Bebek uyku arkadaşı bir konfor nesnesi. Uykuya geçişte, uyku döngüleri arasındaki kısa uyanmalarda bebeğe konfor sağlar. Buradaki konfor fiziksel bir rahatlıktan çok duygusal bir rahatlığı temsil eder.
Yani konfor nesnesi (geçiş nesnesi de denir) özellikle alışılmadık durumlarda ya da uyku zamanı bebeğe psikolojik rahatlık sağlayan araca denir. Bebeği rahatlatabilir ve ona güvende olduğunu hissini verebilir.
Kendi çocuğunuzda olmasa dahi çevrenizde özel battaniyesi ya da tavşanı, ayısı veya bağlandığı herhangi bir nesne olmadan uykuya geçiş yapamayan çocuklara mutlaka tanık olmuşsunuzdur.
Araştırmalar yaklaşık 9. ayındaki bebeklerin yüzde 60’ının bir konfor ya da güvenlik nesnesine bağlandığını gösteriyor.
Uzmanlar bu durumu normal karşılıyor. Bazı çocuklarda ise böyle bir bağlılık asla gerçekleşmiyor ve bunda da herhangi bir sorun yok.
Bebek uykusu ve uyku arkadaşı konusunda yaptığım araştırmalar beni hep her çocuğun kendi özelinde değerlendirilmesi gerektiğine götürdü; çocukla ilgili her konuda olması gerektiği gibi.
Uyku ihtiyacı ve uyku alışkanlıkları her bebek için farklı.
Bu noktada konulara doğru ya da yanlış penceresinden değil de bebeğin ve ailesinin ihtiyaçları açısından bakmalı diye düşünüyorum.
Uyku arkadaşı konusunda bu yaklaşımı benimsemek önemli.
Şimdi uyku arkadaşı konusunu birlikte araştıralım…
Uyku Arkadaşı Nedir?
Uyku arkadaşı bebeğin uykuya geçişinde ona
- rahatlık ve
- güven sağlayan bir konfor, güvenlik ya da geçiş nesnesidir.
Bu bir oyuncak da olabilir bir battaniye de.
Temelde uyku arkadaşı büyümekte olan bebeğiniz için bir ekstra güvenlik teminatından başka birşey değil.
Bebeğiniz büyüdükçe, özellikle 6-9. aylar arasında büyük gelişimsel değişimler yaşar. (Her bebeğin gelişimsel süreci farklıdır ancak genel çerçevede bu aylar büyük değişimlere gebe bir zaman aralığı olarak değerlendirilir.)
Emeklemek, gündüz uykularının ikiye düşmesi ve ayrılık kaygısındaki olası artış bunlar arasındadır. Düşündüğünüzde bunlar, küçük bir bebek için büyük değişimlerdir.
İşte konfor nesneleri genellikle bu dönemde devreye girer.
Bebek kendiliğinden ya da ailesinin yönlendirmesiyle kendisine güvende ve iyi olduğunu hatırlatabilecek bir nesneye bağlanır. (Ya da böyle bir bağlılık hiç gelişmez ve bu çok normal bir durumdur.)
Peki neden bir nesneye bağlılık olur? Uzmanlar nesne hiç değişmediği için bu bağlılığın geliştiğini söylüyor.
Nesne hep aynı ve hep orada. Bunun bebek açısından sakinleştirici yönü çok fazla.
İşte tam da bu nedenle bir uyku arkadaşı, gece uyku döngüleri arasında uyanan bebeğin güvenle uykuya dönmesi açısından güvenli bir yol arkadaşı görevi görebilir. Ancak bu her bebek için geçerli değil.
Uyku Arkadaşı Hangi Ayda Kullanılır?
Uzmanlar bebeğin 12. aydan evvel herhangi bir yumuşak nesne ile uyumasını doğru bulmuyor.
