki baskı artınca, bedenin enfeksiyona yol açan mikroplarla savaştığına inanıyor.
Aslında ateş sayesinde mikropların rahatı bozuluyor, beden onlar için rahat bir yer olmaktan çıkıyor.
Bebeklerde Ateş Nedir?
Bebeklerde ateşin tanımı 38°C ve üstüdür.
Bebeğinizin ateşi çıkar, çünkü bedeninin savunma mekanizması mikroplarla savaşır. Bağışıklık sistemi, mikropları bebeğe zarar vermeden ortadan kaldırmak için beden ısısını artırır.
Ateşlenen bebeğin vücut ısısı yükselirken yüzü de kızarır.
Ateş baş ağrısına ya da vücutta başka bölgelerin ağrımasına, terlemeye veya titremeye neden olabilir.
Çoğu bebekte iştah kesilir.
Bebek huysuzlaşır.
Ateş düştükçe de bebek rahatlamaya başlar.
Ateş yükseldikçe bebeğin kalp atım hızının ve nefes alışverişinin hızlandığına şahit olabilirsiniz. Bu da ateş söz konusu olduğunda normal bir durumdur.
Ateş, bebek veya çocukların bedenlerinin enfeksiyonla savaşma yoludur.
Madde madde ateş
- Ateş bir hastalık değil, bir hastalık belirtisidir.
- Ateş genellikle bedenin bir hastalıkla savaştığı ve bağışıklık sisteminin çalıştığı anlamına gelir.
- Bebeklerde ateş yükselmesinin nedeni çoğunlukla enfeksiyonlardır. Özellikle ilk 3 yaşta, bağışıklık sisteminin henüz tam gelişmemiş olmasına bağlı olarak, ateş çıkması sık sık görülebilir.
- Bebeğin ateşinin çıkmasından şüphe duyuyorsanız mutlaka hassas bir termometre ile ölçüm yapın.
- Yetişkinlerde bebeğin ateşini elle ya da dudaklarını alnına dokundurarak ölçmek eğilimi olabilir. Bu, ateşi belirlemek açısından doğru bir yöntem değildir.
- Bebeğin vücut ısısına en yakın değeri makattan (rektal) yapılan ölçüm verir.
- Makattan ölçümle 38°C, bebeğin ateşi çıkmış anlamına gelir.
Ateşin yüksekliği hastalığın ciddiyeti hakkında bilgi vermez. Vücudun savunma mekanizmasının
çalıştığını gösterir.
Yenidoğan Bebeğin Ateşi Neden Çıkar?
Yenidoğan bebeğin ateşlenmesine yol açan etkenler, biraz da bebeğin henüz olgunlaşmamış becerileri açısından değerlendirilmelidir.
Yenidoğanlar beden ısılarını dengelemeyi henüz tam beceremezler.
Oysa biz yetişkinler olarak beden ısımızı güçlü bir şekilde kontrol ederiz. Örneğin, üşüdüğümüzde titreyerek bedenimizin ısısını yükseltmeye çalışırız. Çok ısındığımızda terleyerek bedeni soğutma yoluna gideriz.
Yenidoğan bebeklerde henüz bu mekanizmalar gelişmiş değildir. Dahası daha büyük bebek ve çocuklardaki yalıtıcı yağ tabakası yenidoğanlarda yoktur.
Yenidoğan bebeğin sıcaklık dengeleme mekanizması olgunlaşmamış olduğu için, enfeksiyon ya da hastalık sırasında ateş ortaya çıkabilir. Ya da beden ısısı düşebilir.
- Bebeğiniz 3 aydan küçükse,
- Makattan ölçülen ateşi 38°C veya üstündeyse hemen bebeğinizin doktoruyla iletişime geçmeniz gerekir.
- Özellikle ilk 3 aylık dönemde bakteriyel enfeksiyonlar beklenmedik bir hızla ilerleyebilir. Bu durum hızla müdahale gerektirir.
Yenidoğanlarda ateşin nedenlerini Boston Çocuk Hastanesi uzmanları şu şekilde açıklıyor:
- Enfeksiyon: Enfeksiyon geçiren yenidoğan bebeklerin sadece yarısının ateşi çıkar. Özellikle prematüre doğan bebeklerin enfeksiyon sırasında beden ısıları düşebilir.
