Bebekler için karınüstü pozisyonda zaman geçirmek gelişimsel açıdan çok önemli.
Çünkü bu sayede bebekler kas, iskelet ve sinir sistemlerini geliştirme fırsatı bulur.
Uzmanlar karınüstü aktivite (tummy time) olarak adlandırılan zaman diliminin bebeğin motor becerilerinin gelişimine temel oluşturabileceğini söylüyor.
İngilizce şöyle bir ifade var: “Back to sleep, tummy to play”. Türkçe’ye “sırtüstü uykuya, karınüstü oyuna” şeklinde çevirebiliriz.
Yazımızda tummy time kavramını ele aldık. İyi okumalar…
Karınüstü Aktivite (Tummy Time) Nedir?
Karınüstü aktivite bebeğinizi zaman geçirmesi için yüzüstü pozisyonda uygun bir zemine yerleştirmeniz anlamına geliyor.
Bebeğin karınüstü pozisyonda zaman geçirmesi; başını kaldırması ve en nihayetinde oturması, emeklemesi, yürümesi için gereken kasları geliştirmesi açısından önemli.
Bebek karınüstü pozisyonda daima uyanık ve sizin dikkatli gözetiminiz altında olmalı.
Mayo Klinik uzmanları karınüstü aktivitenin faydalarını şöyle sıralıyor:
- Bebeğin boyun ve omuz kasları güçlenir.
- Bebeğin motor becerileri gelişir.
- Bebekte düz kafa sendromu riskini önler.
Bebeğin uzun süre sırtüstü pozisyonda yatması başın aynı bölgesine basınç uygulanması anlamına gelir. Bu da doğumdan sonra yumuşak ve kolaylıkla şekil değiştirebilir durumdaki kafatası kemiklerini etkiler.
Karınüstü pozisyon bebeğin başının arkasında düzleşmeyi (plagiosefali) önlemek açısından önemli.
Hepimiz biliyoruz ki ani bebek ölümü sendromu riskini azaltmak için bebekleri sırtüstü pozisyonda yatırmak önerilir. Ancak sürekli aynı pozisyonda yatmanın da bebek üzerinde yaratabileceği dezavantajlar var.
İşte karınüstü aktivite; bebeğe yetişkin gözetiminde farklı bir pozisyonda zaman geçirme olanağı tanır.
Bebek karınüstü pozisyonda iken hem siz hem de bebek mutlaka uyanık olmalısınız.
Gözünüzü bebeğin üstünden ayırmamalısınız.
Bebekler Ne Zaman Karınüstü Yatar?
Amerikan Pediatristler Birliği, doğumun ardından hastaneden eve gelen bebeğin yetişkinin dikkatli gözetimi altında karınüstü yatırılabileceğini söylüyor.
İlk birkaç hafta günde 2-3 kez 1-2 dakika süreyle bebeği yüzükoyun yatırabilirsiniz.
Zaman ilerledikçe bebeğin günde birkaç kez 10-15 dakika süreyle karınüstü pozisyonda kalabildiğini göreceksiniz.
Tummy Time Neden Önemli?
Cleveland Klinik uzmanları tummy time yani karınüstü aktivite zamanını bebeğin ilk egzersizi olarak tanımlıyor.
Bebeği sadece karınüstü pozisyonda uygun bir zemine yerleştirmekten ibaret olan bu egzersiz son derece basit. Ancak bebeğin gelişimi açısından etkileri büyük.
Aşağıda karınüstü aktivitenin bebek için neden önemli olduğunu okuyacaksınız:
Motor becerilerinin gelişimine destek olur
Karınüstü pozisyonda zaman geçiren bebekler, başlarını kontrol etmek, yuvarlanmak ve emeklemek için gerekli olan kaslarını geliştirme imkanı bulur.
Bebeğin uygun bir zeminde zaman geçirmesi karın kaslarının gelişimine yardım ederken, sırt, boyun ve kol kaslarının gelişimini de destekler.
Aslında şöyle söylemek mümkün: Karınüstü aktivitenin yolu emeklemek ve yuvarlanmak gibi gelişimsel kilometre taşlarına çıkıyor.
Bazı araştırmalara göre karınüstü pozisyonda zaman geçirmeyen bebeklerin motor gelişiminde gecikmeler olabiliyor.
Kafatası deformasyonu riskini azaltır
Ani bebek ölümü sendromu riskini azalttığı için bebekler sırtüstü yatırılmalı.
Ancak bir bebeğin sırtüstü pozisyonda çok uzun süre kalması bir başka sendromun önünü açabiliyor: Düz kafa sendromu, tıbbi adıyla plagiosefali.
