Emeklemek bebeğin hayatında pek çok yeni deneyime gebe bir sürecin başlangıcıdır.
Bebek yeni alanlarda kendini geliştirmeye ve güçlenmeye başlar. Fiziksel gelişim, mekansal beceri, görme becerisi, koordinasyon ve kendine güven bu alanlar arasındadır.
Emeklemenin ardından yürüme gelir. İşte o zaman bebeğin hayatı bambaşka pencerelere açılmaya başlar. Zamanla özgürce yürüyen bebek, bunu sağlayan pek çok gelişimsel kilometre taşını tamamlamış demektir.
Artık bebeğiniz iyice “bağımsızdır”. Bunu da hak etti doğrusu. Şu aşamaya kadar büyük bir hızla büyüdü, yaklaşık 1 yıllık süreçte pek çok beceri geliştirdi. Ailenizin önünde de yepyeni “maceralar” var artık..
Yazımızda emeklemeye ve yürümeye dair pek çok şey bulacaksınız.
Emeklemenin Önemi
Emeklemeye başlayan bebek ilk kez uzun süreyle ağırlığını elleri üzerine verir, omuz fonksiyonlarını kullanır. Bu önemli bir gelişim sürecidir.
Nationwide Çocuk Hastanesi Fizik Tedavi Uzmanı Jen Campbell bebeklerin emekleme sayesinde ellerini kullanarak aşağıdaki becerilerini geliştirdiğini anlatıyor:
- Kendi kendine yemek yemek
- Boya yapmak
- Oyuncaklarla oynamak
- İleride kullanacakları bir beceri olan elle yazı yazmak
- Kendi kendine giyinmek
Emeklemek bebeğin bağımsızlığına giden ilk yoldur. Campbell’e göre emeklemenin vestibüler/denge sistemi, duyu sistemi, kavrama, problem çözme becerileri ve koordinasyon üzerinde geliştirici ve iyileştirici etkileri var.
Emeklemek bebeği aşağıdaki konularda geliştirir:
- Bebeğe özgürce keşif imkanı verir.
- Beden farkındalığını geliştirir, bedenin uzay içindeki yerini kavramasını sağlar. Böylece bebek nerede olduğunun farkına varır ve bulunduğu alanda hareket etmeyi öğrenir.
- Bebek hareketi anlamaya başlar.
- Bebek hareket ve devinimlerinin sorumluluğunu anlamaya başlar.
- Emeklemek erken dönem problem çözme yetenekleri açısından altyapı oluşturur.
- Bedenin sol ve sağ taraflarının gelişmiş bir koordinasyon içinde çalışmasını sağlar.
- Derinlik algısı gelişimine yardım eder.
- Gözlerin sağa ve sola doğrusal hareketine rehberlik eder. Bu, okulla ilgili faaliyetlerde bebeğe yardımcı olabilecek bir özelliktir.
- Halıdan ahşaba, çimenden kire kadar farklı dokulara temas eden bebeğin duyusal girdilerini artırmasını sağlar.
Emekleme Ne Zaman Başlar?
Emekleme normal şartlarda bebeğin 6-10. ayı arasında gerçekleşir.
Bu evre her bebek için farklı olabilir, daha erken ya da geç olması hatta hiç olmaması olasılıklar arasındadır.
Emeklemek bebek için bir dönüm noktasıdır.
Tek başına hareket etmenin ilk adımıdır.
Yürümeye geçiş öncesi alıştırmadır.
Ancak bu alıştırma evresinin gerçekleşmesi için bebeğin hem psikolojik açıdan hem de kas gelişimi açısından hazır olması gerekir.
Yani emeklemeyi öğrenme süreci biraz karmaşık bir süreçtir. Bebekler kol ve bacak hareketlerinin koordinasyonunu sağlamak; beden ağırlıklarını destekleyecek kol, omuz ve bacak kaslarını geliştirmek zorundadır.
Bunun yanı sıra ebeveyn olarak da bebeği destekleyen bir tavır içinde olmak önemlidir.
