Bebeğinizin artık bezi bırakma vaktinin geldiğini mi düşünüyorsunuz?
Tuvalet eğitimine geç kalmaktan, çocuğun işaretlerini kaçırmaktan mı korkuyorsunuz?
Neyi nasıl yapacağınız konusunda endişeleriniz mi var?
Sakin olun ve arkanıza yaslanın.
Bu sorular ve daha pek çoklarından yola çıkarak bebeklerde tuvalet eğitimini araştırdım. Ortaya kendi kızımın tuvalet eğitiminden edindiğim deneyimlerimi de aktardığım bu yazı çıktı.
Umarım sorularınıza yanıt bulursunuz.
Tuvalet eğitimi çocuk için hem fiziksel hem de ruhsal büyümenin önemli bir parçası. Bir devrin kapanışı yeni bir devrin başlangıcı.
Bu süreçte kıyaslamalardan uzak destekleyici bir tavrın, sadelik ve doğallığın herkese kolaylık sağlayacağı kesin.
Her çocuğun gelişim süreci, aile ortamı, alışkanlıkları birbirinden farklı. Bu da tuvalet eğitiminin başlangıç ve bitişinin her çocuk için farklı olabileceğini gösteriyor.
Çoğunlukla çocuğun verdiği ipuçları, sürecin kolay geçmesi açısından önemli. Yazıda bol bol değindim.
Çocuğuyla sağlıklı bağ kuran bir ebeveynin onun bezi bırakmaya ve tuvalet alışkanlığı kazanmaya dair işaretlerini yakalamaması imkansız.
İşin temeli her zaman çocuğa ve süreçlerine saygı duymaya dayanıyor. Ve yardım almak gerektiğinde, bir uzmana danışmak hem çocuk hem de ebeveyn için en iyisi. İyi okumalar.
Bebeklerde Tuvalet Eğitimi Kaç Yaşında Başlar?
Bebeklerde tuvalet eğitimi bebeğin fiziksel ve ruhsal gelişimiyle ilgili bir durum. Yaş belirleyici bir faktör değil.
Çocuk tuvalet eğitimi için hazır olduğunda bunu çeşitli yollarla belli eder.
Çocuğuyla sağlıklı bağ kuran her ebeveyn çocuğunun işaretlerini fark eder.
Genellikle çocuklar 18-24 ay arası tuvalet eğitimine hazır olduklarına dair işaretler verebilir.
Bazı çocuklar 3 yaşından önce tuvalet eğitimine hazır hissetmez. Bu normal bir durum Çocuk için bu kadar önemli bir konuyu aceleye getirmeyin.
Tuvalet eğitimine çok erken başlamak sürecin uzamasına dahi yol açabilir.
Örneğin kızımın süreci böyle oldu.
Ne çocuğun işaretlerini takip ettim ne de kendimi hazır hissettim. Ancak dışarıdan gelen uyarılar artık zamanın geldiğiyle ilgiliydi.
Kafam karışmıştı. Geç kalma kaygısı ağır basıyordu. Yaz mevsimi geçerse bu iş daha zor olabilirdi. Çünkü herkes öyle söylüyordu. Kızım 2 yaşında olmuştu. Mevsim yazdı. Bu işi halletmem en iyisiydi.
İşte böyle başladık kızımın tuvalet eğitimi sürecine. Hazır mıyız değil miyiz kendimize sormadık. Çok uzun sürdü. Arada geriye dönüşler oldu. Geceleri kıyametler koptu. Gündüzleri kendimi parklarda kaydırak, salıncak ya da gittiğimiz restoranların yerlerini silerken buldum. Sürekli özür diliyordum.
Kaç ay çifter çifter yedek ayakkabı taşıdım bilmiyorum. Kızım da eşim de ben de zorlandık. Güldüğümüz, başımıza gelenlerle dalga geçtiğimiz de oldu. Ama gerek var mıydı tüm bunlara?
Bu yüzden kendi deneyimimden yola çıkarak verebileceğim en iyi tavsiye, önce çocuğun işaretlerini takip etmeniz. Sonra kendinize sorun: Hazır mıyım?
Aşağıdaki soruları Mayo Klinik uzmanları hazırlamış. Bu sorulara verdiğiniz cevaplara göre çocuğunuzun tuvalet eğitimi için hazır olup olmadığını anlamanızın mümkün olabileceğini söylüyorlar.
- Çocuğunuz kendi başına yürüyüp tuvalete oturabiliyor mu?
- Çocuğunuz kendi başına pantolonunu aşağı indirip sonra yukarı çekebiliyor mu?
- Çocuğunuz yaklaşık 2 saat çiş yapmadan duruyor mu?
- Çocuğunuz basit yönergeleri anlayıp uygulayabiliyor mu?
- Çocuğunuz tuvaleti ya da lazımlığı kullanmak konusunda hevesli mi?
- Çocuğunuz iç çamaşırı giymek konusunda istekli mi?
Yukarıdaki soruların büyük bölümüne evet yanıtı verdiyseniz, çocuğunuz tuvalet eğitimi için hazır olabilir.
Cevaplarınızın çoğu hayır ise tuvalet eğitimi için beklemek daha yerinde bir karar olabilir.
Tabii ebeveynlerin hazır olması da önemli. Çocuğun tuvalet eğitimi konusundaki motivasyonunun yanı sıra sizin de sürece rehberlik etmek hevesinde olmanız gerekir.
Lütfen tuvalet eğitimindeki herhangi bir ilerleme ya da duraklama ve gerilemeyi çocuğun inatçılığı ya da zekasıyla ilişkilendirmeyin.
Unutmayın çiş, kaka kazaları bu sürecin olmazsa olmazı. Ceza ve ödüle bu süreçte yer olmamalı.
Tuvalet eğitimine en az 1-2 ay boyunca
zaman ve enerji ayırabileceğiniz
bir dönemde başlayın.
Çocuğumun Tuvalet Eğitimine Hazır Olduğunu Nasıl Anlarım?
Çoğu çocuk 18. ayda bağırsakları ve idrar torbası üzerinde bir miktar kontrol geliştirebilir.
Bu fiziksel beceri, çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğuna dair işaret kabul edilebilir.
Bir çocuğun duygusal olarak tuvalet eğitimine hazır olması ise tamamen bireysel bir durumdur.
Bazı çocuklar 18. ay gibi erken sayılabilecek bir dönemde buna hazırdır.
Bazıları ise 3 yaşından önce bezi bırakmaya hazır değildir. Hatta süreç 3 yaş sonrasına kalabilir.
Çocuğunuzun bezi bırakmaya ve tuvalet ya da lazımlık kullanmaya hazır olup olmadığını anlamak için aşağıdaki işaretleri takip ediniz.
- Çocuğun bezi en az 2 saat kuru kalıyorsa,
- Gündüz uykusundan uyandığında bezi kuruysa,
- Çişi geldiğinde ya da bağırsaklarında hareket olduğunda fark ediyorsa. Örneğin bağırsaklarında hareketlenme başladığında başka bir odaya gidiyor ya da masanın altına giriyorsa. Bu önemli bir farkındalık. Çünkü bağırsaklarındaki hareketin farkında olmayan çocuk tuvalet eğitimine hazır değildir.
- Fiziksel becerileri geliştiyse. Örneğin yürüyorsa, pantolonunu aşağı indirip yukarı çekebiliyorsa, tuvalet ya da lazımlığa oturup oradan kalkabiliyorsa (biraz destekle de olsa)
- Ebeveyninin tuvaletteki davranışlarını taklit ediyorsa,
- Büyük çocuk çamaşırı (iç çamaşırı) kullanmak için hevesliyse,
- Basit yönergeleri takip edebiliyorsa,
- Bağımsızlık eğilimi içindeyse. Örneğin hayır kelimesini daha sık kullanıyorsa,
- Bez kullanmaktan rahatsızlık duyuyorsa,
- Bezi ıslandığında çıkartmak istiyorsa,
- En önemlisi de çocuk lazımlık ya da tuvaleti kullanmak istiyorsa, tuvalet eğitimi zamanı gelmiş olabilir.
Tuvalet Eğitimine Ne Zaman Başlanmaz?
Çocuk her zamankinden farklı bir süreçten geçiyorsa, tuvalet eğitimi hem çocuk hem de sizin için zorlu bir maceraya dönüşebilir.
Hayatında 1 veya daha fazla değişiklik olduğu dönemlerde çocuğun kafası karışır. Kazanmış olduğu becerilerde gerileme dahi olabilir.
Çocukta strese yol açabilecek ve tuvalet eğitimine başlamanın uygun olmadığı durumlara örnekleri aşağıda bulabilirsiniz.
- Yakın zamanda gerçekleşmiş ya da gerçekleşecek bir taşınma
- Bakıcı değişikliği
- Kardeş doğumu
- Büyük bir hastalık
- Yakın zamanda bir ölüm yaşamış olmak
- Boşanma ve ayrılık
- Herhangi bir aile krizi
Diyelim ki çocuğunuz tuvalet eğitimine başladı ancak ailecek beklemediğiniz stresli bir döneme girdiniz.
Çocuk sık sık tuvalet kazaları yaşamaya başlarsa, bunun normal olduğunu bilin.
Aile hayatınızda normal bir düzene kavuştuğunuzda çocuğunuz da tuvalet eğitiminde ilerleme kaydeder hale gelecektir.
Bebeğimi Tuvalet Eğitimine Nasıl Hazırlarım?
Tuvalet eğitiminde bebeğinizin rehberi sizsiniz.
Sürekli altı çizilmeden yapılan küçük hazırlıklar çocuğu bezi bırakmak ve tuvalet alışkanlığı kazanmak yönünde hazırlar.
Aşağıda çocuğunuzu tuvalet eğitimine hazırlamanıza yardımcı öneriler bulacaksınız. Umarım işinize yarar.
- Çocuğunuza tuvalete gitmekle ilgili bazı ifadeleri öğretin. Örneğin, çişim geldi, kakam var, tuvalete gitmeliyim…
- Bir lazımlık alın. Ya da bir klozet adaptörü. Bunları neden aldığınızı çocuğa anlatın. ‘Çişin ya da kakan geldiğinde buraya yapabilirsin’ diye çocuğu yönlendirin.
- Diyelim ki çocuğun bezini açtınız. Bez kuru. Nazik bir şekilde onu tuvalete oturmaya davet edin. İstemezse sakın zorlamayın.
- Çocuğunuz tuvalette ne yaptığınızı merak ediyorsa, uygun bir tavırla, deneyiminizi gözlemlemesi için ona fırsat verin.
- Çocukta tuvalet eğitimine hazır olduğuna dair ipuçları gözlemliyorsanız, beslenmesine dikkat edin. Öğünlerini lifli besinlerle zenginleştirin. Su içmeye teşvik edin. Kabızlık tuvalet eğitiminde zorluk yaratabilecek bir durumdur.
Tuvalet Eğitimi Nasıl Verilir?
Bebeklerin tuvalet eğitiminde dikkat verilmesi gereken iki ana unsur var:
- Çocuğun fiziksel ve duygusal olarak hazır olması.
- Ebeveynlerin, özellikle annenin tuvalet eğitimi sırasında çocuğuna rehber olmaya hazır hissetmesi, kısacası onun da tuvalet eğitimi için hazır olması.
Diyelim ki herkes tuvalet eğitimi için hazır hissediyor. Çocuğun ipuçları sağlam.