- Aşırı ısınma: Yenidoğanlar beden ısılarını dengelemek konusunda henüz yetersizdir. Bebek üşümesin diye ortam sıcaklığını düşünmeden kat kat giydirmek, kalın battaniyelere sarmak bebek için sağlıksız bir ortam doğurabilir. Aşırı ısınan bebeğin yüzü kızarır, çok huzursuz olur. Beden ısısı çok yükselir.
- Sıvı kaybı ya da yetersiz sıvı alımı: Bedende yeterli sıvı olmaması beden ısısının yükselmesine yol açabilir. Bu genellikle doğumdan sonraki 2 ya da 3. günde olur. Bebeğin doğum sonrası sürece alışması zaman alabilir. Emme becerisi ve gücü zamanla artar.
Bebeklerde Ateş Neden Çıkar?
Herkeste olduğu gibi bebeklerde de ateşin çıkmasının nedeni, bedenin bağışıklık sisteminin savunmaya geçmiş olmasıdır. Beden bir tehdide karşı savaşıyordur.
ABD’nin saygın araştırma enstitülerinden ve pediatrik hastanelerinden biri olan Seattle Chidren’s Hastanesi uzmanlarına göre virüsler bakterilerden 10 kat daha fazla enfeksiyona sebep olur.
Bebeklerde ateşe yol açan nedenleri aşağıda sıraladık:
- Viral enfeksiyonlar: Soğuk algınlığı, grip ve diğer viral enfeksiyonlar bebeklerde ateşin en yaygın nedenleri arasındadır. İlk 24 saat içinde enfeksiyona dair tek belirti ateş olabilir. Burun akıntısı, öksürük daha sonra gelebilir. Bebeklik ve Çocukluk Dönemi Hastalıkları yazımızda viral enfeksiyon kaynaklı hastalıklarla ilgili detaylı bilgi bulabilirsiniz.
- Bakteriyel enfeksiyonlar: İdrar yolu enfeksiyonu en yaygın bakteriyel enfeksiyondur. Streptokok boğaz enfeksiyonu da açıklanamayan ateşin en yaygın nedenidir.
- Aşı kaynaklı ateş: Çoğu aşı uygulamasında ateş 12 saat içinde başlar. 2-3 güne uzayabilir. Bu normal bir durumdur. Aşının çalıştığı anlamına gelir.
- Menenjit: Çok ciddi bir durumdur. Nadir rastlanır. Beyni ve omuriliği saran zardaki bakteriyel enfeksiyon anlamına gelir. Başlıca semptomları ense sertleşmesi, baş ağrısı ve kafa karışıklığıdır. Çok küçük çocuklarda aşırı halsizlik ve asabiyet yapar. Öyle ki bebeği sakinleştirmesi zordur. Hızla müdahale gerektirir.
- Aşırı ısınma: Düşük seviyede ateşe yol açar. Bebeğin bulunduğu ortamdaki sıcak havadan, bebeğin çok giydirilmesinden kaynaklanır. Ortam havasının değişimi ve bebeğin hafif şeyler giymesiyle kısa sürede ateş normale döner. Burada sıvı alımı da çok önemlidir.
- Uzun süren ateş: Bir haftadan uzun süren veya tekrarlayan ateş altta yatan kronik bir hastalığın belirtisi olabilir. Bu nedenle zaman kaybetmeden bebeğinizi çocuk doktoruna götürmeniz ve tetkik yaptırmanız önemlidir.
Diş Çıkarmak Ateş Yapar mı?
Araştırmalar diş çıkarmanın ateşe yol açmayacağını söylüyor.
Evet, biliyoruz, ebeveynler diş çıkarmanın ateşe neden olduğuna inanıyor.
Healthline ve Mayo Klinik gibi bilinen pek çok sağlık kuruluşunun uzmanları, bu düşünceyi destekleyecek bilimsel kanıtın olmadığına işaret ediyor.
Ama uzmanlar şunun da altını çiziyor: Diş çıkarma sırasında zorlanan bebeğin beden ısısında hafif bir değişim görülebilir. Ancak buna ateş demek doğru olmaz.
