Bir bebeğin sağlıklı büyüme ve gelişiminin temel dayanaklarından biri yeterli beslenme.
Bu yüzden ebeveynlerin özellikle doğum sonrası ilk haftalarda en büyük kaygısı, bebeğin doyup doymaması.
Bebeğin yeterli beslendiğine dair göstergeler tüm bebekler için ortak: Sağlıklı kilo alımı ile baş ve boy ölçüsü, mutluluk ve rahatlık.
Ne var ki bazen bunlar yetmiyor. Aileleri bebeğim doymuyor endişesi sarıyor. Gelin bakalım aileler neler soruyor? Bu soruların cevaplarını nerelerde aramak gerekiyor?
Bebeğim Doymuyor mu?
Bebeğini emziren bir kadının bebeğin doyup doymadığını merak etmesi çok normal ve sık rastlanan bir durum.
Neden?
Çünkü annenin bebeğin içtiği süt miktarını ölçmesi neredeyse imkansız.
O halde anne bebeğin doyup doymadığını nasıl bilebilir?
Belli başlı işaretleri takip ederek.
İlk birkaç günde annenin memesinden kolostrum adlı süt gelir. Son derece besleyici ve yoğun yapıdaki bu süt, bebeğin bağışıklık sistemi için çok önemli.
Bebek genellikle 24 saat içinde en az 8-12 kez beslenir.
Bu sık beslenme saatlerinin faydaları:
- Bebek hem beslenir hem de ten tene temas ile annesinin kollarında güvende hisseder.
- Annenin süt yapımı tetiklenir.
- Kolostrum, bebeğin değişen ihtiyaçlarına karşılık veren olgun süte doğru evrilir.
- Bebek sık beslenmeye ve beklendiği şekilde kilo almaya devam eder.
Bebeğin Doymadığını Nasıl Anlarsınız?
Bebeğin doymadığından endişe ediyorsanız, dünya çapında emzirmek isteyen annelere destek olmayı amaç edinmiş Uluslararası La Leche League Örgütü uzmanlarının doymayan bebekle ilgili aşağıdaki görüşlerini okuyunuz.
- Doymayan bebek uykulu ve halsizdir. Yeterince beslenemeyen bir bebeğin enerjisi düşüktür. Enerjisi düşük bebek bazen yaklaşık 4 saat uyuyabilir.
- Bebek memede ya çok az zaman geçirir ya da çok uzun. İyi beslenemeyen bir bebek, emmeye başladıktan çok kısa bir süre sonra uyuyakalabilir. Ya da bir beslenme seansı 30-40 dakikadan uzun sürebilir.
- Bebeğin memeyi kavrayışı anneye acı verir. Bunun nedeni bebeğin memeyi doğru kavrayamamasıdır. Bu durum, bebeğin yeterince süt emmesini de engeller.
- Doğumun üstünden 10-14 gün geçmiştir ancak bebek doğumda kaybettiği kiloyu geri alamamıştır. Ya da bebek beklenenden daha yavaş kilo alır. (Yeni doğan bebek için haftada 155-240 gram kilo artışı normal kabul edilir.)
- Bir bebek 4 günlük olduğunda günde 3-4 kez kaka yapmalıdır. Bebek bu oranda kaka yapmıyorsa doymuyor olabilir.
- Doymayan bebeğin çişi koyu renklidir. Bebeğin bezinde kırmızımsı kahverengi minik lekeler olabilir.
Bebeğin İyi Beslendiğini Nasıl Anlarsınız?
Bebeğin iyi beslendiğini nasıl anlarsınız? Bakalım Uluslararası La League Örgütü uzmanları ne diyor…
- Bebek bir tam gün içinde en az 8-12 kez beslenir.
- Bebek her emzirmeden sonra mutlu ve rahattır. Memeyi kendi isteğiyle bırakır.
- Bebeğin emmeden önce yumruk halinde olan elleri, doyduktan sonra serbest kalır. Bebek yumruklarını açar, çünkü doyan bebeğin bedeni gevşer.
- Bebeğin kilo alışı beklendiği gibidir. Bir bebek 4 aylık oluncaya kadar haftada yaklaşık 155-240 gram alır.
- Bebek emzirme seansı sırasında belli aralıklarla belirgin şekilde yutkunur. İşte o anlar bebeğin ağız dolusu süt içtiği anlardır. Annenin memesinden yoğun süt akışı olur. Bu durumu, bebeğin annesinin memesini hızlı şekilde emmesi tetikler. Süt akışının yoğun olduğu anlarda bebeğin emmesi yavaşlar. Bebeğin ağzı saniyede bir yudumla dolar çünkü süt akışı o kadar yoğundur. Bebek yutkunurken boğazındaki yükselme ve alçalma hareketini rahatlıkla görebilirsiniz.
- Bebeğin kakası yaklaşık 5. günde sarıya döner. Yapısı yumuşak ve gevşektir. Bebek 4 günlük olduğunda günde 3-4 kez kaka yapmaya başlar.
- Başlangıçta bebek çok çiş yapmaz. Ancak her gün yaptığı çiş miktarı artar. 2. gün bebeğin 24 saat içinde en az 2 kez bezini ıslatmış olması gerekir. 3. ve 4. gün ıslak bez sayısı 3 ve üzeri olmalıdır. Bebek 5 günlük olduğunda 24 saat içinde daha sık bez ıslatması beklenir; genellikle 6 ve üzeri sayıda.
- Karnı doyan bebek uyanık olduğu zamanlar aktif ve iletişime açık haldedir
Bebeğim Doymuyor. Ne Yapmalıyım?
Bebeğinizin her beslenme seansında doyacak kadar emmesini istersiniz. Çünkü bu şekilde,
- Bebek büyüyüp gelişmesini sağlayacak besin maddelerini almış olur.
- Annenin süt üretimi artar.
Bebek,
- Annenin memesinde uzun süre kalma eğilimindeyse,
- Beslenme sonrası huzursuzluk içindeyse,
- Beslenme sonrası uzun süreyle uyuyorsa (4 saatin üstünde) yeteri kadar beslenmiyor olabilir.
Peki bebeğin doymaması durumunda ne yapmak gerekir?
Öncelikle bebeğin olası doymama nedenlerine bakmalı.
Aşağıdaki nedenler hem anne sütüyle hem de formül mamayla beslenme durumlarında geçerlidir.
- Yenidoğan bebeğin doyacak kadar emmeye gücünün yetmemesi, hemen yorulması.