- Bebeği sürekli kucakta gezdirmek,
- Rahat hareket etmesi için alan yaratmaktan kaçınmak,
- Mikrop kapması, hastalanması gibi endişelerle yerde sürünmesine, özgürce hareket etmesine engel bir tutum içinde olmak,
- Aşırı korumacı bir tavırla (düşmesin, hastalanmasın, bir yerini çarpmasın gibi) deneyim yaşamasına izin vermemek bebeğin emeklemesinin gecikmesine neden olabilir.
Emekleme Nasıl Öğrenilir?
Çoğu motor beceri göründüğünden çok daha karmaşıktır ve emeklemek de bu motor becerilere dahildir.
Healthline uzmanları bir bebek için etrafta dolanmanın basit temel bir faaliyet olarak göründüğünü ancak gerçekte bebeğin bunu gerçekleştirmesi için iki kilit beceriye ihtiyacı olduğunu söyler:
- Bebek kollarının ve bacaklarının üstünde durmasını destekleyecek kas gücüne ulaşmış olmalıdır.
- Bebek hareketi sağlayan beden uzuvlarının faaliyetini kontrol edebilecek beceriye sahip olmalıdır.
Emekleme Belirtileri Nelerdir?
Bebeğiniz muhtemelen,
- Desteksiz bir şekilde oturmayı öğrendikten ve
- Kafa kontrolünü tamamen sağladıktan kısa bir süre sonra emeklemeye başlayacak.
Bu noktadan sonra kol, bacak ve sırt kasları, bebeğin ellerinin ve dizlerinin üzerine kalkarken yere düşmesini engelleyecek kadar güçlü hale gelir.
Her iki kolunu ve bacağını eşit bir şekilde kullanabiliyor ve onları nasıl koordine edeceğini öğreniyorsa emeklemede geç kalsa bile endişelenmenize gerek yoktur.
Diğer bebeklerle karşılaştırmadan bebeğinize ihtiyacı olan desteği ve sevgiyi vermeye devam edin.
Unutmayın ki her zaman olduğu gibi bebeğiniz hazır olduğunda emeklemeye ve ardından yürümeye başlayacak.
Bebeğin Emeklemesine Yardımcı Olmak
Bebeğin emekleme evresine geçebilmesini sağlayan en önemli etkenlerden biri kas gücü ve dayanıklılıktır.
Bu aşamada bebeğe geliştirici bazı faaliyetlerde bulunabilmesi için alan tanımanız önemlidir.
Peki bunu nasıl yapabilirsiniz?
- Evinizde bebeğe güvenli ve yeterli bir alan sağlayın. Belli bir noktaya bir oyuncak koyun ve bebeğin ona doğru uzanmasını sağlayın.
- Bebeğin sevdiği bir oyuncağı elinize alın ve ona doğru sallayın. Bebek muhtemelen size doğru uzanır. Bu, bebeği emeklemeye teşvik edebilecek bir faaliyettir. Bebek denedikçe güçlenecek, motor yeteneklerini geliştirecektir.
- Bebeklerin yeni yetenekler geliştirmek için hareket etmeye ihtiyacı vardır. Bunun için ona destek olun.
Tüm bunların ötesinde bebeğinize en çok yardımı,
- Ona güvendiğinizde,
- Kendinizi ve onu strese sokmadığınızda,
- Aceleci davranmadığınızda,
- Onu diğer bebeklerde karşılaştırmadığınızda verirsiniz.
Bebeğin Emeklemesine Nasıl Destek Olursunuz?
Bebeğinizin emeklemesine destek olmak için aşağıdaki önerilerimizi uygulayabilirsiniz.
- Doğumundan itibaren bebeğinize karınüstü aktivite için bol bol zaman ayırın: Bebekler göbeklerinin üstünde oynayarak omuz, kol, sırt ve gövdelerindeki kasları geliştirirler. İşte bu durum emeklemeye destek oluşturur.
- İstediği oyuncaklara ulaşmasında bebeğe destek verin. İlgi çekici oyuncakları, emekleme aşamasına geçmek üzere olan bebeğinize belli bir mesafeye koyun. Bakın bakalım bebek oyuncakları almak üzere harekete geçecek mi?