Bebeklerde Ateş Belirtileri Nelerdir?
Bebeğin ateşi yükseldiğinde davranışlarında farklılık gözlemlenebilir. Örneğin huzursuz olabilir.
Bebeklerdeki ateşe dair diğer belirtiler ise şunlardır:
- Terleme
- Titreme
- Huysuzluk
- Yanakların kızarması
- Sıvı kaybı
- Uyuyamama
- İştahsızlık
- Oyuna karşı isteksizlik
- Halsizlik, uykulu hal
- Güçsüzlük
- Bedende ağrı
Bebeklerde Ateş Nasıl Ölçülür?
Ateşten şüphe duyulan ilk anda, yetişkinin eli bebeğin tenine gider.
Özellikle anneler ellerini bebeğin alnına, boynuna koyar. Bedenin ısısını hissetmeye çalışır. Bazen nazik bir öpücükle bebeğin alnından ateşi ölçmeye çalışırlar.
Bütün bunlar güzel, tatlı, ateş olasılığına dair ipucu veren hareketler. Ancak ateşin seviyesini belirlemek açısından yetersiz.
Amerikan Pediatristler Akademisi bebeklerde ateşin dijital termometrelerle ölçülmesini önerir.
Civalı termometreler asla kullanılmamalıdır. Çünkü kazara kırılan bir termometreden etrafa yayılan civa, bebekte toksik etki yaratabilir.
Uzmanlar 0-3 yaş arasında makattan ateş ölçümünün en doğru sonucu verdiğini söylüyor. Uygun özellikteki termometrenin bebeğin anüsüne yerleştirildiği bu yöntemle bedenin iç sıcaklığıyla ilgili en hızlı cevap alınır.
Koltukaltından ölçüm 3 ay ve daha büyük bebekler için kullanılabilir.
Kulaktan ölçüm yapan termometreler gibi diğer ölçüm aletleri yenidoğanlar için doğru sonuç vermeyebilir, çünkü kesin sonuç için termometreyi doğru yerleştirmek önemlidir.
Ağızdan (oral) ve makattan (rektal) ölçüm yapan termometrelerin şekilleri birbirinden farklıdır ve biri diğerinin yerine kullanılmamalıdır.
Özellikle ağızdan ölçüm yapmak üzere üretilmiş termometreleri makattan ölçüm için kullanmak çok tehlikelidir çünkü yaralanmaya yol açabilir. Rektal termometrelerin özel yapısı bebeğin canını yakmadan güvenle ölçüm yapabilmenizi sağlar.
Termometre Çeşitleri Nelerdir?
Piyasada pek çok farklı markaya ait çok çeşitli termometreler mevcut. Ebeveyn olarak seçim yapmakta zorlanabilirsiniz.
Ancak termometre çeşitlerini işlevleri açısından tanırsanız, seçim yapmanız kolaylaşabilir.
Aşağıda dijital ve kızılötesi termometreleri ABD’nin saygın sağlık kuruluşlarından Mayo Klinik uzmanlarının görüşlerini derleyerek anlattık.
Dijital termometreler
Standart dijital termometreler vücut ısısını kaydetmek üzere elektronik ısı sensörleri kullanır. Bu termometreler makat, ağız ya da koltukaltından ölçüm yapabilir.
Koltukaltından ölçüm genellikle yaklaşık değeri verir, tam değeri vermez. Rektal (makattan) ölçüm özellikle 3 ay ve daha küçük bebeklerde en doğru sonucu sağlar.
Daha büyük bebekler ve çocuklar için oral (ağzıdan) ölçüm genellikle doğru sonuç verir. Ancak çocuğun ağzı termometre ölçüm yaptığı sürece kapalı olmalıdır.
ARTILARI
- Çoğu dijital termometre yaklaşık 1 dakikadan az sürede bebeğin beden ısısını ağızdan, koltukaltından ya da makattan (rektum) ölçer.
- Dijital termometreler yenidoğanlar, küçük bebekler, çocuklar ve yetişkinler için uygundur.
EKSİLERİ
- Ebeveynler bebeği rahatsız etmek endişesiyle ateşi makattan ölçmek konusunda kararsızdır.