- Bebeğin memeyi çeşitli nedenlerle reddetmesi.
- Annenin ürettiği süt miktarının az olması (düşük süt üretimi).
- Bebeğin hasta olması (iştahının kesilmesi, reflü, ağzında aft ya da pamukçuk olması vs.).
- Annenin kullandığı bir ilaç ya da diyetindeki farklı bir durum nedeniyle sütünün tadının değişmesi. Bebeğin sütün tadından dolayı emmek istememesi ve doymaması.
- Bebeğin yanlış pozisyonda beslenmesi.
- Formül mama miktarının bebeğin ayına göre az olması.
- Biberon memesinin bebek için uygun olmaması.
- Uygun olmayan formül mama içeriğine bağlı olarak bebekte yoğun gaz oluşumu.
- Bebeğin büyüme atağı içinde olması.
Yukarıdaki nedenler ve çok daha fazlası yüzünden bebek doymuyor olabilir. Burada yapılması gereken,
- Bebek kilo almıyorsa,
- Sürekli huzursuzsa,
- Uyku dışındaki saatlerde aktif değilse,
- Halsizce,
- Çişi koyu renkli ve kokuluysa,
- Günde 4-6’dan daha az bez ıslatıyorsa, hiç vakit kaybetmeden doktora gitmektir.
Bebek büyürken, mutlaka elinizin altında bir defter olsun. Bu deftere bebekle ilgili tüm detayları ve hatta endişelerinizi not alın. Doktor randevularında bu notların çok işe yaradığını göreceksiniz.
Bebeğin doymama nedeni emzirmeyle ilgili sorunlardan kaynaklanıyorsa, bir emzirme danışmanından destek alabilirsiniz. Anne Sütü Hakkında Temel Bilgiler, Bebek Emzirme Kılavuzu ve Bebek Emzirme yazılarımızı da okumayı ihmal etmeyin.
Bebeğim Doymuyor mu Testi
Bebeğim doymuyor mu testinin yolu, bebeğin işaretlerini takip etmekten, ihtiyaçlarını görmekten geçiyor. Nasıl mı?
Bebekler genel olarak iki yöntemle beslenir.
- Birinci yöntemde bebeğin açlık belirtileri takip edilir.
- İkincisinde ise belli bir beslenme tablosu esas alınır.
Özellikle yeni doğan döneminde uzmanlar bebeği, açlık belirtilerini temel alarak beslemeyi önerir.
Yeni ebeveynler, bebeklerinin doyup doymadığıyla ilgili çok kaygılıdır. Emziren anne bebeğin yeterince beslendiğinden bir türlü emin olamaz. Çünkü bebeğin içtiği süt miktarını gözüyle takip etmesi neredeyse imkansızdır.
Formül mama veren bir anne, bebeğin doyma sinyalleriyle diğer ihtiyaçları arasında ayırım yapmakta zorlanır.
Merak etmeyin, zamanla her türlü sorunuza cevap bulacaksınız.
Öncelikle bebeklerin bilinçli varlıklar olduğu bilgisine güvenin.
Bebekler çeşitli hareketler ve seslerle ihtiyaçlarını anlatmak konusunda bilinçli.
Biz yetişkinlere düşense
bebeğin işaretlerini takip etmek.
Bebeğinizin doyup doymadığını yine onun işaretlerini takip ederek anlayabilirsiniz.
Diyelim ki bebeğinizi açlık belirtilerini takip ederek besliyorsunuz. Pek çok belirtinin yanında özellikle iki noktaya çok dikkat etmelisiniz.
- Pediatrik büyüme eğrisi
- Bebeğin gün içinde ıslattığı bez sayısı
Bu iki nokta bebeğin beslenme seanslarında doyup doymadığını gösterirken, büyümesi için gereken besleyicileri alıp almadığını hakkında da fikir verir.
- Düzenli doktor kontrollerinde bebeğin boyu, kilosu ve baş çevresi ölçülür. Bu ölçümler ve genel muayene bebeğin yeterli, yetersiz ya da aşırı beslenmesine dair fikir verir.
- Islak ve kirli bezler ise, bebeğin beslenme miktarına dair iyi birer göstergedir. Günlük 4-6 adet ıslak bez bebeğin doyduğunu gösterir. Daha azı düşündürücüdür. Ancak yine de doktor kontrolünde bebeğe özel bir durum değerlendirmesi yapılması gerekir.
Diğer yandan bebeğin her beslenmeden sonra doyup doymadığını test etmek istiyorsanız şöyle bir deneme yapabilirsiniz:
- Emziriyorsanız tekrar emzirmeyi deneyin.
- Formül mama veriyorsanız küçük ölçekte mama hazırlayıp bebeğe teklif edin.
Bebek doyduysa tekrar beslenmek istemeyecektir.
Ancak bu noktada da aşırı beslenme tehlikesine karşı şuna dikkat etmelisiniz:
- Bebek emmeyi bir rahatlama yöntemi olarak mı kullanıyor?
- Bebeğin gerçekten tekrar annesinin ya da biberonun memesini emmeye ihtiyacı var mı?
Ne düşünüyorsunuz?
Bebeğim Doymuyor. Mama Veriyorum.
Bebeğinizin doymadığını düşünüyorsanız aşağıdaki belirtileri gözden geçirir misiniz?
Yenidoğan ve 6 aydan küçük bebekte açlık belirtileri:
- Elini ağzına ya da ağzının yakınına götürür.
- Başını annesinin memesine doğru çevirir (ya da çenesine).
- Biberona doğru döner ya da bakar.
- Dudaklarını büzer ya da şapırdatır.
- Ellerini yumruk yapar.
Daha büyük bebekte açlık belirtileri (2 yaşına kadar):
- Yemeğe doğru işaret eder ya da yemek kaynağına ulaşmaya çalışır.
- Yemek gördüğünde heyecanlanır ve sesler çıkarır.
- Yemek teklif edildiğinde ya da yemek gördüğünde ağzını açar.
- Aç olduğunu belli eden sesler çıkarır, hareketler yapar.
Yukarıdaki belirtileri fark edilmeyen bebek, açlığının son evresinde de ağlar.
Bazen bebekler sadece doymak için beslenmek istemez. Tıpkı yetişkinlerde olabildiği gibi farklı ihtiyaçlarla beslenmeyi bağlantılandırmış olabilir.