- Yaşadığınız evi bebeğin güvenliği açısından değerlendirmenin zamanı geldi. Bu konuda çalışan şirketlerden hizmet alabilirsiniz. Ayrıca bu yazıda verdiğimiz güvenlik önlemlerini uygulayarak da başlangıç yapabilirsiniz.
- Emekleme pozisyonuna geldiğinde avuçiçlerinizi bebeğin ayaklarının arkasına koyun. Bu hareket bebekte dengeyi sağlar ve emeklemeyi öğrenirken başlangıç yapmasına yardım eder.
- Bebeğin odasına ya da uygun başka bir alana ayna yerleştirin. Aynada kendisini gören bebek, ileri, kendisine doğru emeklemek ister. Bu konuda dikkat etmeniz gereken nokta, aynanın güvenli bir şekilde yerleştirilmesidir.
Emekleme Şekilleri Nelerdir?
Tüm bebekler bilinen klasik stilde emeklemez.
Beklentiniz bebeğin elleri ve ayakları üzerinde emeklemesiyse farklı bir tarz sizi endişeye sürükleyebilir. Endişelenmeyin. Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) uzmanlarına göre bebeğinizin tarzı aşağıda yer alan bazı emekleme şekillerinden biri olabilir.
- Bebek ağırlığını elleri ve dizleri üzerine verir. Aynı anda bir kolunu ve çaprazdaki dizini hareket ettirir. (çapraz emekleme)
- Bebek tıpkı bir komando gibi kollarını ilerleterek karnını zemin üzerinde sürükler. (komando emeklemesi)
- Bebek dirsek ve dizlerini düz tutar, elleri ve ayakları üzerinde ilerler (ayıların yaptığı gibi)
- Bebek ileri doğru gitmek için kollarından yardım alır, bedeninin alt kısmını kollarından aldığı destekle scooter’da olduğu gibi kaydırır.
- Bebek kendisini elleriyle ittirerek, geriye veya yanlara tıpkı bir yengeç gibi hareket eder.
- Bebek bir yerden başka bir yere yuvarlanarak ulaşır.
Bebeğiniz Emekledi. Sırada Ne Var?
Bebek yeterince emekledikten sonra ayağa kalkma ve yürümeyi öğrenme egzersizlerine geçmeye başlar.
Ulaşabileceği herşeye ulaşmak için tutunarak ayağa kalkmaya çalışır. Tutunduğu şey bir sehpa da olabilir koltuk da…
Bebek bir kez bacakları üzerinde denge sağlamanın esasını kavrayınca, kendi başına ayakta durmaya ve sıralamaya hazır olur.
Peki bebek nasıl sıralar?
Ayakta durarak eşyalara tutunur ve gidebildiği yere kadar gider. Kendi başına bu şekilde gezinmede ustalaşınca yürümek an meselesi halini alır. Sonrası zamanla koşmak, atlamak ve zıplamak. Macera yeni başlıyor..
Doktora Ne Zaman Başvurmak Gerekir?
Bebeğin emeklemekle ilgili gelişim sürecinde hangi aşamada kaygı duyulmalı?
9, 10 ya da 11 aylık çocuğunuz henüz emeklemeye başlamadı diye panik olmadan önce gelin aşağıdaki sorulara bir göz atalım:
- Evinizi bebek için güvenli hale getirdiniz mi?
- Bebeğe yerde yeterince zaman geçirmesi için fırsat verdiniz mi?
- Mümkün olduğunca bebeğin puset, karyola ya da ana kucağı gibi araçlarda geçirdiği zamanı azalttınız mı?
- Bebeği odanın diğer ucundaki oyuncağa gitmesi için yüreklendirdiniz mi?
- Bebeği tek başına hareket etmeye teşvik ettiniz mi?
Tüm bu sorulara cevabınız “evet” ise ve bebek herhangi bir sağlık sorunu ya da gelişimsel gecikme yaşamıyorsa geriye biraz sabır göstermek kalıyor.