Gelelim bebeklere tuvalet eğitimiyle ilgili ipuçlarına.
Mayo Klinik uzmanları tuvalet eğitiminde anne ve babalara yol gösterici olabilecek aşağıdaki önerileri sıralıyorlar:
Uygun kelimeleri seçin: İnsan bedeninin bölümlerini ve beden sıvılarını (çiş, kaka) isimlendirirken tavrınız gerçek isimlerini söylemekten yana olsun. Ama bu size zor geliyorsa, daha oyuncu bir tavır içindeyseniz, kullandığınız kelimelerin olumsuz bir anlam içermediğinden lütfen emin olun: Pis, kirli gibi.
Ekipmanı hazırlayın: Burada ekipman olarak söz konusu olan lazımlık ya da klozet adaptörü. Hangisini kullanacağınıza çocuğunuzla birlikte karar verin. Ya da önce lazımlık kullanıp sonra adaptör kullanmaya geçebilirsiniz. Uzmanlar çocuk oturduğunda ayaklarının yere temas etmesini istediğinden başlangıçta lazımlık kullanmak gerekebilir.
Lazımlığı banyoya yerleştirin. Başlangıç olarak çocuğunuzu giysileriyle lazımlığa oturmaya teşvik edin.
Otururken çocuğun ayakları yere bassın.
Olumlu ve basit ifadelerle tuvalet hakkında konuşun.Örneğin ıslak bezi lazımlığa koyup, lazımlığın işlevini anlatabilirsiniz. Çocuğa sifonu çekmesi için fırsat verebilirsiniz.
Klozet ya da lazımlığa oturma çizelgesi hazırlayın: Çocuğun bezi olmaksızın, klozet ya da lazımlıkta, birkaç dakika oturmasını sağlayın. Bunu 2 saatte bir tekrarlamaya çalışın. Örneğin sabah uykudan uyanınca ve gündüz uykusundan sonraki ilk işiniz bu olabilir.
Mayo Klinik uzmanları erkek çocukların başlangıçta çişlerini oturarak yapmalarının daha iyi olduğunu söylüyor. Daha sonra çişlerini ayakta yapmaya başlayabilirler.
Çocuğunuz otururken mutlaka yanında olun. Çocuk kalkmak istediğinde oturması için ısrar etmeyin.
Çocuk klozet ya da lazımlıkta sadece öylece oturduğunda bile onu destekleyin ve dilediği zaman tekrar deneyebileceğini ona hatırlatın.
Çocuğunuzla birlikte evden uzakta olduğunuzda yanınıza mutlaka portatif lazımlık alın.
Fiziksel işaretlerini takip edin: Hafif kıvranması, çömelmesi ya da genital bölgesine dokunması çocuğun tuvalet ihtiyacının göstergeleri olabilir. Bu işaretleri fark ettiğinizde hızlı davranın.
Çocuğun bedenindeki bu işaretleri fark etmesine yardım edin. Ona, nazik ve basit bir dille böyle bir durumda yaptığı işi hemen bırakıp tuvalete gitmesinin iyi olacağını anlatın.
Çocuk tuvalete gitmesi gerektiğini söylediğinde onu abartısız bir şekilde kutlayın. Örneğin ‘Çişinin geldiğini söylemen iyi oldu. Ne kadar iyi ettin tuvalete gitmek istemekle’ gibi.
Çocuğa kolaylıkla önünü açıp tuvalete oturabileceği rahat ve esnek giysiler giydirin.
Hijyen kavramını açıklayın: Çocuğa her tuvalet kullanımından sonra elini sabunla yıkaması gerektiğini mutlaka anlatın.
Kız çocuklarına bacaklarını açarak, kendilerini önden arkaya doğru nasıl temizleyeceklerini gösterin.
Bezi bırakın: Birkaç hafta gündüzleri devam eden denemelerden sonra çocuğunuz bezi bırakmaya ve alıştırma külodu ya da iç çamaşırına geçmeye hazır olabilir. Bu geçişi kutlayın.
Çocuğunuz çişini tutamazsa ve bu geçişten mutlu olmazsa beze dönmekten çekinmeyin. Çocuğa biraz daha zaman vermek yerinde bir karar olabilir.
Çocuğunuz lazımlığı ya da klozeti kullanmaya direnirse yine tuvalet eğitimine ara vermeyi deneyin. Çocuk gerçekten hazır olmayabilir.
Çocuğu hazır olmadığı halde tuvalet eğitimi konusunda zorlamak aranızda gereksiz bir güç savaşına yol açabilir. Ara verip birkaç ay sonra denemenin kimseye zararı olmaz.
Adım Adım Tuvalet Eğitimi
Bu bölümde tuvalet eğitimini gözden geçireceğiz. Johns Hopkins Hastanesi uzmanlarının hazırladığı bu mini rehberin işinize yarayacağını düşünüyorum.
Tuvalet Eğitimi Nedir?
Tuvalet eğitimi, çocuğunuza
- çiş ve kaka yapmak üzere bedeninin sinyallerini fark etmeyi,
- lazımlık veya tuvaleti doğru kullanmayı,
- tüm bu işleri doğru zamanda yapabilmeyi öğretmektir.
Tuvalet Eğitimi Ne Zaman Başlamalıdır?
Tuvalet eğitimi çocuk hazır hissettiğinde ve bunu belli ettiğinde başlamalıdır.
Bu eğitime başlamak için doğru bir yaş yoktur.
Mesane ve bağırsak üzerindeki kontrol büyüme ve gelişmeyle ilgilidir. Ve her çocuğun gelişimi farklıdır.
Çocuğumun Tuvalet Eğitimine Hazır Olduğunu Nasıl Anlarım?
Aşağıda çocuğunuzun tuvalet eğitimine hazır olduğunu anlayabileceğiniz göstergeler yer alıyor:
- Gidip lazımlığa oturabilecek kadar bağımsız hareket ediyorsa, yani yürüyorsa,
- Çişi ya da kakasının geldiğini söylüyorsa,
- Islak bezinden rahatsızlık duyup sizden bezi değiştirmenizi istiyorsa,
- Ebeveynlerinin ya da büyük kardeşlerinin yaptıklarını taklit etmekten hoşlanıyorsa (tuvaleti kullanmak, iç çamaşırı giymek gibi)
- Tuvaletin nasıl kullanıldığını görmek için banyoda size eşlik etmek istiyorsa,
- Ebeveynlerini mutlu etmek, takdir toplamak gibi amaçlarla lazımlık ya da klozete oturmaya gönlü varsa,
- Gündüz ya da gece uykusundan bezi kuru olarak uyanıyorsa,
- Gün boyu yaklaşık 2 saat kuru kalıyorsa çocuğunuzun tuvalet eğitimi için hazır olabileceğini düşünebilirsiniz.
Tuvalet Eğitimine Nasıl Başlarım?
Aşağıdaki ipuçları tuvalet eğitimine başlarken yardımcınız olabilir.
Başlangıçta lazımlık kullanmak güvenlik açısından en iyisi: Çünkü klozet adaptöründe çocuğun ayakları yere değmez. Bu güvenlik açısından risklidir, çocuk dengesini kaybedip düşebilir.
Ancak klozet adaptörü kullanmak konusunda çocuk da siz de ısrarcıysanız, klozetin hemen önüne çocuğun ayaklarını üzerine yerleştirebileceği küçük bir tabure koyabilirsiniz. Çocuk hem denge kurar hem de bacaklarını dinlendirir.
Çocuğa lazımlıkla oynama fırsatı vermelisiniz: Bu ne demek? Çocuk kıyafetleriyle lazımlıkta oturabilmeli. Sonradan iş bezi çıkarıp oturmaya varır. Bu yolla çocuk alışkanlık kazanır.
Çocuğu lazımlığa bağlamayın ya da ona lazımlıkta oturması için ısrar etmeyin: Çocuk dilediği zaman lazımlıktan kalkabileceğini bilmeli, kendini özgür hissetmeli.
Çocuk lazımlık ya da tuvalet adaptöründe 5 dakikadan uzun oturmamalı: Bazen çocuklar lazımlıktan kalktıktan hemen sonra bezlerine kaka ya da çiş yapar çünkü bunun normal olduğunu düşünürler.
Böyle bir durumda asla sinirlenmeyin, çocuğu cezalandırmaya kalkışmayın. İzin verirse, o anda bezini çıkarıp çocuğu lazımlığa oturtmayı deneyebilirsiniz. Bu şekilde bağırsaklarında bir hareket olduğunda lazımlığa oturmasının yerinde bir karar olduğunu anlatabilirsiniz.
Çocuğun bağırsakları belli bir zamanda hareketleniyorsa, (örneğin yemek sonrası), her yemekten sonra çocuğu lazımlık ya da tuvalete oturtmayı deneyebilirsiniz: Kakası ya da çişi geldiğinde çocuk genellikle aynı tavırlar içine giriyorsa (sessizleşiyor, bir köşeye çekiliyor, yere çömeliyor vs.), çocuğa bu anlarda kararlı bir şekilde banyoya gitmeyi teklif edebilirsiniz.
Çocuk lazımlıkta oturmak isterse, siz de yanında kalıp onunla konuşabilir, dilerseniz kitap okuyabilir, şarkı söyleyebilirsiniz.
Çocuğunuzun eylemini isimlendirmeniz iyi olur: Lazımlığa çiş yapıyorsun, kaka yaptın gibi.
Kaka ve çiş kelimelerini kullanmaktan çekinmeyin. Böylece çocuk da tuvalet ihtiyacını anlatmak için doğru kelimeleri kullanmayı öğrenmeye başlar.
Çocuğun kafasını karıştırabilecek, çocukta korku doğurabilecek ve onu utandırabilecek kelimeler kullanmamaya özen gösterin. Ayrıca çocuk bu kelimeleri toplum içinde de kullanacak. Kelime seçiminde bunu da göz önünde bulundurun.
Çocuk çişini ya da kakasını yapmadan lazımlıktan kalkarsa sakin olun: Çocuğu azarlamayın, tekrar oturması için ısrar etmeyin. Daha sonra tekrar denersiniz. Çocuk tuvalet ya da lazımlığı başarıyla kullanırsa ona gülümseyin, sarılın, onu tebrik edin.
Çocuklar yetişkinleri ve diğer çocukları taklit ederek çok şey öğrenir. Siz tuvaleti kullanırken çocuğun lazımlıkta oturması iyi bir başlangıç olabilir.
Başlangıçta erkek çocuklarına oturarak çiş yapmasını öğretin: Ayaktayken çişi başlatmak ve bitirmek zor olabilir. Erkek çocukları genellikle ayakta çiş yapmak ister çünkü daha büyük erkekleri bu pozisyonda görmüş olabilirler.
Bazı çocuklar oyuncak bebekleri lazımlığa oturtma, ona çiş ya da kakasını yaptırma yoluyla kendi öğrenme süreçlerini başlatır. Bu amaçla satılan oyuncak bebekler var. Belki böyle bir oyunla eğlenceli bir başlangıç yapabilirsiniz.
Lazımlık ya da tuvalete oturmayı çocuğun günlük rutininin bir parçası haline getirin: Örneğin sabah uyanır uyanmaz çocuğu çişini yapması için banyoya götürün. Gündüz uykusundan ve yemeklerden sonra, uyumadan önce bunu tekrarlayın.
