Bebek ve çocuklarda solunum yolu hastalıkları sonbahar ve kışla birlikte sık görülmeye başlanır.
Bunun nedenleri,
- Günler kısalıp bizler daha az güneş ışığına maruz kalırken virüs ve bakterilerin sayısının artması,
- Daha az D vitamininin bağışıklık sistemini olumsuz yönde etkilemesi,
- Havadaki nemin kışın azalması nedeniyle burundaki kanalların kuruması ve enfeksiyon riskine zemin oluşturması,
- Hava soğurken hava kirliliğinin de artmasıdır.
Bu kış bir de daha farklı bir süreçten geçiyoruz. Covid 19 nedeniyle evlerimize kapanmak durumundayız. Hareketimiz azaldı.
Bu da demektir ki çocuklar da daha az hareket alanı buluyor, park ve bahçelerden normal süreçlerimizde olduğu gibi yararlanmamız çok da mümkün görünmüyor.
Bu durumda solunum yolu hastalıklarından korunmak, olası bir hastalık durumunda ne ile karşı karşıya olduğumuzu bilmek önemli.
Solunum Sistemi
Solunum sistemi akciğerler ile havayı dışarıdan alıp akciğerlere taşıyan ağız, burun, yutak, gırtlak ve soluk borusundan oluşur.
Solunum sistemi, havayı içeri alıp karbon dioksiti dışarı vermemizi sağlayan bir sistem.
Dış dünyaya açılan kapı. Bu da onu çeşitli hastalıklara neden olabilen virüs ve bakteriler açısından kolay bir giriş noktası haline getirir.
Ve bu nedenle solunum yolu hastalıkları sonbahar ve kış aylarında yaygın görülür.
Özellikle de henüz solunum yolu hastalıklarına yol açan virüs ve bakterilere karşı bağışıklık kazanmamış bebek ve çocuklarda.
Kış mevsiminde bebek ve çocuklarda nezle, farenjit, orta kulak iltihabı gibi üst solunum yolu enfeksiyonlarının yanı sıra yanı sıra zatürre, bronşit ve larenjit gibi alt solunum yolu enfeksiyonlarında artış olur.
Bu yazıda Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doktor Alper Soysal, bebek ve çocukları nasıl koruyabileceğimizi anlatıyor.
Soysal, ayrıca bebek ve çocuklarda en sık karşılaşılan üst ve alt solunum yolu hastalıklarının belirtileri, teşhis ve tedavilerinin yanı sıra yerinde antibiyotik kullanımıyla ilgili bilgiler de veriyor.
Yalnız şunu lütfen unutmayın: Her çocuk ve durumu özel. Bebeğiniz, çocuğunuz özelindeki en doğru bilgiyi daima onu takip eden ve muayene eden doktoru verebilir.
Bebeklerde Solunum Yolu Hastalıklarının Sebepleri Nelerdir?
Solunum yolu hastalıklarının sebebi virüs veya bakterilerdir.
Virüsler direkt temasla ya da havadaki damlacıklar yoluyla bulaşır.
Enfekte kişinin hapşırması, öksürmesi hatta sadece nefes alıp vermesiyle virüs içeren damlacıklar havada asılı kalır.
Solunum yolu enfeksiyonlarının sık yaşandığı kış aylarında beş yaşındaki bir çocuk basit bir üst solunum yolu enfeksiyonu geçirirken bir bebek daha ağır bir tabloyla baş başa kalabilir. Çünkü bağışıklık sistemi henüz gelişmemiş durumdadır.
İşte bu nedenle bebekleri korumak için bazı kurallara uymak önemlidir.
En Sık Karşılaşılan Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları Nelerdir?
Çocuklarda en sık karşılaşılan üst solunum yolu enfeksiyonları
• Tonsillofarenjit (bademcik ve boğaz iltihabı),
• Rinosinüzit (nezle) ve
• Akut otitis media (ortakulak iltihabı) denilen enfeksiyonlardır.
Tonsillofarenjit Nedir?
Bademcik ve boğaz iltihabıdır.
Çocuklarda sebebi, % 90’dan fazla viral enfeksiyonlardır ve antibiyotik verilmesi gerekmez.
Doktora gittiğinizde boğaz enfeksiyonu teşhisinin ardından antibiyotik verildiyse, gereksiz verilmiş demektir.
Hangi Durumlarda Çocuklara Antibiyotik Verilir?
5-15 yaş çocuklarda bakteriyel enfeksiyon sıklığı artar.
Bu nedenle mutlaka beta testi ve boğaz kültürü alınmalı, beta bakterisi saptanırsa antibiyotik verilmelidir.