Her bebeğin gelişimi farklıdır. Sizin bebeğiniz gelişimsel bazı kilometretaşlarına diğerlerinden daha sonra ulaşıyor olabilir. Bazı becerilerinin olgunlaşması için daha çok zamana ihtiyacı vardır. Ve o bu sırada belki de başka bebeklerin daha geride olduğu becerilerini geliştiriyordur.
Bebek 1 yaşına geldiyse ve hala emeklemeye,
ayakta durmaya veya sıralamaya yönelik ilgisi yoksa
bir doktora danışmanız yerinde olur.
Bebek her iki kol ve bacağını kullanmıyorsa, bedeninin sadece bir yanını sürükleme gayreti içindeyse, detaylı doktor kontrolü gerekebilir.
Bebeklerde Yürüteç Kullanımı
Amerikan Pediatri Akademisi, Mayo Klinik ve Harvard Tıp Fakültesi gibi dünyanın sağlık alanındaki saygın kuruluşları bebeklerde yürüteç kullanımını desteklemiyor. Peki neden?
Öncelikle yürütecin kullanım amacına bir göz atalım. Bebeğin daha hızlı yürümesine destek olmak. Yürüteç kullanımını destekleyen ebeveynlerin temel amacı bu olmalı.
Ancak uzmanlar yürüteçle bunun tam tersinin mümkün olduğunu söylüyor. Çünkü yürüteç “bağımsız yürümeyi” geciktiriyor. Bunun da sebebi yürümenin sadece bacakları kullanmayı öğrenmekten ibaret olmaması.
Yürümek ayağa kalmak üzere kendini destekleyebilmek, denge kurabilmek ve desteksiz adım atabilmekten oluşuyor. Ve bebekler yürüteçle, bunların hiçbirini öğrenemiyor.
Yürüteç kullanımının bir diğer nedeni ise bebeklerin bu araçların içinde mutlu olabilmesi ve oyun oynaması.
Bebekler yaklaşık 6. aydan itibaren dik pozisyonda ve hareket halinde olmaktan hoşlanır. Bunu tetikleyen merak ve keşif ihtiyacıdır. Ancak söz konusu olan hareket ihtiyacı ise bunu sağlamanın birçok yolu var.
Üstelik yürüteç işin içine girince ebeveynler bebeğin güvende olduğu yanılgısına düşebiliyor. Uzmanlar yürüteç nedeniyle bebeklerin pek çok ev kazasına açık hale gelebildiğini söylüyor.
Bu kazalar neler olabilir?
- Evinizde merdiven ya da basamak olması durumunda küçük bir dikkatsizlik bebeğin merdivenlerden yuvarlanmasına kadar varabilir.
- Yürütecin devrilmesiyle bebeğin altta kalma ve yaralanma durumu olabilir.
- Yürütecin içinde ilerleyen bebek el parmaklarını bir yere sıkıştırabilir.
Diğer yandan,
- Yürütecin bebeğin motor kas gelişimini geciktirme olasılığı bulunur.
- Yürüteç bebeğin üst bacak kaslarının gelişmesini geciktirebilir.
- Emekleme bebeğin dik durmasını sağlayan kasların gelişimini ve gözlerin odaklanmasına yönelik pratikleri destekler. Yürüteç bu konuda da engel oluşturabilir.
Uzmanlar yukarıda saydığımız nedenler gibi etkenlerle yürüteç kullanımını desteklemiyor.
Kanada 2004 yılında bu yana, yürüteç kullanımını tamamen yasakladı.
Bebekler Ne Zaman Yürümeye Başlar?
Ve ilk adımlar…
Parentingscience.com‘un haberine göre araştırmalar Türkiye’de bebeklerin ortalama olarak 12. ila 13. ayda bağımsız olarak yürümeye başladığını gösteriyor.
Bebekler genellikle 9-12. aylar arasında ayaklarının üzerine tam anlamda basabilir hale gelir.
Ancak kimi bebek 9 aylıkken yürüyebilir kimi de 18. ayına doğru ilk bağımsız adımlarını atabilir.
Çünkü her bebek için zamanlama farklıdır. Bazı bebekler çok daha erken yürüyebilir. Ya da bazıları daha geç. Önceden belirlenmiş gelişimsel bir durum yoksa bu normaldir.