Bebeğin karınüstü pozisyonda zaman geçirmesi bu sendromun gelişme riskini azaltıyor.
Günümüzde plagiosefali yani düz kafa sendromuna sık rastlanıyor. Neyse ki bu, genellikle tehlikeli ve kalıcı bir durum değil.
Duyusal gelişimi destekler
Karınüstü pozisyon bebeğin aynı zamanda farklı beden hareketlerini deneyimlemesini sağlar. Bebek kollarının ve bacaklarının nasıl hareket ettiğini öğrenmeye başlar.
Ve karınüstü pozisyonda olmak bebeğe, tam anlamıyla dünyaya farklı bir pencereden bakma olanağı verir.
Bağ kurmak için fırsat verir
Başlangıçta yeni doğan bebeğinizle eğlenmek için çok fazla fırsatınız yoktur. Karınüstü aktivite zamanı da en başta interaktif bir süreç sunmaz. Ne var ki bebeğin becerileri geliştikçe kendinizi bebekle birlikte farklı bir noktada bulabilirsiniz.
Uzmanlar karınüstü aktivitenin bebekle etkileşim açısından erken bir fırsat sunduğunu söylüyor.
Bir başka deyişle karınüstü aktivite zamanı bebekle bağ kurmanın yollarından biri oluyor.
Tummy Time Kimler İçin Önemli?
Tummy time yani karınüstü aktivite zamanı aşağıdaki gelişim aralığında olan bebekler için önemli:
- Yenidoğanlar ve boyun kontrolünü geliştirmekte olan 1-3 aylık bebekler için. Tummy time, yani karınüstü aktivite bu bebeklerin yuvarlanmak, oturmak, emeklemek ve yürümek için ihtiyaç duyduğu kasları geliştirmesine yardım eder.
- 4-7 aylık daha büyük bebekler için. Her ne kadar yuvarlansa ve otursa dahi bu bebeklerin yetişkin süpervizyonu altında karınları üstünde zaman geçirmesi gerekiyor. Çünkü bu şekilde kollarını doğru kullanmayı öğrenirken başlarını ve çenelerini de kaldırmayı pratik ederler. Bebekler kollarını, çenelerini ve sırt kaslarını güçlendirir.
- Tortikolis (eğri boyun) durumu yaşayan yenidoğanlar için. Gergin boyun kasları bebeğin başını çevirmesine izin vermez. Karınüstü aktivite bebekleri etrafa bakınmaya teşvik eder. Ayrıca doktorun vereceği egzersizlerle birlikte bebeklerin boyun kaslarının gevşemesine yardımcı olur.
- Düz kafa sendromu (plagiosefali) yaşayan bebekler için. Düz kafa sendromu, bebekler yaşamın ilk aylarında aynı sırtüstü pozisyonda uzun süre zaman geçirdiğinde ortaya çıkabilir. Yetişkin gözetiminde yüzükoyun zaman geçirmek düz kafa sendromu riskini ortadan kaldırır.
Karınüstü Egzersiz Ne Zaman Yapılmalı?
Amerikan Pediatristler Birliği doğumdan sonra eve gelen bir bebeğin yetişkin gözetiminde çok kısa sürelerle karınüstü pozisyonda yatırılabileceğini söylüyor.
Diğer yanda karınüstü egzersiz için bebeğin aç, huzursuz, uykusuz ve çok tok olmaması gerekiyor.
Bunun için en ideal zaman bebek kısa bir öğle kestirmesinden uyandığında ya da bir bez değişimi sonrası olabilir.
- Önce uygun bir zeminde bir bölgeyi hijyen açısından uygun duruma getirin. Yere temiz bir örtü ya da bir oyun matı serebilirsiniz.
- Zeminin soğuk olmaması bebeğin rahatı açısından önemli.
- Bebeğin ilgisini çekebilecek en fazla 2-3 oyuncağı yere koyabilirsiniz.
- Bebeğin karınüstü 1-2 dakika kalmasına izin verin. Bu süre bebek büyüdükçe uzayabilir.
- Karınüstü pozisyonda kalma sıklığı bebeğin içinde bulunduğu aya ve bu zaman diliminden zevk almasına bağlı olarak değişebilir.
Önemli not: Bebeğinizi asla karınüstü pozisyonda uyumaya bırakmayın. Bu durum ani bebek ölümü sendromu açısından belirgin bir risk faktörü.
Bebeğinizin sırtüstü uyuması sizde düz kafa sendromu endişesini artırıyor mu? Sakin olun. Çoğu vakada bu durum bebek büyüdükçe geçiyor. Buradan düz kafa sendromu ile ilgili detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.