Tuvalet Eğitimi Başladıktan Sonra
Tuvalet eğitimi başladıktan sonra aşağıdaki tavsiyeler işinize yarayabilir.
- Diyelim ki çocuk lazımlık kullanmaya başladı ve ihtiyacını size söyleyebiliyor. O zaman çocuğu sürekli tuvalet ihtiyacı için uyarmayı, onu belli aralıklarla banyoya götürmeyi bırakabilirsiniz.
- Alıştırma külodu iyi bir seçenek olabilir. Çocuk için alıştırma külodu ya da külot giymek büyümeye dair önemli bir işaret. Çocuk bu durumdan hoşnut olduğu takdirde bezi dramatik bir şekilde bırakmanız mümkün olabilir. Ara sıra bez kullanmak bazı çocuklarda kafa karışıklığı yaratabiliyor.
- Çocuğunuz alıştırma külodu üstündeyken çiş ya da kakasını kaçırırsa, onu asla cezalandırmayın. Sakin olun ve söylenmeyin.
- Çocuğun tuvalet eğitimi sürecinde kaydettiği tüm aşamaları fark ettiğinizi ona belli edin. Pantolonunu indirdiğinde, lazımlığa ya da klozet adaptörüne oturduğunda, çişini ve kakasını doğru yere yaptığında sakin bir şekilde onu tebrik edin: ‘Ne iyi ettin çişini lazımlığa yaparak’ gibi cümlelerle onu yüreklendirin.
- Çocuğunuza en başından itibaren her tuvalet deneyimi sonrası el yıkaması gerektiğini öğretin. Genital bölge temizliğine gelince… Çocuklar bunu büyüdükçe yapabilir. Ancak sizden gördüklerini zamanı gelince uygularlar. Özellikle kız çocuklarına temizliğin önden arkaya doğru yapıldığını gösterin. Vajinal sağlık ve idrar yolu sağlığı için bu önemli.
- Her çocuğun farklı olduğunu hep hatırlayın. Herkes tuvalet eğitimini kendi hızında öğrenir. Eğer işler yolunda gitmezse, tuvalet eğitimine bir iki hafta ara vermekte ve beze geri dönmekte sakınca yok. Genel olarak yaklaşımınız sakin ve telaşsız olursa sorun yaşamazsınız.
- Çocuklar çoğunlukla 3 yaşından, hatta 4 yaşından önce bağırsakları ve mesaneleri üzerinde tam kontrol sağlayamaz. Bu yaşlardan sonra gündüzleri altına kaçırmak konusunda çocuğunuzun doktoruna danışmalısınız.
- Geceleyin kontrol sağlamak çok daha geç gelişen bir durumdur. Çocuğun 5 hatta 6 yaşına kadar geceleri altına kaçırması, tuvalete yetişememesi normal kabul edilebilir. Ancak 5 yaşından sonra altını ıslatmak, bir uzman tarafından takip edilmesi gereken bir konu da olabilir.
- Çocuk tuvalet sürecine tam olarak adapte olsa da çiş ya da kaka kaçırabilir (heyecanlandığında, oyuna daldığında vs.). Çocuğun hastalık geçirdiği ya da duygusal olarak zorlandığı dönemlerde gerilemeler yaşanabilir. Lütfen sabırlı olun. Yeni bir eve taşınmak, hastalık, ölüm ya da yeni bir bebeğin gelişi küçük bir çocuğun kolaylıkla adapte olacağı durumlar değildir. Bu durumlarda tuvalet eğitimine başlamayın. Tuvalet eğitimine başlanmasının ardından gelişen durumlarda ise kazalara karşı toleranslı olun.
Tuvalet Eğitimi Yöntemleri
Çocuk tuvalet eğitimi için hazır. Kendinizi de hazır hissediyorsunuz. Sırada en uygun eğitim yöntemini seçmek var.
Her yöntemin kendi içinde avantaj ve dezavantajları olabilir. Önemli olan zorlandığınız noktalarda diretmemek ve esneklik gösterebilmek. Sakin kalmalı ve hep şunu hatırlamalısınız: Çocuğunuz illa ki çişini ve kakasını tuvalete yapmayı öğrenecek.
Healthline.com’da aşağıdaki yöntemler mercek altına alınmış.
Çocuk Odaklı Tuvalet Eğitimi
Çocuğun verdiği işaretleri takip etmeyi esas alan bu yöntem ilk kez 1962 yılında pediatrist T. Berry Brazelton tarafından geliştirilmiş. En başarılı yöntemler arasında yer alıyor.
Kimler tercih edebilir: Tuvalet eğitimi konusunda acelesi olmayan, çocuğunun birkaç ay daha bez kullanmasında sorun görmeyen ebeveynler.
Zamanlaması: Genellikle 2-3 yaş aralığında; daha çok 3 yaşına yakın bir zaman diliminde uygulanması tavsiye ediliyor. Eğitim süreci çocuk klozet adaptörü ya da lazımlığa ilgi gösterdiğinde başlayabilir.
Avantajları: Bu yöntemde ebeveynin tüm dikkatini ve zamanını tuvalet eğitimine ayırması gerekmiyor. Çünkü süreci çocuk yönetiyor. Bu nedenle direnç ya da gerileme gibi durumlara daha nadir rastlanıyor.
Dezavantajları: Hızlı bir yöntem olmayabilir. Diğer tuvalet eğitimlerine göre bezle vedalaşmak daha uzun sürebilir. Tabii bu işin bir de ekonomik boyutu var. Kısacası bu yöntemde bez masrafı biraz daha devam ediyor.
Süreç nasıl işliyor: Ebeveynler çocukla tuvaleti ya da lazımlığı kullanması yönünde sohbet edebilir. Ancak çocuğu bu yönde zorlayacak herhangi bir tavra yer yok.
Bunun yerine ebeveynler çocuk klozet ya da lazımlık kullanımı konusunda doğal bir merak geliştirdiğinde devreye girmeli. Çocuğu bu konuda cesaretlendirmeli ve kendilerini gözlemleyip taklit etmek istediğinde destekleyici olmalılar.
Ebeveynler çocuğun tuvalet ihtiyacını gidermek için kendi isteğiyle banyoyu ziyaret etmesine izin vermeli; çocuk bezine yapmayı bırakana kadar bez ya da alıştırma külodu kullanmayı sürdürmeliler.
3 Günde Tuvalet Eğitimi
Bu yöntemin kökeni 1974 yılında psikologlar Nathan Azrin ve Richard Foxx tarafından yayınlanan bir kitaba dayanıyor. Başarılı olabilen bir yöntem.
Kimler tercih edebilir: Çocuğunun hızla tuvalet eğitimi almasını isteyen ebeveynler.
Zamanlaması: Uzmanlar çocuk 22 aylık olduğunda en iyi sonucun alınabildiğini söylüyor.
Avantajları: Hızlı sonuç verebilen bir yöntem. Örneğin çocuk kreşe başlamadan önce bez olayının bitmesini isteyen aileler için uygun.
Dezavantajları: 3 tam günlük adanmışlık istiyor. Yani aile tuvalet eğitimine ayıracağı 3 günde herşeyi bir kenara bırakabilecek durumda olmalı. Bunu bir kamp gibi düşünmek gerekir. Sabır, cesaret, bol bol temizlik yapacak fiziksel güç sürecin olmazsa olmazı. Çünkü muhtemelen çok sık çiş temizleyeceksiniz.
Süreç nasıl işliyor: 1. gün bezi çıkarın. Genellikle çocuğun üstüne bir tişört, altına külot giydirilir. İç çamaşırı stoğu yapmak önemli. Bir de sık sık çiş yapabilmesi için çocuğu sıvı alımına teşvik etmelisiniz.
Ebeveyn çocuğa klozet ya da lazımlığı gösterir. Çocuğu yeni iç çamaşırlarının kuru kalması için çişi geldiğinde kendisine haber vermesi için yönlendirir.
Sürecin bir parçası olarak kazalar kaçınılmaz. Buna hazırlıklı olun. Ebeveyn çişini/kakasını yere ya da çamaşırına yaparken çocuğu hemen banyoya götürmeli ve işini banyoda klozet ya da lazımlığın üstünde bitirmesine yardımcı olmalı.
Sabır ve şefkat gerektirir. Çocuğu sık sık gerçekleşebilecek kazalara rağmen destekleyecek bir tavırda olmak önemli. Ebeveynler kazaları çocuklarına tuvalete ne zaman gideceklerini gösteren birer fırsat olarak görebilirse 3 günlük kamp amacına ulaşır.
Ebeveyn Liderliğinde Tuvalet Eğitimi
Plan ve programsız hareket etmek zor geliyorsa, bu organize yöntemi tercih edebilirsiniz.
Kimler tercih edebilir: Belli bir program dahilinde hareket etmek isteyen ebeveynler için birebir. Bebeğe birden fazla yetişkinin bakım verdiği durumlarda uygulaması kolay bir yöntem.
Zamanlaması: Çocuk tuvalet eğitimi için hazır olduğunu ne zaman belli ederse.
Avantajları: Bir çocukla etkileşim içindeki pek çok yetişkin açısından bu yöntemde tutarlılık sağlamak kolay. Eğitim için komple birkaç gün ayırmanıza gerek yok. Ailenin programını dramatik şekilde tuvalet eğitimi için ayarlamanız gerekmiyor.
Dezavantajları: Banyoya tuvalet ihtiyacını gidermek için yapılan ziyaretlerin lideri çocuk olmadığından, çocuğun bedensel olarak kendi sinyallerini fark etmesi zaman alabilir.
Süreç nasıl işliyor: Ebeveyn liderliğindeki tuvalet eğitiminin
pek çok çeşidi var. Temel mantık ise aynı: Ebeveynler ya da bakım veren diğer yetişkinler çocuğun belli bir program dahilinde (belli zaman aralıklarında) tuvaleti kullanmasına öncülük eder.
Örneğin çocuk bir gün içinde her 2 ya da 3 saatte bir tuvalet kullanımına teşvik edilir. Öğünler öncesi ya da sonrası, iki aktivite arası, uyku öncesi ve sonrası tuvalet çizelgesinde yer alır. Tabii ki çocuk belirlenen program dışında tuvalete gitmek isterse, yetişkinler tarafından desteklenir.
0-12 Ay Bebek Tuvalet Eğitimi (Tuvalet İletişimi)
Bu yöntem, tuvalet iletişimi olarak da bilinir.
Bebeklerin doğdukları andan itibaren kendilerini kirletmeme dürtüsünden yola çıkan bir yöntem.
Doğumdan itibaren bebeğin ne zaman kaka/çiş yapacağını anlamaya çalışmaya ve bez kullanmak yerine bebeği klozete/lazımlığa/lavaboya/herhangi bir kaba tutmaya dayanıyor.
Bebek rahat rahat boşaltım yapıyor. Bebeğin kendisini temiz tutmaya yönelik doğal güdüsü de desteklenmiş oluyor.
Kimler tercih edebilir: Asya ve Afrika’da daha yaygın. Bazı uzmanlar tuvalet iletişimini doğal ebeveynliğin bir parçası olarak değerlendirir.
Zamanlama: Doğumla birlikte başlayabilir. 1-4 ay arasında da. Genellikle bebek yürümeye başladığında süreç tamamlanır.