Bazı bebekler gelişimsel açıdan gayet sağlıklı olsa da ayağa kalkmada gecikme gösterebilirler.
- Kilo problemi veya
- Dizlerdeki kuvvet eksikliği kesin olmasa da bunda etken olabilir.
Özellikle prematüre bebeklerde ayağa kalkma süreci biraz daha gecikebilir.
Bebek 18. ayını tamamlamış fakat hala yürümeye ve adım atmaya yönelik bir eğilimi yoksa, fazla vakit geçirmeden bir çocuk doktoruna danışmanız gerekebilir.
Bebek Düşerse Nasıl Davranmalı?
Düşmek, yürümeye başlayan bebekler için çok doğal ve olağan bir durumdur.
Ciddi kazalar dışındaki durumlarda,
- Büyük tepkiler vermeden,
- Bebeği korkutmadan ve
- Hemen müdahale etmeden
seyirci olabilmek; bebeğin düştükten sonra ayağa kalkmayı öğrenmesi, problem çözme becerilerinin gelişmesi, devam etmek ve denemek yönündeki hevesinin kırılmaması açısından önemlidir.
Dilerseniz bebeğe yardıma ihtiyacı olup olmadığını sorabilir ve destek olmak için elinizi uzatabilirsiniz.
Ancak çok uzun cümleler kurup, açıklamalar yapmak, kesin bir dille uyarmak, çığlık atmak bebeğe iyi gelecek bir tutum değildir.
Bebeğin Yürümesine Yardımcı olmak
Bebeğinizin yürümesine yardımcı olmak ve onu bu gelişim sürecinde desteklemek istiyorsanız, alan tanıyın.
Öncelikle,
- Evinizi bebek için güvenli hale getirin.
- Bebeğe serbest hareket etmesi için fırsat verin.
- Bebeğin düşmesine izin verin.
Diğer yandan aşağıdakileri mümkün olduğunca ve de fark ettikçe daha az yaparsanız yürümeyi desteklemek yönünde büyük adım atmış olursunuz.
- Hareket eğilimindeki bebeği her fırsatta kucağınıza alıp durdurmamaya dikkat edin.
- Yürüteç kullanmak konusunu bir kere daha düşünün.
- Evin içinde kurduğunuz oyun alanlarının kısıtlayıcı olmamasına özen gösterin. Küçük, çok sınırlı parkurlar bebeğin özgürce hareket etmesinin önünde engel oluşturur.
- Bebeğe ilk aşamada ayakkabı giydirmeyin. Uzmanlar çıplak ayak yürümenin, bebeklere ayak parmakları yardımıyla dengede kalmayı öğrettiğini vurguluyor.
Yürümenin Aşamaları
Bebekler bağımsız şekilde yürümeye başlamadan önce bazı gelişimsel kilometretaşlarını tamamlamaya ihtiyaç duyar.
Peki nedir bu aşamalar?
- Oturmak: Yaklaşık 6. ayda bebek oturmak için gövdesini nasıl kullanacağının şifrelerini çözmeye başlar.
- Ayağa kalkmak için kendini yukarı kaldırmak: Bunun zamanlaması çok değişkendir. Ancak genellikle 10. ay civarında bebekler kendilerini yukarı doğru iterek kaldırır. Gövdenin kalkabilmesi için bacakların yüksek güce ihtiyacı vardır.
- Sıralamak: Bebek bir odanın içinde hangi eşya uygunsa, ona tutunarak sıralar yani gezinir. Sıralamanın zamanlaması da bebeğe göre değişir.
- Yürümek: Bebek bir bacağının üstünde yükselirken diğer bacağının üstünde dengelenmeyi öğrenir. Gerisi yürümek. Bebek artık son aşamaya geldi. Ve bu aşama da her bebeğin kendi zamanında gerçekleşir.
Bebek Yürümeye Başladığında Alınacak
Güvenlik Önlemleri
Bir bebeğiniz olduğunda tüm düzeniniz değişir. Evin düzeni de buna dahildir.