Amerikan Pediatri Akademisi uzmanlarına göre yastık benzeri oyuncaklar, battaniyeler, her türlü yorgan, örtü, yatak kenar koruyucusu ani bebek ölümü sendromu ve boğulma riskini artırır.
Olmayacak gibi görünse de bir oyuncağın ya da örtünün uyurken bebeğin yüzünü kapatması ve boğulmasına yol açma riski vardır. Ve bu risk 1 yaşından küçük bebeklerin yaşamını tehdit eder.
Bu nedenle uzmanlar özellikle erken dönemdeki bebeklerin karyolasında peluşlar dahil olmak üzere herhangi bir oyuncak, yorgan, yastık ve örtü bulundurulmamasını tavsiye eder.
12. aydan itibaren bebekler yüzlerini kapatan herhangi bir nesneyi alıp kenara koyma, yataktan doğrulma ve sağa sola dönme konusunda beceri kazanmış olurlar.
Bu durumda uyku arkadaşı olarak özel bir oyuncak ya da örtüyü seçmeleri ve onunla uyumalarında sakınca yoktur.
Uyku Arkadaşına Nasıl Alıştırırım?
Bir uyku arkadaşının bebeğinize uykusu sırasında eşlik etmesini istiyor ancak bunu nasıl yapacağınızı bilmiyorsanız, aşağıdaki bilgilerin işinize yaramasını umarız.
- Öncelikle bebeğe sunacağınız oyuncağın güvenli olduğundan emin olun.
- İkinci adım, oyuncağın bebeğin yaşına uygunluğuna dikkat etmek. Unutmayın uzmanlar 1 yaşından önce bebeklerin herhangi bir oyuncakla uyumasını önermiyor. Çocuğunuz bir uyku arkadaşıyla uyumaya hazırsa, oyuncağın boğulmaya yol açabilecek küçük parçalar içermediğinden emin olun. Ayrıca oyuncağın, bebeğin karyoladan inmesini kolaylaştıracak kurdele, kuşak gibi parçalar içermemesi de önemli.
- Çocuğunuzu en iyi siz tanırsınız. Uyku arkadaşı olarak onun hoşuna gidebilecek bir nesne seçin. Karyolasına iki oyuncak yerleştirin ve bekleyin. Zaman içinde bir tanesini uyku arkadaşı olarak seçmesi mümkün.
- Bebeğe uyku arkadaşı sunma aşamasında, olası oyuncağı gündüz aktivitelerinde kullanmak bebeği aynı oyuncağa alıştırmak yolunda destekleyici olabilir.
- Bebeğinizin hali hazırda oturmuş bir uyku rutini varsa, işiniz biraz daha kolay olabilir. Diyelim ki bir peluş kuzuyu bebeğinize uyku arkadaşı olarak sunmak istiyorsunuz. Kuzuyu uyku öncesi masal ya da kitap okuma seansına dahil edin. Her akşam bunu tekrarlayın. Bir süre sonra çocuğunuzun kuzuyu bir uyku arkadaşı olarak benimsemesi mümkün. Her şey yavaş yavaş ve sabırla istediğiniz noktaya gelebilir, unutmayın.
Bebekler İçin Uyku Arkadaşı Faydalı mı?
Uyku arkadaşı bebek için bir güvenlik nesnesi. Onu rahatlatan, ona güven veren bir araç. Bu şekilde bebeğin uykuya geçişine destek olması onun faydalı yönünü temsil ediyor.
Ancak şunu da hep hatırlayın, uyku arkadaşı bir yardımcı nesne. Ve her bebek bu yardımı alacak diye bir kural yok.
Bebeğin uyku düzeni konusunda zorluklar yaşıyorsanız ve günlük yaşamınız bundan etkileniyorsa öncelikle bu konuda uzman kişilerden, örneğin bir uyku danışmanından yardım almalısınız.