Örneğin,
- uykuya geçiş aracı
- stresi bastırma yöntemi
- diş çıkarma döneminde rahatlama yolu
- reflü gibi bir hastalıkla baş etme yöntemi
Diğer yandan annesinden yeterince süt emen bir bebekte aşağıdaki durumları gözlemlersiniz:
Bebeğin ruh hali: Minik bebeğiniz çoğu beslenme seansından sonra mutlu ve rahat ise muhtemelen yeterli miktarda süt emiyordur. Ancak tam bir emme seansından sonra bebek ağlıyor, huysuzluk gösteriyor ya da parmaklarına yapışıp emmeye başlıyorsa muhtemelen bebek doymamıştır. (Yine de dikkatli olun çünkü bunlar aynı zamanda gaz ya da kolik göstergeleri olabilir.)
Kirli bez sayısı: Bu konuda dikkatli olun. 3-4 günden sonra yenidoğan bebek günde 6 adet bez ıslatıyorsa yeterli besin kaynağına sahip anlamına gelir. Bebeğin çişi açık sarı renktedir. Mekonyumun ardından kakası sarıya döner. 24 saat içinde 3-4 kez kaka yapması beklenir. İlk haftalarda bebeğin beslenme sıklığını ve değiştirdiği bez sayısını kaydettiğiniz bir defter tutmanız işinizi kolaylaştırır.
Kilo alımı: Bebeğin doğumdan sonra kilo kaybettiğini biliyoruz. Her bebek için bu oran değişebilse de 2. haftadan itibaren bir bebeğin ortalama 155-240 gram alması beklenir. Düzenli doktor kontrolleriyle bebeğinizin büyüme eğrisi içindeki yerini öğrenebilirsiniz.
Yukarıdakileri okuduysanız, bebeğinizin anne sütüyle doyup doymadığı konusunda şu anki fikriniz nedir?
Sizce hala bebeğiniz doymuyor mu?
Bebeğin doymadığına eminseniz, mutlaka onu takip eden doktoruyla bebeğe verdiğiniz formül mamanın içeriğini ve uygun miktarı görüşün.
Anne sütünün neden gerekli olduğunu ve bebeğin günde ne kadar anne sütüne ihtiyacı olduğunu anlattığımız Anne Sütü yazımızı okudunuz mu?
Bebek emzirme yazımızda emzirme pozisyonları ve emzirmenin nasıl yapılacağına dair süreci kolaylaştıran bilgilere ulaşabilirsiniz.
Bebeğim Doymuyor, Ağlıyor
Ağlamak açlığın son evresidir.
Bebeğiniz beslenme sonrasında ağlıyorsa hem açlık hem de başka bazı ihtiyaçları açısından değerlendirilmesi gerekir.
Açlık ile karıştırılabilecek konular:
Konfor arayışı: Bazı bebekler aç olmasalar da emmek isterler. Çünkü bu yolla uykuya dalmak ya da kucaklanmak onları rahatlatır. Emmek bebeği sakinleştirir. Ayrıca ebeveynlerinin ilgisi bebeğe iyi gelir.
Diş çıkarma süreci: Bebek diş çıkarmaya çalışıyorsa emmek ve çiğnemek bebeğin diş etlerini rahatlatır. Bebeğiniz tıpkı açmış gibi hareketlerde bulunur. Çünkü emmek ağrısını hafifletir. Diş çıkarmanın yarattığı gerilimi bastırır.
Reflü: Gastroözofageal reflüsü olan bebekler açmış gibi davranır. Aslında emerek ağızlarına kadar gelen mide içeriğini geri iter ve rahatlarlar. Bu arada dikkat edilmesi gereken çok önemli bir nokta var: Fazla beslenme reflüyü daha kötü hale getirebilir. Bebeğe yardım etmek istiyorsanız, onu emzirmek yerine doktoruna da danışarak emzik önerebilirsiniz.
Stres: Bebekler de herkes kadar stres yapar. Bazıları dudaklarını emer gibi büzer, kıvırır. Ya da emmek ister çünkü gergindir. Emmek ve beslenmek bebeğin sakinleşmesi ve kendisini güvende hissetmesinin bir yoludur.
Bebeğinizin doymadığı için ağladığını düşünüyorsanız lütfen yukarıda yazılanları gözden geçirin.
Bebeğinizin hala doymadığı için ağladığından endişe ediyorsanız açlık belirtileri açısından bebeği gözlemleyin.
Tüm bunlar bebeğin ağlama nedenini açıklamıyorsa bir doktora danışmanızda fayda var.
Bebeğim Doymuyor Olabilir mi?
Yeni ebeveynlerin ortak kaygısı bebeklerin her zaman aç görünmesidir.
Aslında pek çok ebeveyn yeni doğan bebeklerinin sık beslenme saatlerinin bilincindedir ancak bebeğin sürekli aç görünmesi kafa karıştırıcı ve endişe verici olabilir.
Ebeveynler sormaya başlar: Bebek yeterince besleniyor mu? Doyuyor mu? Annenin süt üretimi yeterli mi?
Göz ardı edilmemesi gereken konu şu: Minicik bebeğin midesi de minicik. Bu da sık beslenme ihtiyacı doğurur.
Ne var ki bazı dönemlerde bebekler daha sık beslenme ihtiyacı içinde olabilir.
Aşağıda bu durumun nedenlerini okuyacaksınız.
Büyüme Atağı: Bebekler büyüme atağı denilen pek çok hızlı büyüme evresinden geçer. Bu evrelerde doğal olarak beslenme ihtiyaçları artar.
Bebeğin beslendikten kısa süre sonra tekrar beslenmek istemesi büyüme atağının belirgin bir göstergesidir.
Büyüme atağında bebek huysuz olabilir.
Uyku düzeni değişebilir. Normalden daha uzun uyuması genellikle mümkündür.
Bebeğin yeni beceriler kazanması da büyüme atakları ile ilişkili olarak gerçekleşir.
Küme Beslenmesi: Küme beslenmesi; bebeğin günün belli saatlerinde sık aralıklarla, geri kalan zamanda ise uzun aralıklarla beslenmesine denir. Çoğunlukla küme beslenmesi akşam saatlerinde gerçekleşir.
Bu şekilde annenin süt üretiminin artması, bebeğin büyümesini teşvik ve uyku öncesi bebeğin karnını iyice doyurması amaçlanır.
Küme beslenmesine özellikle büyüme ataklarında yaygın başvurulur.
Emme İhtiyacı: Bazen bebek tok olabilir ama emmek ihtiyacındadır.