Önceliğiniz bebeğin sağlığı, güvenliği ve konforu olduğu için yaşadığınız ortamda buna yönelik hazırlıklar yaparsınız. Örneğin bebeğe oda hazırlarsınız, banyoyu bebeğin küvetini de koyabileceğiniz bir duruma getirirsiniz, evin sıcaklığını bebeğin rahat edebileceği bir seviyeye ayarlarsınız… Hatta zilin sesini bile bebeği uykudan uyandırmayacak seviyeye getirmek bu hazırlıklar arasındadır.
Bebek biraz daha büyüyüp emeklemeye, hele ki yürümeye başlayınca işin içine daha çok güvenlik önlemleri girer.
Halk arasında ifade edildiği şekilde “bebeğiniz ayaklandığında” evinizde almanız gereken önlemleri aşağıda yazdık.
Bu dönemde bebek merak ve keşif duygusunun yanı sıra bağımsız hareket etmenin heyecanıyla da evi karış karış gezmek isteyebilir.
Dilerseniz bebekli evlerde güvenli koşulları sağlamak üzere hizmet veren şirketlerden de yardım alabilirsiniz.
Herhangi bir kazaya, sakatlanma ve yaralanmaya fırsat vermemek için önlem almak konusunda titiz ve dikkatli olunuz.
- Elektrik prizlerini koruyucuyla kapatın.
- Elektrik kablolarını veya teknolojik ürünlerin kablolarını bebeğin ulaşamayacağı şekilde kapatın.
- Merdivenlere her iki yönde de bebek güvenlik kapıları koyun.
- Banyoda klozet kilidi kullanın.
- Temizlik malzemelerinin olduğu dolaba mutlaka güvenlik kilidi yerleştirin.
- Bebeğin ulaşabileceği yerlere süs bitkileri koymayın.
- Odalara ve mutfağa bebek güvenlik kapıları koyun.
- Ocak, fırın gibi beyaz eşyalara bebek güvenlik kilidi yerleştirin. Bulaşık makinesi ve çamaşır makinesi gibi beyaz eşyaların ise kapaklarının kapalı olduğundan emin olun.
- Sert köşelere (sehpa, masa, TV ünitesi, sandalye gibi) köşe koruyucular koyun.
- Pencerelere ve balkon kapılarına güvenlik kilitleri takın.
- Bebeğin ulaşabileceği noktalara sıcak yiyecek ve içecek koymayın.
- Kesici ve delici aletleri bebeğin ulaşabileceği yerlere koymayın. Bu nedenle mutfak dolaplarında mutlaka bebek güvenlik kilitleri kullanın.
- Her türlü ilaç, vitamin ve kozmetik malzemelerin bebeğin ulaşamayacağı yerlerde olmasına özen gösterin.
- Dolap, televizyon, kütüphane gibi mobilyaların duvara iyi monte edildiğinden emin olun.
Tüm bunların yanı sıra ilk yardım eğitimi almış olmak gerçekten önemli. Bazen küçük bir müdahalenin fiziksel ve psikolojik olarak kalıcı pek çok hasarın önüne geçebileceğini unutmayın.
Bebeklerin Ne Zaman Ayakkabıya İhtiyacı Olur?
Uzmanlara göre bebekler ayakları çıplakken yürümeyi daha kolay öğrenir. Çünkü ayakları çıplak olduğunda zeminle doğrudan temas kurarlar. Ayak parmaklarını kullanarak denge sağlamayı daha kolay becerirler.
Dışarıya çıktığınızda elbette bebeğin ayakkabı giymeye ihtiyacı olur. O zaman da esnek bir çift ayakkabı edinmeye çalışın. Öyle ki ayakkabıyı elinizle ikiye katlayabilin.
Bebeğim Neden Yürümüyor?
Yürüme evrelerine dair zamanlama her bebekte farklıdır. Ortalama olarak bebeklerin 12-13. ayda yürüdüğü kabul edilse de daha erken ya da daha geç yürüyen bebekler vardır.
Ne var ki Amerikan Pediatri Akademisi gibi kurumlar 18. ayını doldurmuş fakat hala yürüme belirtisi göstermeyen bebeklerin doktor kontrolünden geçmelerini önerir.