Bebeklerde Uyku Döngüsü, Bebek Uyku Kılavuzu, Bebeklerde REM Uykusu yazılarımız uyku konusunu anlamak için iyi birer kaynak. Okumanızı tavsiye ederim.
9. ay civarından bebeğin beyninde büyük değişimler olur. Örneğin sizden ayrı bir insan olduğunu ve her an onunla birlikte olamayacağınızı öğrenmeye başlar. Bu da bebekte ayrılık korkusunu tetikleyebilir. Uykuya dalmayı zorlaştıran konulardan biri de budur.
Bu noktada bazı aileler çocuklarını bir uyku arkadaşı ile tanıştırır. Bu, çocuğun güvende olduğunu ona hissettiren ve onu sakinleştiren herhangi birşeydir. Çocuk güven ve rahatlamayı o nesne ile bağdaştırır.
O nesne bir yetişkin için basit birşeydir ama çocuk için çok fazla şeyi ifade eder. Öncelikle gece gündüz çocukla olan, hep yanında bulunan sabit bir dayanaktır. Bunun anlamı elbette çok büyüktür.
Yanında olamadığınız durumlarda sizin temsil ettiğiniz güveni, bir uyku arkadaşı ya da daha geniş anlamıyla bir konfor nesnesi verebilir çocuğa.
Sizinle konfor nesnesi arasındaki fark, konfor nesnesinin çocuk tarafından kontrol edilebiliyor olmasıdır. O hep oradadır; uykudayken kolunun altında, parmaklarının arasında, gündüz elinin altında.
Uzmanlara göre uyku arkadaşı gibi geçiş nesneleri (konfor nesnesi) bebek için ebeveyninin bir nevi temsilcisi. Anne-baba bebeğin etrafında olmadığında; bebek yorgun, uykulu, hasta ya da kaygılı olduğunda bir yedek arkadaş.
Bu açıdan uyku arkadaşı, bebeğin anne-babadan özgürleşmesinin ilk adımı, anne-babaya küçük bir hareket alanı tanıyabilen bir araç olarak görülebilir.
Uzmanlar bu durumu genel olarak
- normal ve sağlıklı olarak değerlendiriyor;
- bebeğin uyku arkadaşı olarak seçtiği nesnenin güvenlik riski yaratmayacak, sağlıklı bir ürün olması gerektiğinin önemle altını çiziyorlar.
Şimdi madde madde uyku arkadaşı, genel ifadesiyle de konfor nesnelerinin yararlarına bakalım:
- Bebeğin rahatlamasına ve uykuya dalmasına yardımcı olur.
- Çocuğun konuşabildiği, yanı başında uyuyabildiği ve deneyim paylaştığı bir eşlikçidir.
- Ebeveynlerinden ayrı kaldığında, örneğin uyku zamanı ya da kreş saatlerinde, çocuğa güven hissi verir.
- Bebek korktuğunda ya da üzüldüğünde, örneğin gece yarısı, rahatlamasını sağlar.
- Tanıdık olmayan ortamlarda bebeğin güvende olduğunu hissetmesine destek olur. Çünkü bebeğin evinin güvenli ortamı ile içinde bulunduğu tanıdık olmayan durum arasında bağlantı kurmasını sağlar.
Önemli Not: Amerikan Pediatristler Birliği 12 aydan küçük bebeklerin herhangi bir oyuncak, battaniye, yastık ya da örtü ile uyumasını önermiyor. Burada amaç boğulma ve ani bebek ölümü riskini mümkün olduğunca ortadan kaldırmak.
12 aydan küçük bebeğinizin bir uyku arkadaşı varsa ve onsuz uykuya dalamıyorsa, bebek uyuduktan sonra ilgili oyuncak ya da nesneyi karyola ya da beşiğin içinden alabilirsiniz.
Uyku Arkadaşı Zararlı mı?
Bebek karyola ya da beşik oyuncağı olarak satılan oyuncaklara bebeğin özellikle ilk 6 ay ihtiyacı yoktur.