- Oral (ağızdan) ölçüm yapmak için bebeği besledikten sonra (daha büyük bebeklerde yemek ve birşey içtikten sonra) 15 dakika beklemek gerekir. Aksi takdirde termometrenin ölçümü etkilenebilir.
- Çocuklar için ağızlarında termometre varken nefes almak zor olabilir. Çünkü ağızdan ölçümde termometrenin doğru ölçüm yapabilmesi için ağzın bir süre kapalı olması gerekir.
Dijital kulak termometreleri
Dijital kulak termometrelerine timpanik termometre de denir. Kulak kanalının içindeki ısıyı ölçmek için kızılötesi ışın kullanırlar.
ARTILARI
- Dijital kulak termometreleri kulağa doğru yerleştirildiğinde hızlı ve genellikle çocuklar açısından rahat bir kullanım sağlar.
- Dijital kulak termometreleri 6 aydan küçük bebekler, çocuklar ve yetişkinler için kullanıma uygundur.
EKSİLERİ
- Dijital kulak termometreleri yenidoğanlara önerilmez.
- Kulak kiri ya da küçük, kıvrımlı kulak kanalı dijital kulak termometresinin doğruluk payını etkileyebilir.
Dijital emzik termometreler
Bebeğiniz emzik kullanıyorsa, dijital emzik termometreye doğru haklı bir eğilim içinde olabilirsiniz. Bebeğiniz termometreyi en yüksek derece kaydedilene kadar emer. Gayet basit bir işlem.
ARTILARI
- Emzik termometre ile bebeğiniz ateşinin ölçüldüğünün bile farkında olmayabilir.
EKSİLERİ
- Dijital emzik termometreler yenidoğanlara önerilmez.
- En doğru ölçüm için bebeğin termometreyi yaklaşık 3-5 dakika ağzında tutması gerekir. Bu küçük bebek ve çocuklar için çok mümkün olmayabilir.
- Yakın zamanda yapılan araştırmalara göre emzik termometrelerin doğruluk oranı oldukça düşük.
Temporal arter termometreler
Temporal arter termometreler -bilinen adıyla alından ateş ölçerler– iki kaşın arasındaki bölgeden vücut ısısını ölçerken kızılötesi tarayıcı kullanır.
ARTILARI
- Temporal arter termometreler (alından ateş ölçerler) bebeğin beden ısısını hızla ölçer ve kullanım rahatlığı sağlarlar.
- Temporal arter termometreler 3 aydan büyük bebekler ve çocuklar için uygundur. Ancak yakın zaman araştırmaları bu cihazların yenidoğanlarda da doğru ateş ölçüm oranının yüksek olabileceğini söylüyor.
- Araştırmalar ayrıca temporal arter termometrelerin rektal (makat) dijital termometrelere en yakın alternatif olduğunu gösteriyor.
EKSİLERİ
- Temporal arter termometreler (alından ateş ölçen termometreler) diğer ateş ölçerlere göre daha pahalı olabilir.
Bebekler İçin En Uygun Termometreler
Termometre seçiminde bebeğin yaş dönemi belirleyici bir unsurdur.
Mayo Klinik uzmanları yaş dönemlerine göre termometre kullanımını aşağıdaki gibi belirlemişler:
- 0-3 ay: Dijital termometre ile rektal ölçüm yapın. Yakın dönem araştırmaları temporal arter termometrelerin de (alından ölçen termometreler) doğru ölçüm yaptığını söylüyor.
- 3 ay-4 yaş arası: Bu dönemde rektal termometrelerin yanı sıra koltukaltı ya da alından ölçen termometreler de kullanabilirsiniz. Dijital kulak termometresi kullanmak için bebeğin 6 aylık olmasını bekleyin.
- 4 yaş ve üstü: 4 yaş itibariyle çoğu çocuk oral termometre kullanacak duruma gelmiştir. Bu yaş çocukları genellikle termometreyi doğru ölçüm için gereken sürede ağızlarında tutabilir. 4 yaş ve üstü için koltukaltı ve alından ölçen termometreler de uygundur.
GÜVENLİ KULLANIM İÇİN İPUÇLARI: Termometrenizle birlikte gelen yönergeleri dikkatle okuyun.