Uzman görüşlerine göre yürümenin gecikmesinin fizyolojik ve psikolojik nedenlerinden bazıları aşağıdakiler olabilir.
- Bebeğin fazla kilolu olması motor hareketlerinin gecikmesine yol açabilir.
- Bebeğin fazla hızlı emeklemesi, yürümesini geciktirebilir.
- Ebeveynlerin fazla korumacı tavırları bebeğin yürümesinin gecikmesine çok büyük etki edebilir.
- Bebeğin serbest hareket etmesine alan tanımayacak şekilde her istediğini önüne getirmek zamanla motivasyon eksikliğine neden olabileceği için yürümenin gecikmesi de söz konusu olabilir.
Bebeklerde Parantez ve X Bacak Görünümüne Dikkat!
Bir bebeğin ayağa kalkıp yürümesi kendisi için olduğu kadar ebeveynleri için de bir dönüm noktasıdır. Ancak bazen bebeğin bacaklarının parantez ya da x görünümlü olması ebeveyni kaygılandırır.
Parantez Bacak Nedir?
Parenting.firstcry.com sitesi uzmanlarına göre bebeklerde, özellikle yürümeyi öğrenme aşamasında parantez bacak görünümü normal. Ancak zamanla bu görüntünün kaybolmaması kaygı uyandırabilir.
Pek çok çocuğun bacaklarındaki parantez görüntünün nedeni anne karnındaki pozisyonudur. Ve bu durum zamanla kendiliğinden geçer.
Çocuklar bacak kasları geliştikçe ve ayakta durmayı, yürümeyi öğrendikçe bacakları düz formunu alır.
Diğer yandan patolojik nedenlerle, yani
- D vitamini eksikliği,
- Blount hastalığı,
- Raşitizm
- Genetik sorunlar gibi nedenlerle ortaya çıkan parantez bacak görünümü tedavi gerektiren bir durumdur.
Ne Zaman Doktora Başvurmak Gerekir?
Parantez bacak görünümü genellikle bebek yaklaşık 24 aylık olmadan kaybolur. Bebek artık bağımsız şekilde yürümeye başlamıştır.
Kimi zaman bu durumun 3 yaşa kadar uzadığı da görülebilir. O zaman çocuk doktorunuzla mutlaka konuşmalısınız.
Ayrıca parantez bacak durumu yaşayan çocuğunuzun,
- Yürümede zorluk,
- Koşmak gibi daha ileri hareket formlarında sorunlar,
- Ayağa kalkmakta güçlük ya da ayağa kalkamamak,
- Kas ve kemik bağlantılı sorunlar yaşayıp yaşamadığına dikkat edin. Bu gibi durumların varlığında hiç vakit kaybetmeden uzman doktora başvurun.
X Bacak Nedir?
Boston Çocuk Hastanesi uzmanları X bacakları (çarpık bacak da denir), dizde oluşan açısal deformasyon olarak tanımlıyor. Çocuk ayakta dururken dizleri birbirine değer ancak ayak bilekleri ve ayakları ayrık pozisyondadır.
Pek çok çocuk için X bacak normal gelişimin bir parçasıdır. Çocuk büyüdükçe dizler genellikle normal pozisyonuna döner.
X bacak daha çok kız çocuklarında görülebilir. Kilo fazlası olan çocuklar normal kiloda olan çocuklara göre X bacak oluşumuna daha yatkın olabilir.
Boston Çocuk Hastanesi uzmanları bacak ve ayakların normal hizalanma sürecine yönelik olarak tüm çocukların belli bir zaman diliminde belli bir dereceye kadar X bacak oluşumu yaşadığını söylüyor. 3 yaşına gelen çocukların yüzde 20’sinden fazlasının ayak bilekleri arasında en az 5 cm açıklık olabilir. 7 yaşına gelen çocukların ise sadece yüzde 1’inin ayak bilekleri arasında böyle bir açıklık görülür.