Uzmanlar bebeğin uyku alanının boş ve temiz olmasının önemini vurgular. Bebeğin yatağına konulan her bir eşyanın boğulma ve ani bebek ölümü riskini artırma durumu olabilir.
Ayrıca yatağın içindeki fazladan her eşya toz anlamına da gelir. Bu nedenle bebeğin uyku alanını özellikle ilk aylarda temiz ve sade tutmakta fayda var.
Bir uyku arkadaşının zararlı olabileceği düşüncesinin temelinde de bu durumlar yatar: Boğulma, ani bebek ölümü sendromu riski ile hijyen.
Dahası ilk 6 ayda bebeğin en çok ihtiyaç duyduğu şey oyuncaklar değil, ebeveynlerinin ve/veya bakım veren yetişkinlerin ilgisi, sevgisi, şefkati, sarılması ile diğer ihtiyaçlarının zamanında karşılanmasıdır.
6 aydan sonra gelişim farklı bir ivme kazanır. Bebek tanıdık yüzlerle birlikte olduğunda daha rahat hisseder. Oyuncak seçer. Yeni durumlar ve kişilere maruz kaldığında yüzünde ilk korku işaretlerine tanık olabilirsiniz.
İşte bu noktada genellikle konfor nesneleri devreye girebilir. Bebek sabit, değişmeyen, hep onunla olan bir nesneye bağlılık geliştirebilir.
Uyku arkadaşı bir konfor nesnesidir.
Bebek, bağlılık hissettiği ve ona güven veren
bir nesneyle daha rahat uykuya dalabilir.
Çünkü bu nesne tanıdık varlığıyla bebeği
rahatlatıp sakinleştirir.
Bu her bebek için uygun bir durum değildir. Bazı bebekler herhangi bir oyuncağa, nesneye bağlanmayabilir. Ve bunda bir sorun yoktur.
Bir bebeğin uyku arkadaşından herhangi bir zarar görmemesi için dikkat edilmesi gerekenleri şöyle sıralayabiliriz:
- 12. aydan önce bebeğin karyola ya da beşiğinde herhangi bir oyuncak, battaniye, örtü, yorgan, yastık bulundurmayın.
- 12. aydan önce bir nesneyi uyku arkadaşı olarak seçen bebeğiniz uykuya daldıktan sonra güvenlik amacıyla bu nesneyi bebeğin yanından alın.
- Peluş, kumaş oyuncakları sık sık yıkayın.
- Mümkünse bebeğin yatağında özellikle peluş oyuncak bulundurmayın. Çünkü bu tür oyuncaklar toz tutar ve bebeğin yatağının, karyolasının içinin temiz, mümkün olduğunca tozdan arındırılmış olması önemlidir.
- Bebeğin lego parçaları gibi küçük parçalı oyuncaklarla uyumasına izin vermeyin. Bunlar ciddi boğulma riski yaratırlar.
Uyku Arkadaşı Nasıl Seçilir?
Uyku arkadaşı, çocuğun sakin ve güvende hissetmesine destek olan bir araçtır. Özellikle uykuya dalmada etkisi hissedilebilir ancak gün boyu bir konfor nesnesi olarak çocukta sakinleşmeye de yardımcı olabilir.
İngilizce’de bu nesneler duygusal yakınlık nesnesi anlamına gelen “lovey” ismiyle ifade edilir.
Ayrıca geçiş nesnesi anlamına gelen “transitional object” olarak da bilinirler. Çünkü bebeğin anne-babaya bağımlı bir bebekten daha bağımsız bir çocuğa doğru evrilmesine destek olabilirler.
Bu bir bakış açısı tabii ki. Sizin bir uyku arkadaşını nasıl gördüğünüz çok önemli.