Her kullanımdan önce ve sonra seçtiğiniz termometreyi ona özel yöntemle temizleyin.
Dijital rektal termometreyi asla ağızdan ölçüm için kullanmayın. Termometreleri karışmamaları için kalıcı şekilde işaretleyin.
Bebeğinizi asla termometre ile yalnız bırakmayın. Her kullanımdan sonra termometreyi temizleyip yerine kaldırın.
Bebeklerde Ateş Nereden Ölçülür?
Bebek ya da çocuklarda ateş ölçümü,
- Alından
- Makattan
- Koltukaltından
- Kulaktan
- Ağızdan yapılabilir.
Makattan Ateş Ölçümü
Ateş seviyesini belirlemenin en güvenilir yoludur.
Oturur pozisyondayken bebeğinizi kucağınızı alın ve poposunu açarak onu yüzükoyun kucağınıza yatırın.
Bebeğinizin ürkmemesi için onunla konuşmaya devam edin ve dikkatini başka yöne çekmeye özen gösterin.
Termometrenin ucunu iki santimetre kadar rektuma sokun ve bitiş sesinin gelmesini bekleyin.
Daha sonra üzerinde yazan değeri okuyup, termometreyi temizleyin ve kaldırın.
Ağızdan Ateş Ölçümü
Ağızdan ateş ölçümü 4 yaş altı çocuklar için tavsiye edilmez. Çünkü dereceyi dillerinin altında tutmakta zorlanırlar.
Termometrenin ucunu çocuğunuzun dilinin altına dikkatlice yerleştirin.
Çocuğunuzun ağzı kapalıyken, bitiş sesinin gelmesini bekleyin.
Üzerinde yazan değeri okuyup kaydettikten sonra, termometreyi temizleyin ve kaldırın.
Koltukaltından Ateş Ölçümü
Koltukaltı yöntemi genellikle 3 ay-4 yaş arası çocuklarda kullanılır, ancak rektal termometreler kadar kesin sonuç vermeyebilir.
Termometrenin ucunu çocuğunuzun koltukaltına yerleştirin.
Çocuğunuzun kolunun vücuduna oturduğundan emin olun. Yani kol, termometrenin üzerine kapansın.
Bitiş sesini duyana kadar bekleyin ve daha sonra üzerinde yazan değeri hemen kaydedin.
Kulaktan Ateş Ölçümü
Termometreyi, kulak kanalının içine doğru yerleştirmek önemlidir.
Yerleşimin doğru yapılmasından sonra hızlı ve rahat bir yöntemdir. Bip sesini duyana kadar termometreyi bebeğin kulağında tutun, sesi duyduktan sonra cihazı çekin ve üzerindeki değeri hemen kaydedin.
6 aydan büyük bebekler için de uygundur.
Alından Ateş Ölçümü
Alından ateş ölçümü hızlı ve kolay bir yöntem olması açısından 3 aydan büyük bebekler ve çocuklar için uygundur.
Son yapılan araştırmalar alından ölçüm yapan termometrelerin doğruluk açısından rektal termometrelere en yakın alternatif olduğuna işaret ediyor.
Ateş Kaç Derece Olmalı?
Seattle Çocuk Hastanesi uzmanlarına göre rektal ölçümle 37°C ortalama normal beden ısısıdır.
- Sabahları en düşük beden ısısı 36°C olabilir. Akşamları geç saatte beden ısısı 37.9°C‘yi bulabilir. Bu normal bir sıcaklık aralığıdır.
- Yani bir bebeğin normal beden ısısı rektal ölçümle yaklaşık 36°C ila 37.9°C arasında olabilir.
- Çoğu doktora göre makattan ölçümle 38°C ve üstü ateş kabul edilir.
- Yenidoğanları ve 3 aydan küçük bebekleri, ateşlerinin 38°C veya üstüne çıkması durumunda mutlaka doktora götürmek gerekir.
- Ayrıca yenidoğan bebekler hasta olduklarında beden ısılarını dengelemekte sıkıntı yaşayabilirler. Bu, bazen ateşlerinin yükselmek yerine düşmesi anlamına gelebilir. Yenidoğan bebeğinizin ateşi 36°C’nin altına düşerse mutlaka doktorunuzla temasa geçin.