Avantajları: Bez kullanılmadığı için ekonomik olarak çok avantajlı bir yöntem. Pişik sorunu genellikle olmaz. Çünkü bebek çişli ya da kakalı bezle kısa süreyle de olsa kalmamış olur. Ayrıca bu yöntemi kullanan çoğu ebeveyn bebekleriyle daha yakın bağ kurduklarını söylüyor.
Dezavantajları: Ortalık biraz dağılabilir. Etraf çiş ve kaka olabilir. Ebeveynin bebeğin işaretlerine çok iyi odaklanması gerekir. Bakım veren birçok yetişkinin olduğu ortamlar için uygun bir yöntem olmayabilir.
Bebeği takip edebilmek sürekli onunla birlikte olmayı gerektirdiği için adanmışlık ister. Zaman ayırmak çok değerlidir. Bu nedenle bazı ailelere uygun olmayabilir.
Tuvalet iletişim tuvalet eğitiminden tamamen farklıdır. Ebeveynin sürecin içinde tamamen yer almasını gerektirir.
Süreç nasıl işliyor: Bez kullanılmıyor. Gece kullanmak isteyen ebeveynler de tek kullanımlık bezler yerine yıkanıp yeniden kullanılabilen bezleri tercih edebiliyor.
Bu yöntemde ebeveyn doğumdan itibaren bebeğin çiş ve kaka yapmaya dair işaretlerini takip eder. Bu işaretler bebeğin bağırsak hareketlerini belli eden seslerin yanı sıra mırıldanmalar, ağlamalar olabilir.
Beslenme sonrası, uyku öncesi ya da sonrası bebeğin tuvalet ihtiyacı hissedebileceği zamanlardır.
Ebeveyn içgüdüsü paha biçilmezdir. Zamanla ebeveyn bebeği daha iyi tanır ve işler kolaylaşır.
Ebeveyn bebeğin tuvalet ihtiyacını fark ettiği anda onu uygun bir yerde (lazımlık/klozet/plastik bir kap/ lavabo) çiş ve kaka için tutar.
Bunu yaparken bebeğin vücudunu destekler.
3 Günde Tuvalet Eğitimi Nasıl Verilir?
Bir çocuğa 3 günde tuvalet eğitimi vermek mümkün. Bunun için yazılmış kitaplar ve 3 günde tuvalet eğitimi yöntemini kullanan ebeveynler var.
Burada sorulması gereken soru, bu 3 günlük yoğun sürece hem siz hem de bebeğiniz hazır mısınız?
Tuvalet eğitimi çocuk için bir eşik.
Bağımsızlık yolunda önemli bir adım atmış oluyor. Kendine olan güveni artıyor.
Tuvalet eğİtİmİnİn bİr amacı da,
Çocuğa tuvalete gİtme İhtİyacı hİssetmesİne
yol açan bedensel hİslerİ tanımasında
yardımcı olmak.
Kazalar bu sürecin kaçınılmazı.
Sabır, şefkat ve dikkat sürecin önemli unsurları.
3 günlük yoğun bir tuvalet eğitimi süreci için hazırsanız, gelelim inceliklerine…
Çocuk Hazır mı?
Bir çocuğun tuvalet eğitimine hazır olup olmadığını gösteren en önemli ipuçları şunlar:
- Çocuk kelime ya da işaretlerle istek ve ihtiyaçlarını anlatabiliyor mu?
- Tuvalet kullanmaya ilgi ve hevesi var mı?
- Islak bezinin değişmesini istiyor mu?
- Bezi en az 2 saat kuru kalıyor mu?
- Kaka ya da çiş yaparken farklı bir tavır içinde oluyor mu? Örneğin gidip bir köşeye çekiliyor mu? Sessizleşiyor mu?
3 Tam Gününüzü Ayırmalısınız
3 günde tuvalet eğitimine kalkıştığınızda, zamanı çok iyi ayarlamanız gerekir. Çünkü tüm konsantrasyonunuz ve dikkatiniz çocukta üstünde olmalı. Kaçamak yapmak, telefona bakmak, dizi izlemek, bilgisayarda iş yapmak yok.
3 günde tuvalet eğitimini tavsiye eden çoğu kitap eve kapanmaktan söz eder. Bazıları da en fazla 2 saat evden uzakta olmanın gerekliliğini vurgular. Her ne olursa olsun 3 günlük bu kampta sizin ve çocuğunuzun tüm odağı tuvalet eğitimi.
Uzmanlar 3 günlük eğitim için tam bir haftasonunu ve önüne ya da arkasına eklenmiş bir günü ayarlamanızı öneriyor.
Temizlik ve yemek işini de önceden organize etmeyi sakın unutmayın.
Alışverişinizi Önceden Yapın
3 günde tuvalet eğitimi hızlandırılmış bir yol. Bu yüzden bez kullanmaya dramatik bir veda kaçınılmaz. Hoşgelmiş iç çamaşırları.
Çocuk tuvalet eğitimine hazır olduğuna dair işaretler verdiğinde onunla alışverişe çıkın. Sevdiği bir çizgi film kahramanının baskısının olduğu iç çamaşırları teşvik edici olabilir.
Ayrıca evde 3 tam gün geçirmeye niyetliyseniz, bazı aktivite planları yapabilirsiniz. Kutu oyunları, sanat çalışmaları, kurabiye pişirme seansları iyi vakit geçirmenizi destekleyebilir.
Çocuğu Bilgilendirin
3 günlük süreçte öncelikle beze veda edeceksiniz.
Çocuğunuzun en doğal hakkı bunu bilmek. Yani bu duruma karşı bir ön hazırlık yapmanız şart.
Bir hafta önceden çocuğunuza artık beze veda zamanının geldiğini söyleyin.
Ama burada karar vermeniz gereken bir konu var: Gündüz uykularında ve geceleri bez kullanacak mısınız?
Beze şimdilik sadece gündüzleri çocuk uyanık olduğu zamanlar için veda ediyorsanız çocuğunuza uyku dışında bez takmayacağınızı söyleyin.
Beze tamamen veda ediyorsanız, geriye kalan bezleri çocuğunuzla birlikte sayabilirsiniz. Burada amaç çocuğu kendi sürecine dahil etmek, heyecan yaratmak ve onu bilgilendirmek.
Her iki ebeveynin de tuvalet eğitimine dahil olması önemli. Tuvaletin tek bir ebeveyn ile yapılacak birşey olmadığını çocuk mutlaka öğrenmeli.
Ayrıca evde sizinle birlikte yaşayan bir aile büyüğü varsa ya da bir bakıcı, onların da bu süreçte yer alması önemli. Bu sorumluluğu paylaşarak çocuğa anne evde olmadığında bakıcı, baba ya da kendisine bakım veren bir aile büyüğünün yardımıyla tuvalet ihtiyacını giderebileceğini öğretmiş oluyorsunuz.
1. Gün
verywellfamily.com’da yer alan makalede 3 günlük tuvalet eğitiminin 1. günü için ipuçları şöyle:
- Çocuk uyanır uyanmaz bezi çıkarın.
- Çocuk ilk günü en azından altı çıplak şekilde geçirebilir. Çocuk tuvalet ihtiyacını daha rahat fark edebilir.
- İlk gün için en sık bulunduğunuz alanda (örneğin salon) lazımlık bulundurabilirsiniz. Ama bu tamamen aileye bağlı. Banyo ve tuvalet ile ilgili malzemelerin sadece ilgili yerde kalmasından yana olabilirsiniz.
- Çocuğu su içmesi için teşvik edin. Yakınında bir bardak su bulundurun. İçtikçe çişi gelecektir. Tüm dikkatiniz çocuğun üzerinde olacağı için sinyalleri yakalamanız da kolay olacaktır.
- Çocuğun ihtiyacını fark ettiğinizde hemen banyoya gidin.
- 20 dakikada bir çocuğa tuvalet ihtiyacı olup olmadığını sorun. Alarmı 20 dakikada bir çalacak şekilde ayarlayabilirsiniz. Böylece çocuk da programlanabilir.
- Her denemeden sonra çocuğun ellerini yıkadığından emin olun. Hijyen alışkanlığı önemli.
- Çocuk direnç gösterecek olursa, örneğin trenlerinle oynadıktan sonra tekrar deneriz diyebilirsiniz.
- Çocuğun her oyun arasında, yemek ve uykuda önce veya sonra tuvalet ihtiyacı için denemede bulunmasına özen gösterin. Ancak bu şekilde rutin oluşturabilirsiniz.
- Çişini her yaptığında gözlemlerinizi doğal, samimi ve abartısız bir yolla çocuğa aktarın. Örneğin ‘Çişini tuvalete yaptın. Çünkü çiş tuvalete yapılır.’ Ya da çocuk parkeye çiş yaptığında, ‘Çişini parkeye yaptın. Parkeyi silmeme yardım eder misin’ diyebilirsiniz.Çocuğunuzu en iyi siz tanırsınız. Bazı çocuklar herhangi bir başarı elde ettiklerinde kutlanmaktan ya da bu başarının altının çizilmesinden rahatsız olur. Bazıları ise eğlenceli etiketler gibi küçük hediyelerde ya da güzel sözlerde motivasyın bulur.Çocuğunuzun karakterine bağlı olarak tuvaleti her kullandığında bir panoya küçük, tatlı bir etiket yapıştırabilirsiniz.
2. ve 3. Günler
Aslında 2. ve 3. gün de 1. günün aynısı. Bazı ailelerin tercihi 3 gün boyunca evde kalmak. Bazıları ise 2. ve 3. günde kısa sürelerle dışarıda olmayı tercih edebilir.
2. ve 3. günde dışarıya çıkacak olursanız yanınıza mutlaka portatif bir lazımlık alın. Çocuğunuz için böylesi bir süreçte genel bir tuvalet kullanmak pek doğru bir karar olmayabilir.
Çiş ve kaka kaçırmalara hazırlıklı olun.
Bir çiş ve kaka kazası için söyleyecekleriniz basit olsun: ‘Çiş ve kakayı tuvalet ya da lazımlığa yapmalısın.’
Gündüz ve Gece Uykusu
Bazı uzmanlar bezi tek seferde tamamen bırakmaktan söz ediyor. Bazılarıysa kademeli olarak bırakmanın daha kolay olabileceğini öneriyor.
Karar sizin. İster tek seferde bırakırsınız. İsterseniz gündüz ve gece uykuları sırasında belli bir süre bez kullanmaya devam edersiniz.
3 Gün İçin İpuçları
werywellfamily.com’da yer alan makalede 3 günde tuvalet eğitimine dair ipuçları da var. Ebeveyn ve bakım verenler için oldukça ufuk açıcı.
- Çocuğunuzun evden çıkmadan hemen önce ve gideceğiniz yere vardığınızda hemen tuvaleti kulanmasını sağlayın.
- Dışarı çıktığınızda yanınıza mutlaka çok sayıda yedek giysi ve çamaşır alın.
- Çocuğunuzun öğretmenlerine, bakıcısına ya da ona bakım veren aile büyüğüne çocuğun çişi ve kakası geldiğinde nasıl davrandığını anlatın. Tuvalet eğitiminde kullandığınız dil hakkında diğerlerine bilgi verin. Çocuğu büyütürken özellikle böylesi önemli geçişlerde tutarlılık her zaman önemlidir, unutmayın.