Karınüstü Aktivite Ne Süreyle Yapılmalı?
Karınüstü aktivite, yani bebeğin karınüstü pozisyonda geçirdiği süre, bebek büyüdükçe artırılır.
Henüz yaşamının ilk günlerinde olan bir bebek için günde 2-3 kez 1-2 dakika karınüstü pozisyonda
olmak yeterlidir.
Bu süreyi bebek yüzükoyun pozisyonda kalmaktan zevk aldıkça 1’er, 2’şer dakika uzatabilirsiniz.
Bebek uykudan uyandıktan sonra, bir bez değişiminin ardından bebeği uygun bir zeminde karınüstü yatırabilirsiniz.
Burada gözünüz daima bebeğin üzerinde olsun. Bebeğin karnının çok tok ya da aç olmadığından emin olun.
Tummy time bebekleri emekleme, yuvarlanma gibi becerilere hazırlar. Bebek büyüdükçe karınları üstünde daha uzun süre geçirerek kaslarını daha da güçlendirir.
Peki bir bebeğin günde ne süreyle karınüstü aktiviteye ihtiyacı var? Şimdi madde madde buraya bir göz atalım:
- Günde en az 2-3 kez karınüstü aktivite için zaman ayırın.
- Bebeğin ilk günlerinde tek seferde karınüstü pozisyonda geçirdiği zaman 1-2 dakikayı geçmesin. Süreyi giderek uzatabilirsiniz.
- İlk ay günde toplamda en fazla 10 dakika karınüstü aktivite zamanı ayırın.
- İkinci ay toplam günlük süreyi 20 dakikaya çıkarabilirsiniz. Sonra bebek alıştıkça ve büyüdükçe bu süre uzayabilir.
Tummy Time Nasıl Yapılır?
Tummy time, bebeğin karınüstü pozisyonda zaman geçirmesini anlatan bir İngilizce ifade. Bu pozisyonda bebeklere neler olur, yetişkinlerin ne yapması gerekir onlara bir göz atalım:
Yenidoğanlar
Yenidoğan bebeğinizi kendi göğsünüzün ya da dizlerinizin üzerinde karınüstü yatırarak alıştırmalara başlayabilirsiniz. Günde 2-3 kez 1-2 dakika, başlangıç için yeterli.
Bebek karınüstü uzanırken başını kaldırmayı ve omuz ile boyun kaslarını güçlendirmeyi pratik edebilir. Bebek büyüdükçe karınüstü pozisyonda kaldığı süre uzayabilir.
Daha Büyük Bebekler
Uygun bir zeminde temiz bir bölgeye bir battaniye, örtü vs serin.
Bebeğinizi bu örtünün üzerinde yüzükoyun pozisyonda 3-5 dakika bırakın. Bunu günde birkaç kez tekrarlayın. Gözünüz daima bebeğin üzerinde olsun.
Bebek bu pozisyonda huysuzlanabilir. İlk deneyimleri olabildiğince kısa tutun. Zaman geçtikçe bebeğin karınüstü süresini uzatın.
Uzmanlar 3. ayına gelen bir bebeğin günde toplamda yaklaşık 1 saati karınüstü pozisyonda geçirebileceğini söylüyor.
Bebeğin başını kaldırıp bakması için çeşitli sesler çıkarın. Bebeğin önüne uzanmayı ve ulaşmayı denemeyi teşvik için ilgisini çeken bir oyuncağını koyun.
Tortikolis ya da Düz Kafa Sendromu Yaşayan Bebekler
Tummy time tortikolis’i ve/veya düz kafa sendromu olan bebekler için oldukça iyi.
Bebeği tummy time için dizinize yüzüstü yatırın. Bebeğin başı size dönük olmasın. Sonra konuşmaya ya da bebeğinize şarkı söylemeye başlayın. Bebeği yüzünü size dönmesi için teşvik edin. Bu egzersizi toplamda 10-15 dakika yapmaya çalışın.
Karınüstü Aktiviteyi Nasıl Yapmalı?
Karınüstü aktivite basit bir yöntem. Malzemeye ihtiyaç yok. Evdeki örtü, bebeğin ilgisini çekebilecek bir nesne yeterli.
Bu aktivite için yapacağınız en büyük yatırım sizin ilginiz.
Uzmanlar ebeveyn-bebek ilişkisinin gelişimi için karınüstü aktivite zamanının büyük bir fırsat olduğunu söylüyor.
Unutmayın küçük bebekler karınüstü pozisyonda 1-2 dakika kalsalar da yetişkin gözetiminde olmalıdır.
- Temiz zemine bir battaniye, örtü, oyun matı serin.