Seattle Children’s Hastanesi uzmanlarına göre aşağıdaki ateş değerlerinin ne anlattığına bakalım:
- 37.8°C – 39°C: Ateş var ancak iyi bir noktada. Yardımcı bir ateş çünkü beden hafif bir mücadele içinde. Henüz müdahaleye gerek yok.
- 39°C – 40°C: Ortalama bir seviye. Yardımcı. Bebek ya da çocuğun zorlanmasına neden oluyorsa müdahale gerekir.
- 40°C: Yüksek ateş. Bebeğin yaşam konforunu bozabilir ancak zararsız. Müdahale gerektirir.
- 41.1°C: Çok yüksek ateş. Düşürülmesi önemli. Beden ısısı genellikle bu seviyeye çıkmaz.
- 42.3°: Tehlikeli bir seviye. Zarar verici olabilir.
ÖNEMLİ NOT: Yetişkinlerde olduğu gibi bebeklerde de tolerans seviyeleri farklıdır.
Bazı bebekler ve çocuklar normalde müdahale gerektirmeyecek ve gözlem altında tutmanın yeterli olduğu ateş seviyelerine tolerans gösteremeyebilir. Zorlanırlar.
Bu nedenle başka bebeklerle ve verilen değerlerle karşılaştırmak yerine lütfen bebeğinizi gözlemleyin. Zorlanıyorsa, iyi görünmüyorsa ateşinin kaç derece olduğuna bakmayıp hemen bir doktora başvurun.
Kaç Derecede Ateş Yükselmiş Olur?
Rektal ölçümle 38°C ve üstü ateş kabul edilir.
Ancak ateş ölçümü bedenin koltukaltı, makat, ağız, kulak ve alın olmak üzere farklı bölgelerinden yapılabilir. Ölçüldüğü bölgeye göre yüksek ateş değeri değişir. Yani,
- Koltukaltından ölçümle 37.2°C’den
- Ağızdan ve kulaktan ölçümle 37.5°C’den
- Makattan ve alından ölçümle 38°C’den itibaren ateşten söz edilir.
Ateşlenen Bebek Ağlar mı?
Bebekler pek çok nedenle ağlar.
Çünkü bebekler ancak ağlayarak ihtiyaç ve isteklerini anlatır.
Bebek Ağlama Kılavuzu’nda ağlamaya dair pek çok şey anlattık. Ağlamanın ardında yatabilecek nedenleri okumak için buraya tıklayınız.
Beden ısısı değişen bebek de ağlar.
Bebeğin ateşinin çıkmasının ardında pek çok neden olabilir.
Bu nedenlerin yaratabileceği ağrı, acı ve her türlü başka sıkıntı bebeğin sık sık ağlamasına yol açabilir.
Doktora Ne Zaman Gitmeli?
Yenidoğan ve 3 aydan küçük bebekleri rektal ölçümle 38°C ateşte mutlaka doktora götürmek gerekir.
Bebeğin yaşından bağımsız olarak ateş halinde doktora gitmeyi gerektiren diğer durumlar ise aşağıdadır:
- Bebeğin sıvı eksikliği yaşadığından şüphe duyuyorsanız
- Ağladığında gözünden yaş gelmemesi
- Ağız ve dudaklarda kuruluk
- Genele göre daha az idrar
- Yediklerini kusması
- Göz ve bıngıldakta içeri çökme sıvı eksikliği belirtileridir.
2. Bebeğin ateş çıkmasıyla ilgili yaşadığı tıbbi bir öyküsü varsa
- Daha önce ateşli havale geçirdiyse
- Aile öyküsünde ateşli havale varsa
3. Bedeninde gözle görülür değişiklikler göze çarpıyorsa
- Bedeninde döküntüler varsa
- İdrarının renginde değişiklik görülüyorsa
- Sık sık kusuyorsa
- İshali varsa
- Eklem yerlerinde şişlik vs gibi değişiklik gözlemleniyorsa
- Ateşe öksürük eşlik ediyorsa
- Solunum sıkıntısı çekiyorsa
4. Bebeğin hiç keyfi yoksa
- Kesintisiz ağlıyorsa
- Huzursuzsa
- Sürekli uykulu bir haldeyse
- Sayıklıyorsa
- İştahı yoksa
- Sık ve kesik nefes alıyorsa
5. Ateş uzun süredir devam ediyorsa
- 2 yaşından küçük çocuklarda 24,
- 2 yaşından büyük çocuklarda 72 saattir sürüyorsa
Mutlaka ama mutlaka bebeğinizi bir çocuk doktoruna götürmeniz gerekir.