Her çocuğun bağlılık geliştirebileceği uyku arkadaşı farklıdır. Bazısı yumuşak dokunuşlu bir oyuncağı seçerken bazısı bir diş kaşıma halkasına bağlanabilir. Ya da annenin fuları veya bir kurdele parçası da bir battaniye kadar etkili olabilir bebeğin yaşamında.
Aşağıda en sık karşılaşılan uyku arkadaşı çeşitlerini bulabilirsiniz.
- Örme, peluş ya da başka tür kumaştan bir oyuncak (tavşan, balık, ayı vs.)
- Battaniye, örtü, herhangi bir bez parçası
- Ebeveynin giysisinden bir parça, örneğin ipek bir kravat, kuşak, fular vs.
Önemli not: Uyku arkadaşı seçiminde genellikle bebeğin tercihleri etkin olur. O nesnenin bebeğe verdiği his önemlidir.
Neler Uyku Arkadaşı Olabilir?
Her çocuğun uyku arkadaşı olarak bağlandığı nesne farklıdır.
Çocuk uyku arkadaşını seçerken dokunuşu, kavraması en rahat ve ona kendini güvende, sakin hissettiren nesneye yönelir. Koku da tercihi belirleyen bir unsur olabilir.
Genel olarak uyku arkadaşı olarak seçilen konfor nesneleri aşağıda yer alıyor. Çeşitler genişletilebilir.
Çocuğunuz uyku arkadaşı seçerken dikkat etmeniz gereken onun güvenliği ve sağlığıdır. Çocuğa sunduğunuz alternatiflerde öncelikle bu iki unsuru değerlendirmeniz gerekir.
- Yumuşak kumaştan ya da örme hayvan figürleri (ayı, tavşan vs.)
- Battaniye, örtü
- Herhangi bir kumaş parçası
- Kurdele
- Ebeveynin bir giysisi: İpek bir fular, kravat, kuşak vs.
Bebek Uyku Arkadaşına Nasıl Alıştırılır?
Bebek uyku arkadaşına nasıl alıştırılır gibi bir soru soruluyorsa bebeğin uykuya geçişiyle ilgili farklı yollar deneme ihtiyacı var anlamına gelebilir.
Bebek Uyku Kılavuzu, Bebeklerde REM Uykusu, Bebeklerde Uyku Döngüsü uyku konusunda yararlı bilgilere ulaşabileceğiniz kaynaklar.
Diğer yandan çocuğunuz özelinde bilgilenmek, çocuğunuzda bir uyku düzeni oturtmak gibi niyetleriniz varsa onu takip eden doktoruyla ya da bir uyku danışmanıyla iletişime geçmenizde fayda var.
Şimdi biz burada uykuya geçişte yardımcı olabilecek bir konfor nesnesini nasıl kullanabiliriz, ona bakalım:
- Bebeğe uyku arkadaşı olarak önereceğiniz nesnenin onun hayal gücünü destekleyebilecek herhangi birşey olabileceğini unutmayın.
- Uyku arkadaşının bebeği heyecanlandırmaktan çok sakinleşmesine destek bir nesne olmasına dikkat edin.
- Uyku arkadaşı olarak seçilen nesnenin uykuyla eşleşmesi için onu başlangıçta hep bebeğin yatağında tutun.
- Uyku zamanı geldiğinde uyku arkadaşını göstererek “Artık uyku zamanı” benzeri cümlelerle bebeği uykuya hazırlayın.
Uyku Arkadaşı Gerekli mi?
Uyku arkadaşının gerekli olup olmadığı, çocuğunuzla ilgili her durumda olduğu gibi size bağlı bir karar.
Bazı çocuklar herhangi bir nesneye bağlanma yaşamazlar. Bazılarında ise durum farklıdır.
Çocuğunuzu sizden iyi kimse tanıyamaz ve ihtiyaçlarını sizden iyi kimse öngöremez.
Özetle, uyku arkadaşının gerekli olup olmadığına karar verecek olan sizsiniz.