Emmek bebeğin henüz anne karnıdayken sahip olduğu temel, içgüdüsel bir reflekstir.
Bir bebek hem beslenmek hem de kendisini rahatlatmak için emebilir.
Bebeğinizi emziriyorsanız, emzirmek süt fışkırtma refleksinizi ve daha fazla süt yapmanızı tetikler.
Bazı bebekler diğerlerine göre besinsiz emmeye (non-nutrient sucking) daha fazla ihtiyaç duyar. Bu pek çok uzman görüşüne göre sağlıklıdır.
Ancak bir yere kadar: Anne çok yoruluyorsa ve bu durumdan rahatsızlık hissediyorsa doktor gözetiminde yeni bir yol aranmalıdır.
Emzik bebeğin emme ihtiyacını giderme yollarından biridir. Bunun tamamen ebeveyn inisiyatifinde bir konu olduğunu daha önce yazmıştık. Buradan okuyabilirsiniz.
Sadece bebeğin boş şişeyi emmesine izin vermeyin. Çünkü bebek bu sırada çok hava yutar. Ki bunun da sonucu gazdır.
Bebek Başka Bir Nedenle Huysuzdur: Bazen bebek açlık değil de başka bir nedenle huysuz olabilir. Çoğunlukla ıslak bezin verdiği his, bebeği rahatsız edebilir. Ancak bir bebeğin huysuz olmasına yol açabilecek pek çok neden vardır. Ve bunları açlık belirtileriyle karıştırmanız olasıdır.
Yorgunluk, yalnızlık, soğuk, sıcak, sıkılmak, aşırı uyarılmak ya da rahat edememek bebeğin ajite hale gelmesine yol açabilir.
Bebeğinizi tekrar beslemeye kalkmadan önce diğer olasılıklar açısından kontrol etmeniz faydalı olabilir.
Diyelim ki bebeğin pek çok ihtiyacı açısından kontrol ettiniz. Onu rahatlatmak için farklı stratejiler denediniz ancak bir sonuca ulaşamadınız.
O zaman bir bebekte olabilecek tipik açlık belirtilerini gözden geçirin.
Bakalım bunlar neler?
- Bebek emecek gibi aranmaya başlar.
- Ağlar.
- Ellerini ağzına ya da ağzının yakınına koyar.
- Bebeğin huzursuzluğu kucağınıza alsanız da artmaya devam eder.
- Ellerini ya da üstündeki giysiyi emmeye başlar.
- Başını sağa sola çevirir.
Ayrıca bebeğin beslenme sırasında yeterli besin alıp almadığını kontrol edebilirsiniz.
Biberonla beslenmede bu kolay.
Emzirme söz konusu olunca zor. Yine de bebeğin işaretlerini okumaya başladığınızda ne kadar süt içtiğini de az çok kestirirsiniz.
Öncelikle bebeğin nasıl emdiğine bakın.
- Yavaş ve derin emme, ardından yutmak için gelen minik ara, bebeğin iyi bir emme seansı yaşadığının göstergesidir.
- Bebeğin yutkunmasını neredeyse duyarsınız.
- Memelerinizin boşaldığını hissedersiniz.
- Yeterince süt emen bir bebek beslenmenin ardından uyuklamaya başlar.
- Bebek huysuzluk gösterirse, bu yeterince süt ememediğinin işareti olabilir.
Bebekler Ne Kadar Besinle Doyar?
Bir bebeğin beslenme ihtiyacı pek çok faktöre dayanır.
Kilo, içinde bulunduğu ay, normal doğum zamanında doğmuş olması ya da prematüre doğum bu faktörler arasındadır.
Bebeğin ne miktarda ve ne sıklıkta beslenmesi gerektiği zaman içinde değişir. Bazı bebekler daha büyük miktarla doyar ve hızlı gelişir. Bazıları için durum farklıdır.
Yenidoğan bebekler genel anlamda küçük miktarlarla doyar ancak gece ve gündüz sık beslenmeleri gerekir.
Formül Mamayla Beslenen Bebekler
Formül mamayla beslenen bir bebeğin günlük alması gereken mama miktarı doktor tarafından ebeveynlere anlatılır.
Başlangıçta bu miktar her beslenme seansında yaklaşık 55-85 gr’dır.
24 saat içinde bebek ortalama 8 ila 10 kez beslenir. Bu sıklığı belirleyen de bebeğin tek seferde içtiği mama miktarıdır. Bebek büyüdükçe miktar her ay yaklaşık 28 gr artırılır. Yine tabii ki burada bebeğin doktorunun yönlendirmesiyle hareket etmeniz gerekir.
Bebek beslenme seansı sırasında içtiği mamayı kusarsa, beslenmeyi kısa kesip bebeği daha sık beslemeyi tercih edebilirsiniz. Ya da her beslenmede hazırladığınız mama miktarını azaltmayı da seçebilirsiniz.
Anne Sütü İhtiyacı
Özellikle bebek doğum kilosuna ulaşıncaya kadar her 2 saatte bir yaklaşık 15-20 dakika emzirilmelidir.
Küme beslenmesinin ve bebeği daha sık emzirmenin normal olduğunu hep hatırlayın.
Emzirmek sizin için mücadeleye dönüştüyse ve bu konuda bazı kaygılarınız varsa lütfen bir emzirme danışmanı ya da bebek hemşiresi veya doktorunuzdan yardım istemekten çekinmeyin.
Emzirme pozisyonunda yapacağınız ufak bir değişiklik ya da düzelteceğiniz küçük bir nokta emzirmeyi hem sizin hem de bebeğiniz için konforlu hale getirebilir.
Bebek sık beslendiği halde huzursuzsa ve aç görünüyorsa kilo alımı ve diğer sağlık kontrolleri için doktoruyla iletişime geçin.
Bebeğim Doymuyor, Kusuyor
Bebeğiniz doymuyor, çünkü yediklerini kusuyorsa burada bebeğin kusma nedenlerine bakmak gerekir.
Bir bebek için kusmak bir yere kadar normaldir. Çünkü,
- Bebeğin sindirim sistemi henüz tam olgunlaşmamıştır.
- Bebek çok beslenmiştir.
- Bebek sütü çok hızlı içmiştir.
- Bebek beslenme sırasında çok hava yutmuştur.
Daha ileri sebeplere bakıldığında,
- Bebekte reflü olabilir.
- Bebek kolik olabilir.
- Bebeğin başka bir rahatsızlığı olabilir.