Erken çocukluk döneminde X bacaklar çocuğa denge kurmasında yardımcı olur, özellikle çocuk yürümeye başladığında ya da ayakları içe ve dışa döndüğünde. Bir çocukta X bacak oluşumu varsa, genellikle iki diz de simetrik olarak içe dayanır. Bazen de bir diz daha içe dönük olur ve hatta tek bir dizin düz olduğu vakalar da görülür.
Ne Zaman Doktora Başvurmak Gerekir?
Aşağıdaki durumlar çocuğunuzun gelişim süreci içinde X bacak oluşum nedeniyle doktora başvurmayı gerektirir.
- Ciddi ya da zamanla ilerleyen X bacak oluşumu
- Çocuk 8 yaşına geldiğinde hala bacaklarının kendiliğinden düzelmemiş olması
- Bacakta acı, yürümede belirgin zorluk
- Kısa boya bağlı olarak metabolik kemik hastalığı ya da ailede artrit öyküsü olması
Bebeğim Neden Parmak Ucunda Yürüyor?
Yürümek erken çocukluk dönemine dair çok önemli bir gelişimsel süreçtir. Öyle ki bu dönemde tipik olmayan herşey ebeveynler açısından kaygı unsurudur.
Parmak ucunda yürümek de buna dahildir.
Parmak ucunda yürüyen çocuğun topukları yerle temas etmez. Çocukların farklı ayak pozisyonlarını denediği yürümenin ilk evrelerinde bu normal bir durum olarak kabul edilir. Ancak bebek 2 yaşına geldiğinde yere tam basabiliyor olmalıdır.
3 yaşında ise tüm çocukların topuk ve parmak ucuyla yere basması beklenir. Parmak ucunda yürüyüş bu dönem itibariyle patolojik olarak kabul edilir.
Bebeğinizin fiziksel, zihinsel ve psikolojik gelişimi normal seyrindeyse parmak ucunda yürüyüş endişelenecek bir konu değildir.
Ancak parmak ucunda yürümenin ardında aşağıdaki nedenler yer alabilir. Bunlara ancak bir doktor teşhis koyabileceği için erken çocukluk döneminde etkin doktor kontrollerinin önemi bir kez daha ortaya çıkar.
- Doğuştan gelen kısa aşil tendonu
- Serebral palsi
- Kas hastalıkları
- Otizm parmak ucunda yürümenin ardındaki nedenler olabilir.
Ne Zaman Doktora Başvurmak Gerekir?
Çocuğunuz parmak ucunda yürüyorsa ve aşağıdaki durumlardan bir veya daha fazlasını gözlemliyorsanız bir doktora başvurmanız teşhis ve tedavi açısından yararlı olur.
- Çocuk çoğunlukla parmak ucunda yürüyorsa
- Kasları sertse
- Beden koordinasyonunu sağlamakta güçlük çekiyorsa
- Yürümekte güçlük çekiyor ve sürekli tökezliyorsa
- İnce motor becerileri normal gelişim göstermiyorsa (örneğin düğmesini ilikleyemiyorsa)
- Kendi ağırlığını taşımakta zorlanıyorsa
- Sahip olduğu motor becerileri kaybetmeye başladıysa
- Başka herhangi bir sağlık sorunu varsa
- Prematüre doğduysa
- Önceleri yere tabanıyla basıp son zamanlarda parmak ucunda yükselmeye başladıysa
- Göz temasından kaçınıyor; sallanma, kendi etrafında dönme gibi tekrar eden davranışlarda bulunuyorsa
- Ailede kas hastalığı ya da otizm geçmişi varsa mutlaka doktorunuza danışın.
Umarım size fayda sağlayan bir içerik okuduğunuzu düşünüyorsunuzdur ve yorumlarınızla katkıda bulunursunuz. Deneyimlerinizden faydalanmak bizi mutlu edecek ve kendimizi geliştirmemizi sağlayacaktır. Teşekkürler.
Kaynaklar: healthychildren.org, parents.com, www.canr.msu.edu, zerotothree.org, kidspot.com.au, whattoexpect.com, nationwidechildrens.org, healthline.com, babycentre.co.uk, mayoclinic.org, health.harvard.edu, parenting.firstcry.com, childrenshospital.org