Rinosinüzit (Nezle) Nedir?
Rinosinüzit, burun ve yüz kemiklerinin arasındaki paranazal sinüslerin iltihabıdır.
Nezle olarak da adlandırabiliriz.
Çocuklarda sebebi, % 98 virüslerdir ve antibiyotik ile tedavi edilmesine gerek yoktur.
Aslında boğaz enfeksiyonları sırasında rinosinüzit de tabloya sıklıkla eşlik eder.
Koyu renk burun akıntısı çocukta rinosinüzit olduğu anlamına gelir.
Beraberinde 3 günden uzun süren ateş varsa ve belirtiler 10 gündür azalmadan devam ediyorsa mutlaka doktora tekrar görünmeli. Antibiyotik kullanımı gerekebilir.
Antibiyotik Gerektiren Bakteriyel Sinüzit En Sık Hangi Yaşlarda Görülür?
Antibiyotik gerektiren bakteriyel sinüzit en sık 2-6 yaş aralığında görülür.
Viral hastalıklarda anitibiyotik tedavisi uygulanmaz.
Akut Otit (Ortakulak İltihabı) Nedir?
Akut otit orta kulağın ani başlayan birikimli iltihabıdır.
Diğer üst solunum yolu enfeksiyonlarından farklı olarak genellikle sebebi bakteriyeldir.
Özellikle 2 yaşın altında otit saptandıysa mutlaka antibiyotik ile tedavi edilmelidir.
Otit Hangi Yaş Aralığında Sık Görülür?
Otit, ilk 2 yaşta sık görülür.
En sık 6-18 ay aralığındaki bebekler otit olurlar.
5 yaşın altında her çocuk, genellikle en az 1 kez otit geçirir.
En Sık Karşılaşılan Alt Solunum Yolu Enfeksiyonları Nelerdir?
Çocuklarda en sık karşılaşılan alt solunum yolu enfeksiyonları,
• Pnömoni,
• Bronşiolit ve
• Larenjit denilen enfeksiyonlardır.
Pnömoni (Zatürre) Nedir?
Pnömoni, daha çok zatürre adıyla bilinir.
• Akciğer dokusunun iltihabıdır.
• En sık ilk 5 yaşta görülür.
• 2 yaş altında % 85 sıklıkta virüsler sebep olur.
• Pnömoni durumunda yaşa ve muayene bulgularına bağlı olarak çocuğa ayakta veya hastaneye yatarak antibiyotik tedavisi verilebilir.
Bronşiolit Nedir?
Akciğerdeki küçük bronşların viral iltihabıdır.
• Beraberinde hırıltı, öksürük, nefes sıkışıklığı da olur.
• Bronşiyolitin sebebi viral enfeksiyonlardır.
• Tedavisinde antibiyotikler verilmemelidir.
Larenjit Nedir?
Larenjit, ses tellerinin iltihabıdır.
• Bazen soluk borusu da iltihaba eşlik ederse laringotrakeit olarak adlandırılır.
• Genellikle sebebi viral enfeksiyonlardır.
• Antibiyotik verilmesine gerek yoktur.
• Çocukta genellikle ses kısıklığı ve boğuk öksürük görülür.
Hangi Bebekler Solunum Yolu Hastalıkları Açısından Risk Altındadır?
Genel olarak,
• 6 aydan küçük
• Yaşadığı evde sigara içilen
• Anne sütünden erken kesilmiş
• Ciddi beslenme bozukluğu olan ve
• Bağışıklığının düşük olduğu bilinen çocuklar risk altında denilebilir.
Bebeklerde Solunum Yolu Hastalıklarının Genel Belirtileri Nelerdir?
Solunum yolu hastalıklarında en sık belirti öksürüktür.
• Ateş,
• Burun akıntısı,
• Tıkanıklık,
• Baş ağrısı,
• Kulak ağrısı,
• Boğaz ağrısı,
• Ses kısıklığı,
• Hırıltı,
• Nefes sıkışıklığı solunum yolu hastalıklarının genel belirtileri arasındadır.
Solunum Yolu Hastalıkları Ortalama Kaç Gün Sürer?
Üst solunum solu enfeksiyonları ortalama 3-7 gün devam edebilir.
İyileşme sonrası öksürük 3-4 hafta devam edebilir.
Alt solunum yolu enfeksiyonları ise biraz daha uzun sürebilir.
Bebeklerde Kaç Derece Ateş Tehlikelidir?
Üst ve alt solunum yolu enfeksiyonlarında ateş sıklıkla görülür.