- Bezsiz bir hayat çocuk için yeni bir his. Kendisini rahat hissetmeyebilir ya da korkabilir. Bu süreçte sakin olmalı ve çocuğa güven vermelisiniz. Araştırmalar çiş ya da kaka kaçırma üzerine verilen sert bir tepki veya cezanın çocuğun tuvalet kavramıyla ilgili olumsuz bir çağrışım oluşturmasına yol açabildiğini söylüyor. Bu da süreci zorlaştırır. Bu nedenle her zaman sakin ve sabırlı olmaya, herhangi bir hayal kırıklığını çocuğa yansıtmamaya özen gösterin.
- Çocuğunuzun sürecine güvenin. Kazalar olduğunda cesaretinizin kırılması mümkün. Özellikle 2. günde. Ancak 3. gün ve sonrasında çocuğunuz tuvalet eğitiminin ne olduğunu anladığını size gösterecek.
Tuvalet Eğitimi Kaç Gün Sürer?
Ebeveynlerin cevabını en çok merak ettiği sorulardan biri tuvalet eğitiminin süresi.
Doğal olarak herkes bu işi en kısa sürede ve kolaylıkla halletmenin yollarını arıyor.
Tuvalet eğitimi bireye özgü bir süreç. Ve bu süreci etkileyen pek çok faktör var.
- Çocuğun gelişimi
- Çocuğun karakteri
- Ebeveynlik yaklaşımınız
- Aile içi iletişiminiz
- Tuvalet eğitimi yönteminiz
- Hatta mevsimler dahi süreç üzerinde rol oynayabilir.
Bu nedenle tuvalet eğitiminin kaç gün süreceğini söylemek mümkün değil.
Bazı ailelerde 2-3 günde epey yol kat edilebiliyor. Ancak bazı ailelerde tuvalet eğitimi sürecinde belli bir yol almak aylar sürebiliyor.
Tuvalet Eğitimine Ne Zaman Başlanmalı?
Johns Hopkins Tıp Fakültesi uzmanları tuvalet eğitimine başlamak için uygun zamanın çocuğa bağlı olduğunu söylüyor.
Yani çocuk bu önemli eşik için hazır olduğuna dair işaret verene kadar beklemek en doğrusu.
Bu bilgiye göre tuvalet eğitimi başlangıcı için belli bir yaş belirtmek doğru değil.
Çocuk hazır olmadan böyle bir sürece başlarsanız kendinizi gereksiz bir mücadelenin içinde bulabilirsiniz.
Uzmanlara göre bağırsak hareketlerini ve mesaneyi kontrol etmek büyüme ve gelişim aşamalarıyla ilgili.
Her çocuğun büyüme süreci farklı. 1 yaşından küçük bir çocuğun mesanesi ya da bağırsak hareketleri üzerinde kontrolü yok.
12-18 ay arasında durum biraz farklılaşır. Çocuk çok az da olsa kontrol sahibi olur.
Çoğu çocuk 24-30 aylık olmadan önce bağırsaklarını ve mesanesini kontrol edemez.
Hopkins uzmanlarına göre ortalama tuvalet eğitimi yaşı 27. aydır.
Ancak esas olanın çocuğun verdiği ipuçları olduğunu unutmayın.
Tuvalet Eğitimine Nasıl Hazırlanmalı?
Tuvalet eğitimi iki taraflı bir süreç.
Hem ebeveynin hem de çocuğun sorumlulukları söz konusu.
Diyelim ki çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğuna dair ipuçlarını gördünüz. Peki şimdi ne yapacaksınız?
Öncelikle ebeveynin sorumluluklarına bakalım.
Tuvalet eğitimine hazırlanırken ebeveynin en büyük sorumluluğu çocuğa destekleyici bir öğrenme ortamı yaratmaktır:
- Çocuğun bedeni üzerinde kontrol sahibi olup olmadığını fark edin.
- Lazımlık, külot bez/alıştırma külodu tercihini ona bırakın.
- Çocuğa bedenin bölümleri, idrar ve bağırsak hareketlerini anlatan kelimeleri öğretin.
- Kendinizi çiş ve kaka kazalarına karşı hazırlayın. Tuvalet eğitimi sürecinin olmazsa olmazıdır bunlar. Öfke yolunuzda büyük bir engel olur. Her zaman sakin kalmanın yollarını araştırın.
- Ceza kadar büyük övgülerden, sevgi gösterilerinden de kaçının. Doğru zamanlamayla klozet ya da lazımlık kullanan çocuğu ödüllendirdiğinizde, çişini ve kakasını kaçırdığı zamanlar kendisini kötü ve başarısız hisseder.
Gelelim çocuğun sorumluluklarına:
- Klozet, lazımlık ya da külot bez/alıştırma külodu kullanmak
- Tuvalet ihtiyacı olduğunu gösteren beden sinyallerini öğrenmek
- Kendi hızında tuvalet kullanmak çocuğun sorumluluklarıdır.
Tuvalet eğitimi hazırlığında ailenize uygun bir yöntem bulmak da önemli.
Şunu mutlaka hatırlayın: Hangi yöntemi seçerseniz seçin tuvalet eğitimi zaman alan bir öğrenme süreci. Kazalar kaçınılmaz. Sabırlı olarak bu süreçte çocuğunuza en büyük desteği verirsiniz.
Özel ihtiyacı olan çocuklar için tuvalet eğitimi biraz daha uzun sürebilir. Belki özel bir ekipmana ihtiyaç duyulan durumlar olabilir.
Burada da kilit nokta ebeveynin ve diğer bakım verenlerin destekleyici bir ortam oluşturmaları; her koşulda olumlu ve sakin bir tavır göstermeleri.
Çocuğunuzun tuvalet eğitimine başlamadan önce doktoruyla konuşmayı ve merak ettiklerinizi danışmayı ihmal etmeyin. Çocuğunuz özelinde en sağlıklı bilgiyi verecek kişi, çocuğunuzu takip eden doktorudur.
Tuvalet eğitimi sürecinde zorluklarla karşılaştığınızda da yardım almaktan çekinmeyin. Kimden yardım alabileceğinize dair çocuğunuzun doktoruyla görüşün. Uzman bir psikologdan görüş almanın yollarını arayın.
Tuvalet Eğitimine Nasıl Başlamalı?
Çocuğunuz tuvalet eğitimi için hazır olduğuna dair işaretleri verdi.
Siz de hazırsınız.
O zaman tuvalet eğitimine nasıl başlayabileceğinize bir göz atalım.
Öncelikle bir lazımlık ya da klozet adaptörü edinin.
Çocuğu ön hazırlık olarak üstü başı giyinik halde lazımlık ya da klozet adaptörüne oturması için teşvik edin.
Çocuk lazımlıkta otururken bir kitap okuyabilir ya da şarkı söyleyebilir. Nerede oturduğunun, ne yaptığının çok da altını çizmeyin. Amacımız bir başlangıç yapmak.
Bir sonraki adımda ıslak bezini çıkardıktan hemen sonra çocuğu lazımlık ya da klozet adaptörüne oturtun. (Klozet adaptöründe otururken çocuğun ayakları muhtemelen yere değmeyecek. Bu nedenle lazımlık başlangıç için hem daha konforlu hem de daha güvenli. Yine de çocuğa seçim hakkı verin. Çünkü zaten bu aşamada siz hep yanında olacaksınız.)
Çocuğu günde 1-3 kez lazımlık kullanması için teşvik edin. Birkaç dakikalık denemeler olsun bunlar. Özellikle yemek sonrası tuvalet ya da lazımlığı denemek için iyi bir zaman. Çünkü çocuğun bağırsakları ve mesanesi dolu olabilir.
Zaman içinde günlük lazımlık ve tuvalet denemelerinin sayısını artırabilirsiniz.
Bir tuvalet ritmi oluşturmak çocuk için destekleyici olabilir.
- Uykudan uyandıktan sonra
- Yemeklerin ardından ve
- Yatağa gitmeden önce çocuğun lazımlık ya da klozet adaptörüne oturmasını sağlayın. Bir program dahilinde hareket ederseniz çocuğun bağırsak hareketleri de ister istemez belli bir düzene girer.
Aşağıda tuvalet eğitiminde yol almanızı sağlayabilecek ipuçları yer alıyor:
- Tuvalet eğitiminde lider çocuğunuz. Onun hızı, hazır olup olmaması süreci belirler.
- Özellikle başlangıçta beklenti içine kesinlikle girmeyin.
- Kakaya kaka, çişe çiş demekten çekinmeyin. Neyse o.
- Çocuğunuza sürecin kontrolünün kendisinde olduğunu hissettirecek şekilde yaklaşın. Unutmayın, bu onun hayatında gelişimsel büyük bir eşik. Bunun üzerinden bağımsızlık duygusunu yaşamak da onun hakkı.
- Çocuk fiziksel ve davranışsal olarak tuvalet ihtiyacını nasıl belli ediyor? Bu ipuçlarını yakalamak için özen gösterin. Böylece kendisi de çişini ya da kakasını yapması gerektiğini hissedecek öngörüyü kazanmaya başlar.
- Unutmayın bezden kurtulmak hiç çiş ya da kaka kazası olmayacağı anlamına gelmez. Bu tür kazalar sürecin normal birer parçasıdır. Asla çocuğu utandıracak, küçük düşürecek bir tavır sergilemeyin. Sadece çocuğu ‘çiş ve kakayı tuvalete ya da lazmlığa yapmalısın’ diyerek nezaketle uyarın.
- Çocuk bezi bırakır bırakmaz tuvalet alışkanlığı kazanmaz. Bazen oyun tatlı gelir, çişini olduğu yere yapar. Çizgi film çok caydırıcı olabilir. Çişi gelse dahi sizinle tuvalet ziyareti yapmaya karşı koyar. Bu gibi durumlarda ona tuvalet ihtiyacını giderdikten hemen sonra oyuna ya da çizgi filme devam edebileceğini söyleyin.
Tuvalet İletişimi Nedir?
Tuvalet iletişimi ile tuvalet eğitimi birbirinden tamamen farklıdır.
Tuvalet iletişimi, bebeğin tuvalet ihtiyacının ailesi tarafından gözlemlenmesine dayanır.
Healthline uzmanları tuvalet iletişimini şöyle anlatıyor.
Yenidoğan bebeği olan bir ailede olası senaryo şu şekilde gerçekleşir:
- Bebek beslenir.
- Birkaç dakika sonra sindirim sisteminden gelen sesleri fark etmeye başlarsınız.
- Yeni ebeveynlerin kirli bezin yolda olduğunu belli eden işaretleri anlamaları uzun sürmez.
- Beklersiniz.
- Bebek harekete geçer. Görevi tamamlar.
- Islak bezi temiz ve kuru olanla değiştirirsiniz.Bu süreç, bebek tuvalet eğitimi için hazır olana dek bu şekilde devam eder.
Tuvalet iletişimini tercih eden ebeveynler genellikle bez hiç kullanmaz. Bebeğin işaretlerini gözlemler ve hemen harekete geçer. Tuvaletini yapacağı sırada bebeği klozete, lazımlığa ya da uygun başka bir kaba/lavaboya tutar.
Burada amaç bebeğin bağırsak ya da mesane boşaltma sürecine zaman içinde alışmasıdır. Böylece bebek çok erken bir dönemden itibaren tuvalet ihtiyacını gidermek konusunda güçlü ve bağımsız olabilir.