Bebeğin kusmasına dair ileri sebeplerin doktor kontrolünde değerlendirilmesi gerekir.
Çoğunlukla bebeğin yaklaşık 6-12 aylık oluncaya kadar kusması normal bulunur.
Genellikle kusma herhangi bir alerji ya da besin intoleransına yorulmaz.
Ancak bebeğinizde daha farklı bir durum seziyorsanız, bunu mutlaka doktoruyla görüşmeniz ve bebeğin tam bir muayeneden geçirilmesini sağlamanız gerekir.
Bebek İçin Neler Yapabilirsiniz?
Her bebek farklıdır. Ve her bebeğin kusmasının ardında farklı bir neden olabilir.
Peki siz bebeğinizi rahatlatmak için neler yapabilirsiniz?
Bebeğinizi dik konumda besleyin: Bebeğinizi beslediğiniz ortamın sakin olmasına özen gösterin. Aşırı uyaranın olduğu bir ortam, bebeğin gerilmesine ve stresli olmasına yol açabilir. Bebeğinizi emziriyorsanız sık sık geğirmesi için teşvik edin. Bunu bir memeden diğerine geçişte de yapmalısınız.
Bebeğinizi biberonla besliyorsanız her 3-5 dakikada bir geğirtin. Biberonun memesindeki deliğin uygun olmasına dikkat edin. Delik çok büyük olduğunda süt çok hızlı akar. Delik küçük olursa hava kabarcıkları oluşur.
Beslenme sonrası sindirim için bebeğe zaman tanıyın: Bebeği yaklaşık 20-30 dakika dik konumda tutmaya devam edin. Bebeği hemen yatırmayın ya da çok hareket ettirmeyin.
Bebeği tek seferde çok beslemeye çalışmayın: Her bebek farklıdır. Bazı bebeklerin bünyesi tek seferde daha az ancak sık beslenmeye uygundur. Acaba sizin bebeğiniz de böyle olabilir mi?
Sütüm Var Ama Bebeğim Doymuyor
Sütüm var ama bebeğim doymuyor konusu pek çok açıdan değerlendirilmesi gereken bir konu.
Nedir bunlar?
- Bebek yeterli süt içiyor mu?
- Emzirmeyi daha kolay hale getirmek mümkün mü ve ihtiyacınız olan birkaç küçük değişiklik olabilir mi?
- Anne sütü ve formül mama içeriği
- Bebek doymadığını ağlayarak mı belli ediyor? Bebekler sadece açlık nedeniyle ağlamaz.
- Akşamları annenin süt üretimi azalabilir ve bu normaldir.
- Bebek bir büyüme atağında olabilir mi?
Bebeğin yeterli süt emdiğine dair belirtiler:
- Bebek düzenli kilo alır.
- Bebek her beslenmenin ardından rahatlar, bedeni gevşer.
- Bebek günde en az 4-6 kez bez ıslatır. Kakası yumuşaktır ve sarı renktedir. Günde 3 kez kaka yapması beklenir.
Emzirmeyi daha kolay hale getirmek için ipuçları:
- Günde 8-10 kez emzirmek süt yapımını artırır. Bebek tek seferde memelerinizi boşaltmakta zorlanıyorsa, sütünüzü sağabilirsiniz.
- Bebeği açlık belirtilerini görür görmez emzirmeye başlayın.
- Bebeğiniz emzirme pozisyonunda rahat ediyor mu? Bebek emzirme yazımız bu konuda iyi bir kaynak.
- Bebek ilk memeyi boşalttıktan sonra ara verin ve gazını çıkarmasına yardım edin. Sonra diğer memeye geçin. İkinci memeyi emdikten sonra bebek yine doymadıysa, tekrar birinci memeye geçin.
- Bebek emerken göğüslerinize uçlara doğru masaj yapın.
- Bebeklerin çoğu günün bir bölümünde sık emmek ister. O sırada bebeği sık sık emzirin.
Bebek Formül Mamayla Doyuyor mu?
Formül mama ile anne sütünün içeriği birbirinden farklıdır.
Şartlar uygunsa her bebeğin ilk 6 ay anne sütü ile beslenmesi tüm uzmanlarca önerilir.
Çünkü bir bebek için en doğru içeriğe anne sütü sahiptir. Ve anne sütü bebeğin olgunlaşmamış sindirim sistemi tarafından daha rahat sindirilir. Zaten bu nedenle de bebek daha çabuk acıkır.
Formül mama ise daha yoğun bir kıvama sahiptir. Hazmı, anne sütüne göre daha uzun sürer. Bu da bebeğin midesinin daha uzun süre dolu olması anlamına gelir. Yani bebek formül mama ile anne sütüne oranla daha uzun süre tokluk hisseder.
Bebekler Sadece Açlık Nedeniyle Ağlamaz
Her bebekte durum farklı olabilse de genellikle bir bebek için ağlamak açlığın son noktasıdır.
Bebekler,
- Yorulup uyumak istediklerinde,
- Anne ilgisine ihtiyaç duyduklarında,
- Üşüdüklerinde,
- Sıcak bastığında,
- Aşırı uyarıldıklarında,
- Islak bezden rahatsız olduklarında,
- Hareket ihtiyacında,
- Stres olduklarında,
- Bir yerleri ağrıdığında,
- Gaz sancısı çektiğinde ve daha pek çok sebeple ağlarlar.
Yeni ebeveynler için bebeğin ağlama türlerini ayırmak başlangıçta kolay olmayabilir. Ama zamanla, örneğin açlık ağlaması ile bir stres boşaltma mekanizması olarak ağlamayı ayırmak mümkün hale gelir.
Sözün özü: Sütünüz var, bebeğinizi emzirdiniz ama bebek ağlıyor. İlk aklınıza gelen doymadığı ise ağlamaya bir de buralardan bakın. Bir de Ağlama Kılavuzu iyi bir kaynak, fayda göreceğinizi düşünüyorum.
Akşamları azalan anne sütü
Sütünüzün akşamları küçük bir miktar da olsa azalması normal bir durum. Minik bebeğinizin huzursuz olmasının ve akşamları daha sık emmek istemesinin sebebi bu olabilir.
Bebek kilo alıyorsa, günde en az 4-6 kez bezini ıslatıyorsa, daha sık emmek istemesi karşısında panik olmayın. Akşamları biraz daha sık meme verebilirsiniz.
Ancak bebek kilo almıyorsa ve daha sık emmek istiyorsa, bir büyüme atağı söz konusu olabilir.