• Vücut ısısının 38 derece üzerinde olmasına ateş diyoruz.
• 41 derecenin üzerindeki ateş tehlikelidir ve hemen hastaneye gidilmelidir.
• Özellikle 40 derece altındaki ateş, ateş düşürücüler ile izlenmelidir.
• Ailelerin en çok korktukları ateşli havale, ateşin yüksekliği ile ilişkili değildir. Ateş ne kadar yüksekse havale riski artmaz. Ateş düşürücü kullanmak da havale olmasını engellemez.
• Bu nedenle ateş yükselir yükselmez hemen hastaneye gitmek doğru olmaz, çünkü hastaneye gitmeniz gereksiz tedavi ve tetkik ihtimalini artırır.
• Bu durumlarda güvendiğiniz doktorunuz ile iletişim kurmanız daha sağlıklı olacaktır.
• Tek istisna 3 aydan küçük bebeklerdir. Eğer bebeğiniz 3 ayın altında ise ve ateşi yükseldiyse evde düşürmeye çalışmamalı, hemen hastaneye gitmelisiniz.
Solunum Yolu Hastalıklarının Teşhisi Nasıl Yapılır?
Solunum yolu enfeksiyonlarının tanısı kan tahlilleri ile değil, genellikle muayene ile konulur.
Bebeklerde Solunum Yolu Hastalıklarının Tedavisi Nedir?
Bebeklerde solunum yolu hastalıklarının tedavisinde aşağıdaki yöntemler izlenmelidir.
• Viral solunum solu enfeksiyonlarında bol su içilmelidir.
• Ateş varsa ateş düşürücüler ile izlenebilir.
• Şiddetli öksürük ve nefes darlığı varsa mutlaka doktorunuza muayene olmalısınız.
• Boğaz enfeksiyonu, nezle, bronşiolit, larenjit sıklıkla viral enfeksiyonlardır ve antibiyotik verilmemelidir. Bol su ve burnun açık tutulması genellikle yeterli olacaktır.
Bir Çocuğun (0-6 yaş arası) Yılda Kaç Kez Solunum Yolu Enfeksiyonu Olması Normaldir?
Sağlıklı bir çocuk, yılda 6-8 kez üst solunum yolu enfeksiyonu geçirebilir.
Yılda 10-14 kez hasta olan sağlıklı çocuklar bile vardır.
Her sağlıklı çocuk ilk 3 yaşta 1 kez zatürre, 2 kez orta kulak iltihabı geçirebilir.
Hangi Durumlar Acil Kabul Edilir?
Aşağıdaki durumlar acil müdahale gerektiren durumlardır.
• Ateş 3 günden uzun sürdüyse,
• Ateş 40 derecenin üzerine çıkıyorsa,
• Şiddetli ve sürekli kusma varsa,
• Nefes sıkışıklığı varsa,
• Çocuk boğulur gibi öksürüyorsa,
• Morarma varsa,
• Çocuk baygın gibiyse,
• Çocuğun çok ağrısı varsa mutlaka doktor muayenesi gerekir. Çocuk acilen en yakın sağlık kurumuna götürülmelidir.
Bebeğimi Solunum Yolu Hastalıklarından Nasıl Korurum?
Bebeği solunum yolu hastalıklarından korumanın en önemli yolu hijyen kurallarına dikkat etmektir.
• Bebeklere dokunmadan önce eller mutlaka yıkanmalıdır.
• Annesi, babası, anneannesi, babaannesi, dedesi dahil herkes bebeğe dokunmadan önce mutlaka ellerini yıkamalıdır.
• Bir başkasının bebeğimize dokunmasına izin vermemeliyiz.
• Evde, hatta balkonda bile sigara içilmesine izin vermemeliyiz.
• Evimiz çok sıcak olmamalı, ideal derece 22-24 arasıdır.
• Evimiz her gün havalandırılmalı. Evimize günlük temiz hava aldırmalıyız.
• Unutmayın, çocuklarımız üşümekten değil, virüs veya bakteri bulaşmasından hasta olurlar.
ÖNEMLİ NOT: Dikkatimizi aman üşümesin yerine, nasıl daha az virüs bulaşmasını engelleyebilirim konusuna yöneltmeliyiz.
Umarım size fayda sağlayan bir içerik okuduğunuzu düşünüyorsunuzdur ve yorumlarınızla katkıda bulunursunuz. Deneyimlerinizden faydalanmak bizi mutlu edecek ve kendimizi geliştirmemizi sağlayacaktır. Teşekkürler.