Bebek ebeveyninin desteğiyle çiş ya da kaka ihtiyacı konusunda iletişime geçer. Tuvalet eğitiminde olduğu gibi çiş ya da kaka tutmak yoktur.
Tuvalet İletişiminin Temelleri
Tuvalet iletişimini zamanlama, sinyaller ve sezgiler açısından inceleyelim.
Zamanlama: Bazı bebekler gündüz ya da gece uykularından uyandıklarında çişlerini yapar. Bazıları beslendikten 5, 10, 15 veya 20 dakika sonra.
Bebeğin ne zaman çiş ve kaka yaptığının kaydını tutarsanız tuvalet iletişimi açısından bir düzen oluşturabilirsiniz. Ayrıca sabah ve öğleden sonraları düzenli aralıklarla tuvaleti ziyareti tercih edebilirsiniz.
Sinyaller: Ağlama, huysuzluk, sessizleşmek, kıvranmak, uykudan uyanmak bebeğin tuvalet ihtiyacının göstergeleri olabilir. Her bebek için bu sinyaller farklılık gösterebilir.
Sezgi: Dikkatinizi iç sesinize verin. Er ya da geç bebeğinizle uyum sağlayacak ve ihtiyaçlarını belli eden tepkilerini çözeceksiniz.
Bebekle aranızda özel bir dil oluşturun (işaretler): Bebekle iletişim kurmanın bir yolu da işaretleşmek. Bu ne demek? Örneğin bebek her çiş yaptığında “shhh” sesi çıkarabilirsiniz.
Kısa süre içinde bebek bu sesi, çiş yapmak ile ilişkilendirebilir. Böylece bu sesi bebeği çiş yapmaya teşvik için kullanabilirsiniz.
Bebeği çiş ya da kaka için banyoya götürürken kullanacağız belli bir pozisyon; çişe ya da kakaya tutma pozisyonu da bebek açısından teşvik edici olabilir. Bu şekilde aranızda bir dil oluşturmanız mümkün. Bir süre sonra bebek de tuvalet ihtiyacını anlatmak için bu dili kullanmaya başlayabilir.
Tuvalet İletişimi İçin Doğru Zaman
Bebekle tuvalet iletişimi doğumdan hemen sonra kurulabilir. Ancak 0-18 ay arasında herhangi bir zaman diliminde de tuvalet iletişimine başlamak mümkün.
Tuvalet iletişimine ne kadar erken başlarsanız doğal olarak o kadar çok yol alırsınız.
Bazı ebeveynler tam zamanlı tuvalet iletişimini tercih eder. Yani bebeği gece gündüz takip eder.
Bazı aileler açısından ise bu mümkün değildir. Yaşam koşulları, ailenin tam zamanlı tuvalet iletişimi için hazır hissetmemesi yarı zamanlı bir uygulamayı gerektirir. Bunda da bir sakınca yoktur.
Çocuğumu Tuvalet Eğitimine Nasıl Teşvik Ederim?
Çocuğunuzu tuvalet eğitimine hazırlamak ve teşvik etmek için izleyebileceğiniz pek çok yol var.
İşte bunlardan bazıları:
- Ona bir lazımlık alın. Çeşitli çıkartmalarla lazımlığı süslemesini sağlayın.
- Başlangıçta üstünde kıyfatleriyle lazımlığa oturması için çocuğu teşvik edin. Bu, sürece ısınmasını sağlayabilir.
- Çocuk bezinin ıslak olduğunu söylemeye başlarsa, size haber verdiği için ona teşekkür edin. Bir dahaki sefer yine haber vermesi için onu teşvik edin.
- Ne zaman çişi ya da kakası olduğuna dair bir işaret yakalarsanız, çocuğa tuvalete gitmek isteyip istemediğini sorun ya da doğrudan elinden tutup lazımlığa oturtun. Ona çişinin geldiğini gördüğünüzü ve ne yapması gerektiğini sakin, şefkatli bir dille anlatın.
- Çocuğu tek seferde sadece birkaç dakika lazımlık ya da klozet adaptöründe oturtun.
- Israrcı olmayın. Çocukta direnç sezerseniz üstüne gitmeyin. Israr sürecin uzamasından başka bir işe yaramaz.
- Çocuk kendi isteğiyle lazımlığa gidene kadar ıslak bezlerini lazımlığa koyabilir ve ondan ne beklediğinizi bu şekilde anlatabilirsiniz. Yani bu da çiş ve kakanın nereye yapılabileceğini göstermenin bir yolu olabilir.
- Tuvalet eğitimine hazır olan çocuklar genellikle aile bireylerinin tuvalette ne yaptığıyla ilgilenir. Çocuk böyle bir eğilim içindeyse sizi tuvaletinizi yaparken gözlemlemesi için ona fırsat verin. Size sorular sorması, düşündüklerini bir şekilde anlatması için ortam yaratın.
Tuvalet eğitimi her zaman kolay bir süreç olmayabilir. Ancak bunda ebeveynlerin ve çocuğa bakım veren diğer kişilerin yaptığı hataların payı çok büyük.
Tuvalet Eğitiminde Yapılan Hatalar
Tuvalet eğitimi aile ortamına, ebeveynlerin genel tavır ve yaklaşımına bağlı olarak ilerleyen bir süreç.
Çocuk çiş ya da kaka kaçırdığında verilen tepkiler, direnç gösterdiğinde karşı bir dirençle karşılık verilmesi eğitim süreci üzerinde belirleyici.
Yani aslında ebeveyn/yetişkin tavrı tuvalet eğitimi sürecini kolaylaştırıyor ya da zorlaştırıyor.
Hata yapmamak için önce hata olabilecek davranışları bilmek gerekir. Şimdi onlara bakalım.
En büyük hata, çocuk hazır olmadan tuvalet eğitimine başlamak.
Diğerlerine gelince…
- Çocuğun yaşamındaki stresli bir dönemde tuvalet eğitimine başlamak. Örneğin taşınma ya da yeni bir kardeşin doğumu sürecinde.
- Çocuk henüz uzun süreli kuru kalmaya başlamadan önce, tuvalet eğitiminin en başında, hızla düzenli iç çamaşırı kullanımına geçmek için ısrar etmek.
- Çocuk konuya en ufak bir ilgi göstermeden tuvalet eğitimine başlamak.
- Çocuk altına çiş ya da kaka yaptığında ceza vermek.
- Tuvalet eğitiminin hızlı olmasını beklemek.
- Çocuktan hızla tüm gereklilikleri yerine getirmesini beklemek. Yani, ev dışında tuvalet ihtiyacını gidermek konusunda yetkin olması, kakasını hemen ve kolaylıkla lazımlık ya da klozete yapması; çişi ya da kakası her geldiğinde hızla gidip lazımlık ya da klozeti kullanması gibi..
- Ailenin farklı çocukları üzerinde aynı tuvalet eğitimi yöntemini deneyip aynı sonucu beklemek.
- Gündüz tuvalet eğitimi sürecini yoluna koyar koymaz gece de çocuktan aynı performansı beklemek.
- Tuvalet eğitimi için çocuğuma rehberlik etmeye hazır mıyım diye kendine sormamak…
ÖNEMLİ NOT: Tuvalet eğitiminde yapılan yanlışların temelinde genellikle ebeveynlerin belli bir zaman içinde bu işi halletme beklentisi yatar.
Yani ebeveyn belli bir yaşta tuvalet eğitimine başlar ve belli bir zaman aralığında da bitiririm derse, sürecin hüsranla geçme olasılığı yüksek.
Yaşa değil, çocuğun hazır olma haline odaklanmak en iyisi.
Gece Tuvalet Eğitimi
Gece tuvalet eğitiminde iki türlü yaklaşım söz konusu.
- Bez, gece ve gündüz aynı anda çıkarılır.
- Önce gündüz tuvalet eğitimi tamamlanır, ardından geceleri bez çıkarılmaya başlanır.
Okuduğum onca araştırma ve yazıdan vardığım sonuç hep aynı: Her sağlıklı çocuk tuvalet eğitimini eninde sonunda alır. Aceleye, telaşa gerek yok.
Gündüz ve gece aynı anda bezi bırakmaya kararlı olabilirsiniz. Ama asıl sorulması gereken şu: Buna hazır mısınız? Çocuk hazır mı?
Çünkü gece tuvalet eğitimi gündüze göre biraz daha meşakkatli olabilir. Gece tuvalet eğitimi açısından çocuğun verdiği ipuçları oldukça önemli.
Bazı uzmanlar tuvalet eğitiminin gündüze özel bir süreç olduğunun altının çiziyor. Yani diyorlar ki gece uykusunda kendinden geçmiş birine birşey öğretemezsiniz.
Ancak gündüz tuvalet eğitimi alan çocuk, zamanla gece boyu çişini tutmayı ya da çişi geldiğinde tuvalete gitmeyi öğrenir.
Uzmanlar bir çocuğun gece tuvalet eğitimine hazır olmasının gündüz tuvalet eğitimine hazır olmasından farklı bir gelişimsel aşama olduğunu da söylüyor. Öyle ki gündüzleri artık tamamen bezsiz yaşama adapte olan bir çocuk dahi geceleri bunu yapacak gelişime henüz varamamış olabilir.
Gece Tuvalet Eğitimine Ne Zaman Başlamalı?
Tuvalet eğitimi çocuğun bireysel gelişimine bağlı bir süreç. Bu nedenle başlamak için kesin bir zaman aralığı vermek zor.
Bazı uzmanlar gündüz ve gece tuvalet eğitiminin eşzamanlı yürütülmesini öneriyor. Geceleri bezlenmenin gündüzleri külotla dolaşan çocukta kafa karışıklığı yaratabileceği savlarından bir tanesi. Bu durumda,
- Çocuk basit yönergeleri takip edebiliyorsa,
- Banyoya gidip lazımlık ya da klozet adaptörünün üstüne oturabiliyorsa,
- Altı yaklaşık iki saat kuru kalıyorsa,
- Aile tuvalet eğitimi süreci için hazır hissediyorsa, gündüz ve gece eğitimi aynı anda başlayabilir diyorlar.
Uzmanların bir kısmı ise gündüz tuvalet eğitimi ile gece tuvalet eğitimin birbirini takip eden zamanlarda yapılmasının daha uygun olduğu görüşünde.
Önce çocuk gündüzleri kuru kalmayı öğrenmeli. Ya da gündüzü çok az kazayla atlatır hale gelmeli. Ardından gece için operasyon başlayabilir.
Bakalım çocuğunuz geceleri bezsiz uyumak için hazır mı?
Aşağıda çocuğun gece tuvalet eğitimi için hazır olup olmadığını anlatan ipuçları var.
- Bebek geceleri bezsiz uyumaya meyilli olabilir. Bunu size belli eder, bezden rahatsız olduğunu gösterir. Bu durum çocuğun gece bez olmadan uyumaya hazır olduğuna dair bir işaret olarak kabul edilebilir.
- Çocuk gece tuvalete gitmek için uyanır. Sizden kendisine eşlik etmenizi ister. Bu, bedenindeki değişimin onu uyandırıp tuvalete gitmesine yol açtığını gösterir.
- Çocuk sabahları uyandığında bezi kuru olur. Ya da çok az ıslaktır. Bu, gündüzleri uyguladığınız tuvalet eğitiminin bir meyvesi olabilir. Çocuk sabahları düzenli olarak kuru bezle uyanıyorsa, beze tamamen veda zamanı gelmiş olması kuvvetle mümkün.