Büyüme atağı
Büyüme atağı bebeğin yoğun bir büyüme ve gelişme içinde olduğu, en fazla 1 haftaya kadar uzayabilen bir süreçtir. Bebek fiziksel gelişimin yanı sıra zihinsel olarak bir atak yaşar. Hızla yeni beceriler kazanır.
Ancak bu yoğun sürecin doğal bir sonucu olarak bebek, genel bir huzursuzluk içindedir. Beslenme ihtiyacı artabilir. Uyku düzeninde değişim gözlenebilir.
Bebeğin beslenme ihtiyacı büyüme atağının geçmesiyle birlikte (yaklaşık 2 haftanın ardından) “normal”e dönmezse doymamasının ardında başka nedenler olabilir.
Bunun için de en doğrusu bebeğin doktoruyla görüşmektir.
Lütfen bebeğinize özel bilgiyi onu takip eden doktorundan almayı ihmal etmeyin.
Bebeğim Doyduğunu Anlamıyor
Doğal Ebeveynlik Uzmanı Aletha Solter, bebeklerin ihtiyaçlarını bilerek dünyaya geldiklerini anlatır Bilinçli Bebek kitabında.
Yani yeni doğan bebek hem hayatta kalmak için hem de fiziksel, duygusal ve zihinsel gelişimi için gerekenleri bilir.
İhtiyaçları ebeveynlerinin dikkatinden kaçmayan, sevgi ve şefkatle karşılanan bebekler kendilerine ve dünyaya güven duyarlar. İleride sevgi ve şefkatli ve zeki birer birey olma potansiyelleri yüksektir.
Bebekler ihtiyaçlarını anlatmanın yollarını bilir. Hareket, mimik ve seslerle; açlık-tokluk başta olmak üzere yorgunluk, stres, aşırı uyarılma, ilgi ve daha pek çok gereksinimlerini anlatırlar.
Yani normal şartlarda bebek doyduğunu anlar ve bunu size anlatır.
Ancak bir ebeveyn “bebeğim doyduğunu anlamıyor” diyorsa, orada sorulması gereken sorular, dikkat verilmesi gereken özel durumlar olabilir.
Ve bunları bebeği takip eden doktoruyla görüşmeniz bebek özelinde teşhis açısından çok önemlidir.
Biz şimdi burada neden bebeğin doyduğunu anlamadığını düşünüyorsunuz ona bakalım.
- Bebek sürekli emmek istiyor.
- Bebek her beslenme sonrası tekrar emmek için ağlıyor.
- Bebek emiyor, kusuyor.
- Bebek beslenmenin ardından kısa sürede tekrar emmek istiyor.
- Bebek beslenme sonrası rahatlamıyor.
- Bebek uykuya rahat geçemiyor.
- Bebek genellikle huzursuz.
Elinize bir defter ve kalem alıp bebeğinizle ilgili gözlemlerinizi yazın.
Bebeklerde Doyma, Bebeklerde Acıkma, Doymayan Bebek Belirtileri ve Aç Bebek Uyur mu yazılarında bir bebeğin açlığı, tokluğu ve beslenmesiyle ilgili pek çok sorunuza cevap bulabileceğinize eminim.
Ancak içiniz hiçbir koşulda rahat etmiyorsa, elinizdeki notlarla birlikte bir çocuk doktoruna başvurun. Ve lütfen bu konuda zaman kaybetmeyin.
Bebeklerde Doyma Hissi Ne Zaman Başlar?
Bebekler bilinçli varlıklardır.
Doğal biyolojik eğilimleri sağlıklı olmaya ve dengeye ulaşmaya çalışmaktır.
Ve bir bebeğin temel ihtiyacı,
- Acıktığında beslenmek,
- Sıcaklık,
- Tensel uyaranlar,
- Kalp atışı sesi,
- Anne ve babanın sakin sesleri,
- Aşırı uyarandan korunmaktır.
Bebek tüm benliğiyle bu ihtiyaçlarını size anlatır.
Doyduğunda da bunu çeşitli hareketlerle, seslerle size ifade eder.
Soruya dönersek, bebek başından itibaren doyduğunu bilir. Ebeveynlere ya da bakım veren yetişkinlere düşen bebeğin doyma sinyallerini anlamaktır.
Bebeğim Sütümle Doymuyor
Bazı bebekler ne zaman süt ya da formül mama teklif etseniz beslenmek ister.
Beslenmeden kısa süre sonra tekrar aç görünürler. Bebeğinizin beklentinizin ötesinde bir sıklıkta beslendiğini düşünüyorsanız, belki de bebeğin verdiği ipuçlarını kaçırıyorsunuzdur.
Bebeğinizin sütünüzle doymadığını düşünüyorsanız, bir karara varmadan önce aşağıdaki durumları da gözden geçirir misiniz?
Refleksler
Arama refleksi bebeğin yanağına dokunduğunuzda yüzünü o yöne çevirmesidir. Bebek bu şekilde annesinin memesini ve biberonu bulur.
Arama refleksi genel olarak doğumdan sonraki 3-4. ayda kaybolur.
Bebeğin damağına dokunduğunuzda bebek emmeye başlar. Emme refleksi ve arama refleksi bebeğin beslenmesi açısından hayati önem taşırlar.
Her ikisi de otomatik tepkilerdir. Ne var ki ikisi de her durumda tek başlarına bebeğin aç olduğunu kesin bir şekilde ifade etmez.
Yeni doğan bir bebek emme refleksi tetiklendiğinde de memenize yapışıp emmek isteyebilir. Bunun tek nedeni açlık değildir.
Emme Dürtüsü
Bebekler gelişimin oral evresindedir.
Sıklıkla emmek isterler. Bu isteğin tek nedeni açlık değildir. Yorgunluk, ağrı veya acı, stres, konfor arayışı ya da sadece emmenin verdiği rahatlık bebekleri emmeye yöneltebilir.
3 ayın altındaki bebeklerde emme dürtüsü yüksektir. Sıklıkla açlıktan çok rahatlamak için emerler. Yani bir bebeğin emmeye yönelik arzusu aç olduğunu ispatlamaz.
Yorgunluk
Bebekler yorgun olduklarında emmek ister. Emmek ve uyku bağlantısı sık rastlanan bir durumdur.
Bebek böyle bir bağlantı kurduysa, yorgun olduğunda da beslenmek isteyebilir çünkü “onun için uykuya geçmenin yolu” budur.