- Bebeğinizi karınüstü pozisyonda bu örtünün üstüne nazikçe koyun.
- Güvenlik gereği bebek karınüstü pozisyonda iken mutlaka bir yetişkinin gözetiminde olmalı.
- İlk ayda olmasa da sonraki aylarda bebeğin dikkatini çekebilecek bazı nesne ve oyuncakları yerdeki örtünün üzerine koyabilirsiniz. Burada amaç bebeğin oyuncağa uzanmasını, dolayısıyla kaslarını güçlendirmesini sağlamak. Bu şekilde bebek sağa sola dönmenin, yuvarlanmanın, çevreyi araştırmanın ve emeklemenin temellerini oluşturur.
Tummy Time Ne Zamana Kadar Yapılır?
Tummy time yani karınüstü aktivite zamanı, bebeğin emeklemeye başladığı 7-9. aylara kadar yapılmalı. Bu döneme kadar bebeğin karınüstü pozisyonda zaman geçirmesine fırsat vermek önemli.
Bu dönemden sonra tummy time bırakılabilir. Ancak devam etmesi durumunda ince motor beceriler ve nörogelişimsel açılardan faydalarının devam ettiğini uzmanlar söylüyor.
Bu nedenle 1 yaşına kadar bebek karınüstü pozisyonda zaman geçirmesi konusunda desteklenirse fayda sağlanmış olur.
Bebeğim Tummy Time’dan Nefret Ediyor
Bazı bebekler karınüstü pozisyonda aktivitede bulunmaktan, bu pozisyonda zaman geçirmekten hoşlanır. Ancak bazıları içinse bu tahammül edilemez bir durum olabilir.
Fakat siz pes etmeyin, düzenli aralıklarla ve her seferinde olanca şefkatinizle denemeye devam edin. Aşağıda yüzü koyun pozisyonda bebeğinizi rahat ettirebilecek, onu eğlendirebilecek öneriler okuyacaksınız:
1. Yavaş ilerleyin. Bazı bebekler karınüstü pozisyonda sadece birkaç dakikaya tahammül edebilir. Sorun yok. Siz de bebeğin tolere edebildiği süreye razı olun.
2. Bebekle aynı seviyede olun. Tummy time bir bebek için korkutucu olabilir çünkü tamamen yeni bir durum. Peki siz ona nasıl destek olabilirsiniz? Yere, bebeğin olduğu alana uzanın. Bebekle yüz yüze olun. Bu bebeği rahatlatacaktır.
3. Bebeğin bulunduğu alanda ayna kullanın. Bebek aynadaki görüntüsüne hayran hayran bakarken muhtemelen başını kaldıracak.
4. Bebeği kendi karnınızın ya da göğsünüzün üstüne koyun. Yenidoğan bebekler ebeveynleri ile ten teması içinde kendilerini güvende hisseder ve rahatlar.
5. Varsa, bebeğin büyük kardeşini de dahil edin. Başka bir çocuğunuz varsa onu da yerdeki oyun matına davet edin. Ve küçük kardeşiyle zaman geçirmesi için onu teşvik edin. Bu, küçük bebeğe de çok iyi gelir. Tabii mutlaka çocuklarınızın yanında olun, dikkatiniz onların üzerinde olsun.
6. Yapılması gerekenleri bebek karınüstü pozisyonda iken yapın. Örneğin banyo sonrası kurulama işlemini, bebeğe losyon sürmeyi, sırt masajını bebek yüzüstü pozisyondayken yapın. (Tüm bunları bebek dizlerinizin üzerinde karınüstü pozisyondayken de yapabilirsiniz.)
7. Şarkı söyleyin ya da bir hikaye anlatın. Bebek sesinizi duyduğunda başını kaldıracak ve çevreye bakacaktır. Bebekle göz teması kurmayı unutmayın.
8. Ekstra destek sağlayın. Küçük bir havlu ya da battaniyeyi yuvarlayarak bebeğin göğsünün altına doğru koyun. Bebeğin kollarını bu desteğin üstünden öne doğru uzatın. Bebeğin çenesinin, ağzının ve burnunun kapanmadığından emin olun.
Umarım size fayda sağlayan bir içerik okuduğunuzu düşünüyorsunuzdur ve yorumlarınızla katkıda bulunursunuz. Deneyimlerinizden faydalanmak bizi mutlu edecek ve kendimizi geliştirmemizi sağlayacaktır. Teşekkürler.
Kaynaklar: today’sparent.com, whattoexpect.com, raisingchildren.net.au, kidshealth.org, health.clevelandclinic.org, healthychildren.org, webmd.com, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