Uyku Arkadaşı Kaç Yaşına Kadar Kullanılır?
Anne ve babalar belli bir zaman geldiğinde çocuklarının uyku arkadaşı olmadan uyuması gerektiğini düşünebilir. Ancak uzmanlar çocuğun uyku arkadaşını bırakması için belli bir yaştan söz etmenin mümkün olmadığını söylüyor.
Her çocuk uyku arkadaşı ile uyumayı kendi zamanında bırakır. Bu da çocuğa, aileye, çocuğun mizacına ve deneyimlerine bağlıdır.
20 aylıkken seçtiği uyku arkadaşı ile 8 yaşında da uyuyan bir çocuğunuz olabilir. Ya da çocuğunuz zaman içinde farklı uyku arkadaşları ile uyumuş olabilir.
Sözün özü hepsi normal, hepsi çocuğa ve aileye özgü. Ve uyku arkadaşını bırakmak için önerilebilecek kesin bir yaş aralığı yok.
Peluş Oyuncak Alerji Yapar mı?
Uzmanlar özellikle alerji ve astım sorunu yaşayan ya da bu durumlara yatkınlığı olan bebeklerin peluş oyuncaklarla uyumasını, hatta oynamasını önermiyor.
Sebebine gelince…
Peluş oyuncaklar ev tozu akarları ve diğer alerjenlere ev sahipliği yapabilir. Hatta bu oyuncaklarda bebeğin hassas cildini tahriş edebilecek kumaş boyaları da mevcut olabilir.
Peki bu durumda ne yapmalı? Her çocuk gelişiminin bir döneminde peluş oyuncak dünyasına girer diye düşünüyor olabilirsiniz.
Alerji ve astımı tetiklemeyecek şekilde üretilmiş oyuncaklara yönelmek seçeneklerimizden biri.
Üzerinde “astım ve alerji dostu” ibaresi yer alan ürünler nispeten güvenli olmalı. Çünkü bu belli standartlara göre üretildikleri anlamına gelir.
Bu ürünler,
- Alerjen birikimini ortadan kaldırmak için kolaylıkla temizlenebiliyor olmalı.
- Astım ve alerji semptomlarını tetikleyebilecek ya da ciltte tahrişe yol açabilecek kimyasallar içermemeli.
- Sürtünme ya da salya ve tükürük nedeniyle boyası zarar görmemeli.
- Önerilen temizleme teknikleri nedeniyle aşınma, yırtınma gibi durumlara dayanıklı olmalı.
Peki bu oyuncaklara ulaşamazsanız, ne olacak?
Yaptığım araştırmalar ve kendi kızımız büyürken uzun süren öksürük nedeniyle edindiğimiz deneyimler beni şu noktaya getirdi: Geceleri mümkünse bebeğin odasında ve yatağında peluş oyuncak bulundurmamalı.
Gündüzleri de bebeğin elinin altındaki peluş oyuncak sayısını kısıtlamalı. Ve,
- Oyuncakları sık sık yıkamalı.
- Oyuncakları ev tozu akarları ve alerjenlerden kurtarmak için çamaşır makinesinde sıcak suda yıkamalı.
- Oyuncaklar çamaşır makinesinde yıkamaya uygun değilse, sıcak suda, uygun bir deterjanla elde yıkamalı. Güneşte kurutma yapmalı. Ve kuruduktan sonra bir buzdolabı poşetine koyarak derin dondurucuda 72 saat bekletmeli.
Umarım size fayda sağlayan bir içerik okuduğunuzu düşünüyorsunuzdur ve yorumlarınızla katkıda bulunursunuz. Deneyimlerinizden faydalanmak bizi mutlu edecek ve kendimizi geliştirmemizi sağlayacaktır. Teşekkürler.
Kaynaklar: webmd.com, sleeplady.com, whattoexpect.com, fatherly.com, babycenter.com, careforkids.com.au, asthmaandallergyfriendly.com