Çoğumuzun düşündüğünün aksine her bebeğin yorgunluğa dair işaretleri farklı olabilir.
Örneğin yorgun bir bebek,
- ellerini yumruk yapabilir.
- kollarını ve bacaklarını sallayabilir.
- huysuzluk yapabilir.
- yüzünü ekşitebilir.
- mırıldanıp homurdanabilir.
Bu işaretler de genellikle açlıkla karıştırılabilir.
Mide Rahatsızlığı
Pek çok sağlıklı, normal gelişen ve anne sütüyle beslenen bebekte laktoz yüküne bağlı olarak aşırı gaz ve sık gelişen bağırsak hareketleri gibi gastrik semptomlar ortaya çıkabilir.
Bunlar genellikle sık ve büyük miktarlarda beslenmeyle ilgili olabilir. Ve bu durum bebeklerde karın ağrısına yol açabilir.
Karnı ağrıyan bebek tıpkı açmış gibi ağrısını bastırmak ve rahatlamak için emmek isteyebilir. Bu kısır döngüde ebeveyn bebeğin gerçek ihtiyacını görmekte zorlanabilir.
Emme Düzeni
Bebeklerde sık beslenme veya “atıştırma” emmesi yaygın karşılaşılan durumlardır. Bu tür beslenmede bebek her seferinde küçük miktarlarda süt emer. Ama bunun sonucu olarak kısa bir süre sonra tekrar beslenmek ister.
Emerken yorulup uyku haline geçen bebeklerde de sık rastlanan bir durumdur bu.
Bebeğe herhangi bir zararı olmasa da (bebeğin 24 saat içinde yeterli miktarda anne sütü aldığını varsaydığımızda) sürekli emme talebine karşılık vermek anne için zor bir deneyim olabilir.
Susamak
Bir bebek susadığı için de emmek isteyebilir. Ve bebek susadığı zaman açlık benzeri ipuçları verir ebeveynine.
Bu durumda bebeğin emme isteği doymamasıyla değil susamasıyla ilgili olabilir.
Bebeğim Emiyor, Doymuyor
Bir bebek karnını doyuracak miktarda emdiği halde hala açlık belirtileri gösteriyorsa, bebeğin başka bir ihtiyacına dair ipucunu doymadığına yoruyor olabilir misiniz? Gelin buna bakalım.
Bir bebek yeterli oranda besin maddesi alıyorsa,
- Sağlıklı oranda kilo alır. Boyu uzar. Baş çevresi genişler. Bunları zaten aylık kontrollerde doktorunuzla birlikte takip edebilirsiniz.
- Bebek günde en az 4-6 bez ıslatır.
- Bağırsak hareketleri her bebekte farklı olabilse de normal şartlarda bebeğin her gün kaka yapması gerekir.
- Bebek uyanık olduğu saatlerde aktif ve iletişime açıktır.
- Bebeğinizle yukarıdaki durumları gözlemliyorsanız, büyümek ve gelişmek için yeterli oranda besin maddesini bünyesine aldığını düşünebilirsiniz.
Diğer yandan bebek sürekli emmek ihtiyacı içindeyse, emmeyi diğer pek çok ihtiyacıyla ilişkilendirmiş olabilir.
Bebek bİr büyüme atağındaysa
beslenme İhtİyacı artar.
Ancak genellikle bir büyüme atağı yaklaşık 1 hafta sürer. Bu süreye dikkat edin.
Diş çıkarıyorsa, gazı varsa ve karnı ağrıyorsa, reflüden muzdaripse, stres yüklendiyse rahatlamak için emmek isteyebilir.
Peki bu durumlarda ne yapabilirsiniz?
Öncelikle bebeğinizin sağlık durumuyla ilgili onu takip eden doktoruyla konuşun. Örneğin reflü gibi bir durum söz konusuysa doktorunuzun önerilerini dinlemeniz önemli.
Diğer yandan bebeği rahatlatıp sakinleştirmek için birçok yol deneyebilirsiniz.
- Ortamınızdaki uyaranların sayısını azaltın.
- Bebeğe masaj yapın ve ona şarkılar söyleyin.
- Bebeği giyin. Bebek giymek hakkında tüm merak edilenlere buradan ulaşabilirsiniz.
- Bebeği sık sık kucağınıza alın.
- Onu kollarınızda sallayın.
- Bebekle sakin ve şefkatli bir ses tonunda konuşun.
- Bebeğe banyo yaptırın.
- Bebeğe masaj yapın.
- Şartlar uygunsa bebeği dışarı çıkarın ve ona temiz hava aldırın.
Tüm bunları yaparken önemli bir konu var, genellikle gözden kaçan: Sakin olmanız ve var olan sorun her ne ise bir çözümü olduğuna inanmanız.
Bunu yapmak çok kolay olmayabilir. Memelerinizde sürekli sizden birşeyler talep eden bir bebekle sakin kalmak sizden fersah fersah uzak olabilir. Tükenmişlik hissi sizi sık sık yoklayabilir. Hepsi çok anlaşılabilir. Ayrıca böyle hissetmeniz çok normal.
Burayı aşabilmeniz için bir ebeveyn olarak ihtiyaçlarınızı görmeniz ve onlara cevap vermeniz önemli. Yani gerektiğinde yardım isteyin. Ara vermeyi kendinizde hak görün. Ve bir sorun var ise bir çözümün de mutlaka var olabildiğine inanın.
Bebeğim Devamlı Meme İstiyor
Yeni ebeveynler için bebeğin sürekli ama sürekli meme istemesi bunaltıcı ve sinir bozucu bir durum olabilir. Fakat bebeğin tekrar tekrar beslenmek istemesinin pek çok sebebi var.
Ve bu sebeplerin tamamı sağlıklı ve normal.
Emzirmek bebeği doyurmanın çok ötesinde bir anlama sahip.
Emzirme düzeni ve süresi sürekli büyüyen bebeğinizin ihtiyacına göre günden güne, aydan aya değişir.
Bu yüzden sıkı durun! Yeni anne olarak yapabileceğiniz en iyi şey, içgüdülerinize dayanarak bebeğinizin ihtiyaçlarına cevap vermek.
Unutmayın bebek öğreniyor, siz öğreniyorsunuz
Bebeğin ve sizin öğrenecek çok şeyiniz var. Ve birlikte zaman geçirdikçe her şey daha rahat olacak. Çünkü siz bebeğinizi tanıyacaksınız.