Hangi Durumda Acil Müdahale Gerekir?
Aşağıdaki durumlarda bebeğinizi mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna ya da doktora götürmeniz gerekir.
- Nefes almada güçlük
- Sıvıları yutmada güçlük ya da tükürme
- Bebeğin 12 haftadan küçük olması (ateşi kaç olursa olsun)
- 40°C üstü ateş
- 30 dakikadan uzun süren titreme
- Kesintisiz ağlama ya da sık sık ağlama
- Dokunulduğunda ya da hareket ettirildiğinde ağlama
- Elini, kolunu normal hareket ettirememe
- Sıvı kaybı şüphesi (8 saattir çiş yapmama, koyu renkli idrar, kuru ağız ve gözyaşı eksikliği)
- Zayıf bağışıklık sistemi
- Bebekte hasta görünüm
- Uzun süren ishal ya da tekrarlayan kusma
- Kulak ağrısı ya da boğaz ağrısı gibi belirli bir şikayet (bebeğin elinini kulağına gitmesinden ya da yutkunamamasından anlayabilirsiniz)
- Sadece birkaç saat sürse de her gece çıkan ateş
- Kronik bir sağlık sorunu (kalp, kanser gibi)
- Döküntü
- Çiş yaparken ağrı
Ateşi Yükselen Bebek İçin Evde Neler Yapabilirsiniz?
Bebeğinizin ateşinin çıktığından şüphelendiniz. Dijital bir termometre ile ateşini ölçtünüz ve beden ısısının 38°C’nin üstüne çıktığını gördünüz. Peki şimdi ne yapacaksınız?
Bu makalede hangi vücut ısısında ne yapmanız gerektiğini daha önceki bölümlerde anlattık.
Bebeğiniz 3 aydan küçükse ateşi kaç olursa olsun mutlaka doktora gitmeniz gerekir.
Bebeğiniz 3 aydan büyükse ve Hangi Durumda Acil Müdahale Gerekir? bölümünde anlattığımız durumları yaşamıyorsa evde bir süre bebeğinizi gözlem altında tutabilirsiniz.
Bu arada bazı müdahalelerle ona yardımcı olabilirsiniz.
Bebeğin Giysilerini Azaltın: Bebeğin üstünde tek bir kat ince giysi kalsın. Bebekte titreme varsa, üstünü ince bir örtüyle örtün. Kalın battaniyelerden kaçının.
Ortam Isısını Dengeleyin: Bebeğin bulunduğu odanın sıcaklığını düşürün. Odayı havalandırın.
Ortam değiştirin: Ateşlenen bebek huzursuzlanır. Odasında ya da yatağında durmak istemeyebilir. Kucağınıza alın ve evin çeşitli bölümlerinde dolaşın. Kendisini çok yormadan hareket etmesine izin verin.
Bebeğin Sıvı Alımını Artırın: Yüksek ateş vücutta sıvı kaybı yaratır. Bu yüzden ateşlenen bebeğinize sıvı alımında destek olun. Bunu nasıl yapabilirsiniz? Bebek anne sütü ile besleniyorsa, bebeği emzirmeye çalışın. Formül mama ile besleniyorsa, mama teklif edin.
Ek gıdaya geçmiş bebeklerde su, hafif bir çorba, meyve suları yardımcı olabilir.
Ilık Islak Bezle Kompres Yapın: Bu hemen herkesin bildiği, üstelik etkili bir yöntem.
- Bir ya da birkaç bezi ılık suyla ıslatın.
- Bezlerin suyunu iyice sıkın.
- Bebeğin alnına, eklem yerlerine bezleri koyun.
- Bir bezi bebeğin alnına koyup başka bir bezle bebeğin boynunu, dirsek içlerini, eklem yerlerini yumuşak hareketlerle silebilirsiniz.