Gece Tuvalet Eğitimi İçin İpuçları
Gece tuvalet eğitimi için hazırsanız, süreçte size yardımcı olacak ipuçlarını thebump.com’da yayınlanan makaleden derledim.
Tutarlı bir gündüz tuvalet eğitimi planı oluşturun: Gece eğitimi gündüz eğitiminden filizlendiği için sağlam bir gündüz planı önemli. Çocuğunuza özel bir gündüz planı oluşturun.
Çocuğunuza akşamları sıvı sınırı getirin: Gece kazalarını engellemek için çocuğun sıvı alımına akşam saatlerinde, özellikle uykudan önceki saatlerde sınırlama getirin. Örneğin çocuğa akşam saatlerinde meyve olarak karpuz vermeyin. Ya da lıkır lıkır ayran içirmeyin. Bu tabii ki çocuğun su ihtiyacını karşılamayı bırakmak anlamına gelmiyor. Çocuğa suyu küçük bardaklarda verebilirsiniz.
Tuvalet eğitimini uyku rutininin bir parçası haline getirin: Bu şu demek: Çocuk uyku öncesi hazırlıkları arasında dişini fırçalaması gerektiğini biliyor değil mi? O halde yatağa gitmeden önce lazımlık ya da klozete oturup çişini ve kakasını yapmak da bu rutininin bir parçası haline gelebilir.
Gece kazalarına hazırlıklı olun: Gece ya da gündüz fark etmez, çiş ve kaka kazaları sürecin doğal bir parçası. En iyisi siz buna hazırlıklı olun. Buradaki en temel hazırlığı da alez denilen yatak koruyucu çarşaflardan edinmek oluşturuyor. Ve tabii her ihtimale karşın bol bol yatak çarşafı, pijama hazırlamak da sürecin bir parçası.
İşinizi kolaylaştırmak için şöyle bir yol izleyebilirsiniz: Çocuğun yatağına önce alez serin. Sonra üstüne çarşaf. Çarşafın üstüne tekrar alez ve alezin üstüne yeni bir çarşaf. Böylece yatak ıslandığında kolaylıkla ıslanan çarşaf setini yataktan alabilirsiniz.
Bu arada odada yedek yorgan ve battaniye bulundurmayı da unutmayın. Çünkü çocuğun üstündekiler ıslanabilir. Gece saat 2 için hızlı bir operasyon değil mi?
Gece Tuvalet Eğitimi Kaç Gün Sürer?
Bazı çocuklarda tuvalet eğitimi kısa sürer. Bazılarında ise uzun.
Yani gündüz tuvalet eğitimi gibi gece tuvalet eğitiminde de belli bir süreden bahsetmek mümkün değil.
Uzmanlara göre bir çocuk ortalama olarak 5 yaşına geldiğinde gece tuvalet eğitimini tamamlamış olur.
5 yaşına kadar genel olarak çocuklardan tüm geceyi kuru geçirmeleri beklenmez.
Bu yüzden çoğunlukla 5 yaşından önce altını ıslatma diye bir sorundan söz edilmez.
Tuvalet Eğitiminde Kız Erkek Farkı
Tuvalet eğitiminde kız ve erkek çocukları arasındaki davranışsal ve gelişimsel bazı farklardan söz edildiğini duymuşsunuzdur.
Örneğin kızların erkeklere göre tuvalet eğitimine daha erken hazır oldukları söylenir.
Ya da kızların tuvalet eğitiminin daha kolay olduğundan dem vurulur.
Bu konuda yapılmış bilimsel bir çalışmaya ulaşamadım.
Ancak bu konudaki tartışmaların dayanağının şu olabileceğini gördüm: Erkekler kızlara göre daha hareketli, bu nedenle tuvalet ya da lazımlıkta oturmaya daha az eğilimli. Bu da tuvalet eğitimi sürecinde belirleyici olabiliyor.
Aslında tuvalet eğitimi cinsiyetten çok çocuğun hazır olması ve karakteriyle ilgili. Yani çocuğun kız veya erkek olması sürecin kolay ya da zor olması üzerinde çok da belirleyici değil.
Tuvalet eğitiminde cinsiyet üzerinden konuşulması gereken konu anatomik farklılıklar.
Yani;
Kız çocuklarına genital bölgelerini önden arkaya doğru temizlemeleri gerektiği gösterilmeli. Bu, olası bakterilerin vajinal bölgeye ve idrar yollarına girmesini engeller. Tuvalet eğitiminin başından itibaren çocuğa temizliğini önden arkaya doğru yapması gerektiğini öğretmelisiniz.
Erkek çocuklar açısından temizliğin yönüyle ilgili bir yönergeye ihtiyaç yok. Ancak onları da cinsel organlarını lazımlık ya da tuvalete otururken konumlandırmaları konusunda yönlendirmek gerekir. Aksi halde duvarların ve yerlerin çiş olması kaçınılmaz.
Oğlum Ayakta Çiş Yapmakta Israrlı
Uzmanlar başlangıçta erkek çocukların ayakta değil oturarak çiş yapması görüşünde.
Çocuğa oturma pozisyonunda penisini lazımlık ya da tuvaletin içine doğru konumlandırması gerektiğini mutlaka gösterin.
Ayakta çiş yapmak için çocuğun gelişim açısından biraz daha zamana ihtiyacı olabilir.
Çocuk babası ya da ağabeyi gibi ayakta çiş yapmak konusunda ısrarcı olursa, ona bunun için izin verin. Kazaların önüne geçmek üzere ona yardımcı olun.
Yine de etraf çiş olursa, çocuğu temizliğe dahil edin. Çocuğa kızmayın, sesinizi yükseltmeyin; bu deneyimi sizin gözetiminizde yaşaması için ona fırsat verin.
Kızım Ayakta Çiş Yapmak İstiyor
Bir kızınız var ve ayakta çiş yapmak istiyor.
Şaşırdınız ve ne yapacağınızı bilemediniz. Çocuk ısrarlı ve meraklı. Bakalım bu duruma nasıl yaklaşacaksınız?
Öncelikle bu isteğin normal olduğunu bilin. Çoğu kız çocuk ayakta çiş yapmayı denemek ister.
Belki çocuk ayakta çiş yapan erkek kardeşini ya da oyun grubundaki bir erkek arkadaşını görmüş ve merak etmiştir. Herşey mümkün.
Unutmayın siz onun tuvalet eğitiminde rehberisiniz. Keşfetmesi ve doğru yöntemi en sağlıklı şekilde bulması için ona yardım etmelisiniz.
Kızınıza ayakta çiş yapması için fırsat yaratın. Çişi geldiğinde duş kabinine girmesine ve ayakta çiş yapmayı denemesine izin verebilirsiniz.
Duş kabinini istemez ve klozete yapmak konusunda diretecek olursa, bırakın bunu deneyimlesin.
Çişin olması gerektiği gibi klozete gitmediğin görünce ayakta çiş yapmanın kızlar için uygun olmadığını anlayacaktır. Sonrasında çocuğu mutlaka temizlik sürecine dahil edin.
Tuvalet Eğitiminin Zorlukları
Tuvalet eğitimi sadece çocuklar için değil ebeveynler için de bir kilometre taşı.
Dikkat, zaman, sabır, adanmışlık ve esneklik gerektiriyor.
Dikkat; çocuğun işaretlerini ve ihtiyaçlarını görmek için gerekli.
Zaman, tuvalet eğitiminin olmazsa olmazı. 3 günde tuvalet eğitimi tekniği sağlam bir örnek.
Sabır; çiş ve kaka kaçırma, lazımlık ya da tuvalete oturmaya, ıslak giysiyi değiştirmeye direnç gösterme gibi durumlarda en büyük hediye.
Esneklik; bir yöntem işe yaramadığında diğerini deneyecek cesareti göstermede, çocuk direnç gösterdiğinde eğitimi başka bir zamana ertelemeyi göze almada en büyük yardımcı.
Bu açılardan bakıldığında tuvalet eğitiminin ebeveyni de genişleten ve geliştiren bir süreç olduğunu söyleyebiliriz.
Zorlukları var. Ama bu zorluklara direnmezseniz, karşı bir dirençle de karşılaşmazsınız.
Şimdi bu zorluklara ve yapılabileceklere bakalım:
- Tek kullanımlık hazır bez teknolojisi zaman içinde bir hayli ilerledi. Öyle ki bebeklerin artık altlarının ıslak olduğunu fark etmeleri bile zor. Bu yüzden tuvalet eğitimine başladığınızda, sizin için uygunsa, alıştırma külotlarını bir seçenek olarak düşünebilirsiniz. Böylece çocuğunuz altı ıslandığında rahatsız olup sizden altını değiştirmenizi isteyebilir. Tuvalet eğitimi için fena bir başlangıç sayılmaz, ne dersiniz?
- Tuvalet eğitimine başladınız. Ancak çocuğunuz bu konuda hiç hevesli değil. Sürece katılmıyor. O zaman şapkayı önünüze alın ve düşünün: Ne yapmalıyım? Tabii ki tuvalet eğitimini ertelemelisiniz. Belki bir iki hafta belki de biraz daha uzun bir süre. Çocukla mücadele içine girmektense planları bir süre için değiştirmekten ne çıkar?
- Bebeğinize sizden başka bakım veren bir yetişkin varsa, onları iyi koordine edin. Örneğin çocuğunuz gündüz bakımevine gidiyorsa, orada çocuğunuzdan sorumlu öğretmene tuvalet eğitiminde nasıl bir yol izlediğinizi anlatmalısınız. Ya da bebeğe bir aile büyüğü bakıyorsa, onu süreçle ilgili detaylı olarak bilgilendirmelisiniz. Çocuk bakımında mümkün olduğunca tutarlı olmakta fayda var. Özellikle tuvalet eğitimi gibi bir süreçte.
- Bir çocuğun tuvalet eğitiminde belli bir yol kat ettikten sonra gerilemesi ya da daha fazlasına direnç göstermesi normal. Bu durumun geçici olduğunu kabul edin ve çocuğunuzu asla utandırmayın. Her ne olursa olsun destekleyici tavrınızı sürdürmeye devam edin.
- Çocuğunuz geceleri yatağını ıslatabilir. Uzmanlar genellikle bu durumun normal olduğunu, en geç 6 yaşında bu sorunun kendiliğinden çözüleceğini söylüyor.
- Kimi zaman çocuklar baskı altında hisseder ve durumu kontrol altına alma eğiliminde olur. Bunun yolu da genellikle kaka tutmaktır. Kaka tutmak kabızlıkla sonuçlanır. Kaka sertleşir, çocuk istediğinde rahat çıkaramaz ve bir kısır döngü başlar. Böyle bir durumda alabileceğiniz en doğru karar çocuğunuzun doktoruyla iletişime geçmektir. Bu döngüyü kırmak için çocuğunuza herhangi bir besin/vitamin desteği vermeden önce mutlaka doktorunuzla görüşün.
- Çocuk pek çok sebeple tuvaleti kullanmak istemeyebilir. Kabızdır, tuvaletten korkuyordur, banyoda yalnız kalmak istemiyordur… Sebebi bulmaya çalışın. Ailesi olarak sebebi bulmakta güçlük çekiyorsanız mutlaka bir uzmandan destek alın.