Bebeğiniz dünyaya uyum sağlıyor
Bebeklerin sinir sistemi henüz olgunlaşmamıştır. Ve yeni sesler, kokular ve görüntülerle geçen bir tam günün ardından bebek yorulur. Ağlamaya başlar. Bu demek değildir ki bebek aç ya da sütünüz yetmiyor.
Bebeğin sakinleşmek için beslenmeye ve emmeye ihtiyacı var. Bebek uyum sağlamak için annesiyle ten temasında olmak istiyor.
Bebek memeyi iyi kavrayamıyor olabilir
Bebeğin emerken memeyi doğru kavraması önemli bir unsur.
Bebek emerken canınız yanıyorsa, meme ucu bebeğin ağzından sık sık çıkıyorsa, meme ucunuz düzleşiyorsa, bebeğin kilo alımı beklenenden yavaşsa, emzirme seansları uzun sürüyorsa bir emzirme danışmanı ya da bebek hemşiresiyle görüşün.
Bebeğin mide boyutu
Bebeğin beslenme kapasitesi doğal olarak mide boyutuyla ilgili. Bu nedenle yeni doğan bebekler hemen doyar ve kısa süre sonra acıkır. Çünkü anne sütü kolay hazmedilir. Bebek büyüdükçe günlük içtiği süt miktarı da değişir.
Bebek rahatlamak ister
Bir bebek için annesine yakın olmaktan daha rahatlatıcı birşey yoktur.
Stres, günlük rutindeki herhangi bir değişiklik, yeni bir gelişimsel süreç gibi nedenlerle bebek annesine daha çok ihtiyaç duyar. Sevilmek, rahatlamak ve güven için…
Bebeğin ağrısı olabilir
Herhangi bir rahatsızlık ya da ağrı durumunda bebeğiniz sizi isteyecek ve göğsünüzde kendini rahat hissedecektir.
Bebek yorgun olabilir
Anne sütünün içeriğinde bebeğin sakin ve doygun hissetmesine yardımcı bileşenler bulunur. Bu yüzden bebeğiniz yorulduğunda, uyku ihtiyacında sık sık emmek ister. Çünkü anne sütü onu istediği yere götürür.
Bebek susamış olabilir
Bebeğiniz yeni doğan evresinden çıkıp biraz daha büyüyünce susayabilir. Meme isteme nedenlerinden biri de susuzluk olabilir.
Bebek hastalanıyor olabilir ya da çoktan hastalandı
Bebeğin sürekli meme istemesinin ardında hasta olma durumu yatabilir. Bebek anne sütü desteğiyle bağışıklığını güçlendirip gerekli anitkorları alıyor olabilir.
Ya da bebek çoktan hastalandıysa tüm günü göğüslerinizde geçirmek isteyebilir.
Ilık süt ve anne teninin sıcaklığı dışında hiçbir şey bebeğe iyi gelmeyebilir.
Unutmayın bebek hasta olduğunda bol bol emzirmek her zaman en iyisi.
Bebek bu sayede susuz kalmaz. Hem de bebeğin ağzından sizin bedeninize geçen bakteriler sayesinde sütünüz bebeğin bağışıklığını desteklemek üzere evrilir.
Bebek sadece emmek ister
Bu, bebeğin sizi bir emzik gibi kullandığı anlamına gelmez.
Annenin memesini emmek bir bebek için emme dürtüsünü doyurmanın en en doğal yoludur.
Ayrıca bebeğin sizi emmesi sayesinde hem kendiniz hem de bebeğiniz için aşk hormonu oksitosin salgılarsınız. Bu hem iyi hissetmenizi hem de bebeğinizle sağlam bir bağ geliştirmenizi sağlar.
Süt kaynağınızın desteğe ihtiyacı var
Bebeğin daha sık meme istemesinin ardından sizin süt kaynağınız bir sebeple azalması yatabilir. Bebekler bilinçli varlıklardır. Sürekli meme isteyerek süt üretiminizi artırmaya çalışıyor olabilir.
Bebek büyüme atağında olabilir
Bebeğiniz bir büyüme atağındayken daha sık emmek ister. Çünkü yeni fiziksel ve bilişsel beceriler geliştirirken daha fazla besin kaynağına ihtiyaç duyar.
Sütünüz çok lezzetli
Bazen de sebep bu olabilir. Bebek emmek ister çünkü sütünüz çok lezzetlidir.
Lütfen her koşulda kendinize ve bebeğinize güvenin. Çevrenizden duyduğunuz bilgilerle, yakınlarınızın beklentileriyle ilgilenmeyin. Mutlaka herkes iyiliğinizi istiyor ama bazen sözler maksadını aşabiliyor.
Bebeğinizi büyütürken onun ipuçlarını ve içgüdülerinizi merkeze koyun.
Kendi emzirme yolculuğunuzu başkalarıyla asla kıyaslamayın.
Şu bilgileri mutlaka aklınızda tutun:
- Sağlıklı bir bebek günde 8-12 kez beslenir.
- Süt üretebilmek için göğüslerinizin tam olarak boşalması gerekir.
- Bebeğinizi emzirdiğinizde onun duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarını gideriyorsunuz, bunu hep aklınızda tutun.
Bebeğimin Doymadığını Nasıl Anlarım?
Bebek doymadığını ve beslenmeye devam etmek istediğini pek çok yolla anlatır. Size düşen bebeğin bu sinyallerini okumayı öğrenmektir.
Bir bebek doymazsa,
- Memeden ayırdığınızda ya da biberonu çektiğinizde huzursuzlanır, hatta ağlar.
- Yemek arar gibi başını sağdan sola, soldan sağa çevirir.
- Başını göğsünüze ya da çenenize veya biberona doğru çevirir.
- Ağzını açar ve kapar, tıpkı yavru kuşlar gibi.
- Ağzıyla emme hareketleri yapar.
- Parmaklarını, ellerini ya da giysisini emer.
- Dudaklarını şapırdatır, ağzı sulanır, dilini dışarı çıkarır.
- Yüzünüze bakar, sizi odanın içinde gözleriyle takip eder.
Umarım size fayda sağlayan bir içerik okuduğunuzu düşünüyorsunuzdur ve yorumlarınızla katkıda bulunursunuz. Deneyimlerinizden faydalanmak bizi mutlu edecek ve kendimizi geliştirmemizi sağlayacaktır. Teşekkürler.
Kaynaklar: healthline.com, familydoctor.org, babycareadvice.com, verywellfamily.com, parenting.firstcry.com, llli.org, whattoexpect.com,