- Bezler ısındıkça tekrar ılık suda yıkayın ve sıkıp aynı işlemleri tekrarlayın.
Bebeği Ilık Duşa Sokun: Bebeğe 29.5-32°C arası (dirseğinizle ölçtüğünüzde ılık hissedilecek derecede) suda duş yaptırın.
Sakin bir ses tonuyla onunla konuşun, bedenini yumuşak hareketlerle ıslatın. Emin olun, ilginiz ve sevginiz ona herşeyden çok daha iyi gelecek.
ÖNEMLİ NOT: Bebeğe sakın ola ki soğuk suda duş yaptırmayın. Bu bebeğinizin şoka girmesine yol açabilir.
ATEŞ DÜŞÜRÜCÜ MESELESİ
Ateşi çıkan bebeğinize ateş düşürücü vermeden önce mutlaka doktoruyla görüşün.
Özellikle 6 aydan küçük bebeklere doktor tavsiyesi dışında ilaç verilmez.
Bebek 6 aylıktan büyükse,
- Ateşi 39°C’nin üzerindeyse,
- Acil tıbbi yardım gerektirecek bir belirti yoksa,
- Diğer yöntemlerin hepsi denenmiş ve sonuç alınmamışsa daha önce doktorunuzun tavsiye ettiği şekil ve dozda ateş düşürücü ilaç verebilirsiniz.
Ateşi Düşürmek İçin Yapılan Yanlışlar
Bebeğinizin ateşi çıktığında panik olabilir, ne yapacağınızı şaşırmış halde aklınıza gelen ilk çareye başvurabilirsiniz. Bu herkesin verebileceği normal bir tepki. Ancak bazı şeyler var ki uyguladığınızda ateşi çıkan bebeğe pek de iyi gelmeyebilir.
Aşağıda bebeğin ateşini düşürmek için uygulanan yaygın ancak yanlış yöntemleri yazdık.
Gereksiz İlaç Kullanımı: Ateş söz konusu olunca genellikle havaleden korkulur. Bu nedenle ebeveynlerin eli ateş düşürücü ilaçlara mutlaka gider.
Oysa ilaç kullanımı ciddi bir iştir. Bebekler ve çocuklar söz konusu olduğunda bu durum çok daha fazla önem kazanır.
Ateş düşürücü ilaçların doktor önerisi dışında ve sık sık kullanılması ilaçların zararlı etkilerinin ortaya çıkmasına yol açabilir.
Örneğin bilinçsizce asprin kullanmak Reye Sendromu riskini tetikleyebilir.
Soğuk Su ya da Buz Kompresi Yapmak: Beden ısısını düşürmek üzere bebeğin bedenine soğuk su ya da buz kompresi yapmak hipotermi gibi sonuçlar yaratabilir. Bebeğin beden ısısı, hayatını tehdit edebilecek kadar hızla düşebilir.
İlk anda düşen ateş tekrar yükselebilir ve daha ciddi boyutlara ulaşabilir.
Önemli not: İstisnai durumlarda bu yola başvurulur, ancak bu ancak tıbbi yardımla olur.
Bebeğe Antibiyotik İlaç Vermek: Bebeklerde antibiyotik kullanımı ciddi bir durumdur. Buna ancak doktorlar karar verir ve ilaca doktor kontrolünde başlanabilir.
Bebeğin Bedenini Sirkeli, Limonlu ya da Alkollü Su ile Silmek: Sirke, limon gibi asit içerikli maddeler ilk etapta damarları büzerek ateşin düşmesini sağlayabilir. Ancak damarların genişlemesiyle beraber ateş eskisinden de yüksek olabilir. Siz siz olun, bebeğinizin bedenini ılık ıslak bez ile silin.
Düşüncelerini ve deneyimlerini benimle paylaşan okuyucularım içeriklerimi zenginleştiriyorlar. Önerilerinizi başka insanlara ulaştıracağım için katılımınız beni mutlu edecek. Tekrar görüşmek dileğiyle…
Kaynaklar: kidshealth.org, healthychildren.org, childrenshospital.org, mayoclinic.org, nationwidechildrens.org, seattlechildrens.org, aap.org, webmd.com, healthline.com