- Çocuk bağırsaklarındaki hareketi hissettiğinde sizden kendisine bez bağlamanızı isterse, önce onu bedeninin sinyalini hissettiği ve bunu size habeir verdiği çin kutlayın. Bu bedensel farkındalık gerçekten kutlanacak birşey. Yalnız bu kutlamayı sakın büyütmeyin. ‘Teşekkür etmeniz, ne iyi yaptın da haber verdin’ demeniz çoğu durum için yeterli.
- Çocuğunuza birlikte banyoya gitmeyi ve kakasını lazımlığa yapmasını teklif edin. Mutlaka bez kullanmak istiyorsa, bezi banyoda bağlayın ve çocuğun klozet ya da lazımlığa oturarak kakasını bezine yapmasını sağlayın. Burada amaç çocuğa klozete ya da lazımlığa oturma alışkanlığı kazandırmak. Zamanla doğrudan klozete ya da lazımlığa yapacağını biliyoruz, değil mi?
- Çocuğa durmadan ‘çişin var mı, kakan geldi mi’ diye sormayın. Çocuk altına kaçırdığında hayal kırıklığınızı ona yansıtmayın. Bu çocukta baskı oluşturur. Baskının sonu da dirençle karşılaşmaktır.
Tuvalet Eğitimi İçin Gerekli Malzemeler
Günümüzde tuvalet eğitiminde ailelere yardımcı pek çok ürün satılıyor.
Bana göre alez, yani yatak koruyucu çarşaf tuvalet eğitiminde en temel ihtiyaç.
İster uykuda bez bağlayın ister bağlamayın, alez bebek bakımında ilk alınması gereken ürünlerden.
Alıştırma külotları da herkesin olmasa da pek çok ailenin kullandığı bir ürün. Özellikle kazalara karşı kendisini çok hazır hissetmeyen ebeveyn ya da yetişkinler için iyi bir seçim olabilir. Bebeğin bedenine uygun, emiciliği yüksek bir ürün işinizi kolaylaştırabilir.
Bu süreçte bol bol iç çamaşırına ihtiyacınız var. Çocuğunuzun karakterine ve eğilimlerine göre yapacağınz iç çamaşırı alışverişi onu tuvalet eğitimi için teşvik bile edebilir. Belki alışverişi onunla yapabilir, kendi çamaşırını seçmesini sağlayabilirsiniz.
Diğerlerine gelince… Tuvalet eğitimi pek çok araç gereç satın almadan da
yürütebileceğiniz bir süreç.
Basit bir lazımlık ya da tuvalet adaptörü işinizi görür. Ama tabii ki evinizin büyüklüğüne, bütçenize ve kişisel tercihlerinize bağlı olarak daha fazlasını satın alabilirsiniz.
Lazımlık
Her renkte, şekilde, desende lazımlık çeşidi mağazalarda satılıyor.
Lazımlığın amacı klozetin minyatür bir versiyonu olarak çocuğa konfor sağlamak ve çocuğu tuvalet eğitimi sürecinde motive etmek.
Dilerseniz çocukla birlikte seçim yapıp onda bir heyecan yaratırsınız. Ya da kendiniz çocuğunuzun zevkine ve fiziksel rahatlığına bağlı olarak bir tercih yaparsınız.
Uygun bir lazımlıkta otururken çocuğun ayakları yere değmeli. Lazımlık kolay kolay devrilmemeli. Lazımlıkta kullanılan malzeme çocuğa zarar vermemeli.
Rengi, deseni, donanımı ve de büyüklüğü zevkinize kalmış. Seçim yaparken lazımlığı koyacağınz alanın genişliğini de göz önünde bulundurun.
Klozet Adaptörü
Klozet adaptörü evinizdeki klozeti, boyut olarak çocuğun kullanabileceği bir seviyeye getirir ve çocuğa konfor sağlar.
Çocuğunuz klozet adaptöründe rahat eder ve güvende olursa,
- Yerden tasarruf etmiş olursunuz.
- Lazımlık temizlemek zorunda kalmazsınız.
- Çocuğa özel bir malzeme olduğundan hijyen açısından da içiniz rahat olur.
Klozet adaptörü kullanırken dikkat etmeniz gereken en önemli nokta, çocuğun ayakları yere değmeyeceğinden, güvenlik ve denge.
Ayrıca ayakları havada kalacağı için çocuk yorulabilir.
Üreticiler bu duruma da çare geliştirmiş ve basamaklı klozet adaptörlerini üretmişler. Şartlarınız uygunsa piyasadaki ürünleri inceleyebilirsiniz. Ya da klozetin önüne koyacağınz küçük bir tabure ile çözüm yaratabilirsiniz.
Klozet Örtüsü
Klozet örtüsü ortak tuvalet kullanımında hijyen açısından birebir.
Evde ihtiyacınız olacağını sanmıyorum. Ancak dışarı çıktığınızda ya da seyahatte işinizi kolaylaştıracağı kesin. Yanınıza portatif lazımlığı almadıysanız çantanızdan kullanılmamış klozet örtüsünü çıkarıyor ve ortak kullanılan klozete seriyor, çocuğunuzu da üstüne oturtuyorsunuz.
Pratik ve hijyenik bir çözüm.
Desenleri de çocukların ilgisini çekecek nitelikte. Bu anlamda tuvalet eğitiminde teşvik edici de olabilir.
Ama çevreci bir yaklaşım olarak bir de bu şekilde çöp çıkarmayayım diyorsanız, bu da güzel.
Tabure
Bence tuvalet ve hijyen eğitimindeki en önemli unsur tabure.
İster klozetin önüne koyun, çocuk oturururken yararlansın. İster lavabonun önüne koyun ki çocuk ellerini ve yüzünü yıkamak üzere lavabo ve musluğa yetişebilir hale gelsin.
Tabure temizlikte, oyunda, banyoda basit ve pratik bir yardımcı.
Çocuğunuzun boyuna uygun bir model seçerken kullanılan malzemenin sağlamlığına ve taburenin dengesine dikkat edin. Güvenlik önemli.
Tuvalet Eğitimindeki Çocukla Seyahat
Tuvalet eğitimi bir kez başladı mı tabii ki her yerde devam ediyor.
Burada hassasiyet göstermeniz gereken unsur zamanlama. Tuvalet eğitimine başladıktan hemen sonrası için bir seyahat planı yapmayın demek istiyorum.
Biraz zaman geçmesini bekleyin. Taşlar yerine otursun. Çocuk kendi süreci içinde biraz yol alsın.
Ne demiştik? Çocuğun duygusal olarak, mümkünse, zorlanmadığı ya da değişikliğin çok olmadığı zamanlarda tuvalet eğitimi sürecine girmek daha uygun.
Diyelim ki tuvalet eğitiminde belli bir yol kat ettiniz. Artık hazır olduğunuzu hissediyorsunuz ve seyahat planları başladı.
Aşağıda artık bez kullanmayan çocuğunuzla rahat seyahat etmenizi sağlayabilecek ipuçlarını bulacaksınız.
Portatif lazımlıklar candır
Katlanabilir portatif lazımlıkları klozet adaptörü olarak da kullanabilirsiniz. Hafif oldukları için kolayca taşıyabilirsiniz. Yani bir seyahate çıkmadan önce mutlaka bir tane edinin.
Bir parka gittiğinizde çocuğunuzun genel tuvaleti kullanmasını istemiyorsanız portatif lazımlık can simidi olur.
Çocuk genel bir tuvalette klozete oturmak için ısrar ederse, portatif lazımlığı klozet adaptörü olarak kullanabilirsiniz. Böylece hijyen de sağlanmış olur.
İster otomobille seyahat edin ister uçak, tren ya da otobüsle, portatif lazımlık çocuğunuza her ortamda tuvalet ihtiyacını giderme fırsatı tanır.
Yalnız sızıntılar açısından dikkatli olun. Portatif lazımlık poşetlerini dolduktan sonra sıkıca bağlamayı ve uygun bir yerde boşaltıncaya kadar özenle korumayı unutmayın.
Sık sık tuvalet molası verin
Otomobille seyahat ediyorsanız her 1-2 saatte bir tuvalet molası vermelisiniz. Seyahat uzayabilir ancak bu molalar kazaları önlemek ve çocuğu rahatlatmak için gerekli.
Ayrıca şunu da çok iyi biliyoruz ki çocuk 5-6 yaşına gelmeden mesane ve bağırsakları üzerinde tam kontrol sahibi genellikle olamıyor.
İhtiyaç molası verdiğinizi ve herkesin tuvalet ihtiyacını gidereceğini çocuğa kararlı bir şekilde söyleyin.
Alıştırma külotlarına ne dersiniz?
Tuvalet eğitimi sürecinde alıştırma külotlarına pek başvurmamış olabilirsiniz. Ama seyahat için nasıl fikir?
Çocuğun kafasının karışmaması için bir açıklama hazırlayabilirsiniz: ‘Yola çıkacağımız için kullanmalısın. Çişin geldiğinde hemen lazımlığa oturamayabilirsin.’
Genel tuvaletler için hazırlıklı olun
Çocuğunuzla yolculuk sırasında genel tuvaletleri kullanacaksanız (havaalanı, tren istasyonu, mola tesisi vs.) hazırlıklı olmalısınız.
Yanınıza portatif lazımlığı mutlaka alın. Dilerseniz klozetin üstünde adaptör olarak kullanabilirsiniz.
Tek kullanımlık klozet örtüsü hijyen açısından iyi bir seçenek. Deseni, şekli çocuk açısından teşvik edici olabilir.
Sifon sesi konusunda çocuğu önceden uyarmayı ihmal etmeyin. Beklenmedik güçlü ve yüksek ses çocuk açısından korkutucu olabilir.
Kazalara hazırlıklı olun
Çiş ve kaka kazaları çocuk büyürken sürecin bir parçası. Seyahatler de bu durumdan muaf değil. Hazırlıklı olmanız önemli. Ve tabii moralinizi bozmamanız.
Ne yapabilirsiniz?
Çocuğunuz için bir çanta hazırlayın, tıpkı bebekliğindeki gibi.
İçinde,
- portatif lazımlık ve yedek poşetleri,
- ıslak mendil,
- bol bol iç çamaşırı (sayıyı siz belirleyin),
- yedek kıyafet,
- yedek ayakkabı,
- çorap,
- ıslak eşyaları koyacak poşet olsun.
- Ne olur ne olmaz diyerek bebek bakım örtüsü olarak satılan ürünlerden de yanınızda bulundurun. Otomobil koltuğunun ıslanması durumunda kullanabilirsiniz.
Hazırlıklarınız tam olduktan sonra geriye tek birşey kalıyor. Sakin kalmanız. Ve kendinize bunun geçici bir süreç olduğunu hatırlatmanız.
Umarım size fayda sağlayan bir içerik okuduğunuzu düşünüyorsunuzdur ve yorumlarınızla katkıda bulunursunuz. Deneyimlerinizden faydalanmak bizi mutlu edecek ve kendimizi geliştirmemizi sağlayacaktır. Teşekkürler.
Kaynaklar: raisingchildren.net.au, kidshealth.org, healthychildren.org, zerotothree.org, aafp.org, mayoclinic.org, healthline.com, verywellfamily.com, thebump.com, parenting.firstcry.com, hopkinsmedicine.org, todaysparent.com, whattoexpect.com, kidsonplane.com
