Düz Kafa Sendromu (Plagiosefali) Nedir?

Düz kafa sendromu ya da tıbbi adıyla plagiosefali bebeğin kafasının dış etkenler nedeniyle normal dışı bir şekil almasını anlatır.

Bebeğin kafasının arkasında ya da yanlarda düzleşme, hatta çökme olabilir.

Bu sendrom doğumdan sonra olabildiği gibi anne karnında da gelişebilir.

Hemen söyleyelim, erken teşhis, doğru tedavi ve alınacak önlemlerle bebeğin kafasının şekli düzeltilebilir. Beyin gelişimini etkileyecek bir durum yaşanmaz.

Yazımızda düz kafa sendromu ile ilgili tüm merak edilenleri anlattık.

 

 

Düz Kafa Sendromu (Plagiosefali) Nedir?

Düz kafa sendromu, bebeklerde kafanın arka kısmında ya da yan kısımlarında pozisyona bağlı olarak gelişen düzleşmeye verilen addır.

Tıbbi olarak plagiosefali olarak tanımlanır.

Genellikle bebeğin anne karnındaki pozisyonu ya da doğum sonrası yatış pozisyonu ile ilgili bir durumdur.

Yenidoğan bebeğin kafatası kemikleri ince ve esnektir. Kafası yumuşaktır ve kolaylıkla şekil değiştirebilir durumdadır.

Bu nedenle başın aynı bölgesine uygulanan basınç, o bölgede düzleşmeye yol açabilir.

Bebekler doğumdan sonra ilk zamanlarda geniş hareket kabiliyetine sahip değildir. Uzun süre sırtüstü bıraktığınızda o şekilde yatmaya devam edebilirler.

Böyle durumlarda plagiosefali, yani kafanın arkasında düzleşme gerçekleşmesi mümkündür.

Bebeğin başındaki asimetrik şekil bozukluğu doğumdan hemen sonra ya da ilk aylarda kendini hızla belli eder.

Johns Hopkins Tıp Fakültesi Çocuk Hastanesi Uzmanları düz kafa sendromunun bebeğin beyin gelişimini etkilemediğini söylüyor.

Bu sendrom genellikle cerrahi müdahale gerektirmiyor.

Bebeğin uyku pozisyonunu değiştirmek, bebeği daha sık kucağa almak, karınüstü faaliyet süresini artırmak gibi kolay egzersizlerle üstesinden gelinebiliyor.

Düz Kafa Sendromunun Nedenleri Nelerdir?

Bebeklerin ilk 1 yıl sırtüstü uyumaları ani bebek ölümü sendromunu (ABÖS) önlemek açısından önemlidir.

Zaten bu nedenle Amerikan Pediatristler Akademisi 1992 yılında “Bebekler Sırtüstü Uykuya” kampanyasını başlattı.

Bu kampanya ABÖS oranlarında ciddi bir düşüşe yol açtı.

Ani Bebek Ölümü Sendromu ile ilgili detaylı bilgiyi ilgili yazımızda bulabilirsiniz.

Ne var ki sürekli sırtüstü yatmak bazı bebeklerde düz kafa sendromuna neden olabilir. İşte bu yüzden karınüstü aktivite zamanları çok önemlidir.

Şimdi madde madde düz kafa sendromuna yol açabilecek koşullara göz atalım:

• Bebeğin uyku pozisyonu: Bu en yaygın neden. Bebekler uzun sürelerle sırtüstü uyuduklarında, kafaları belli bir noktada düzleşmeye başlayabilir.

Çünkü son derece yumuşak haldeki kafatasına hep aynı noktadan basınç uygulanır. Bu da zamanla şekil bozukluğu yaratabilir.

Uzmanlar bebeği oto koltuğu, puset, ana kucağı gibi araçların içinde uzun süre uyutmanın da bu soruna zemin oluşturabildiğini söylüyor.

• Prematüre doğum: Johns Hopkins Tıp Fakültesi Çocuk Hastanesi uzmanları prematüre bebeklerin düz kafa sendromuna daha yatkın olabildiklerini belirtiyor. Bunun nedeni kafataslarının, zamanında doğan bebeklere göre daha yumuşak olması.

Ayrıca çoğu prematüre bebek doğum sonrası tıbbi ihtiyaçları ve son derece kırılgan olmaları nedeniyle kuvözde ya da yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde uzun süreyle sırtüstü yatmak durumunda kalabiliyor.

Bu durum da düz kafa sendromuna yol açabiliyor.

• Anne rahmindeki pozisyon: Bazı bebeklerde düz kafa sendromu doğumdan önce başlayabilir.

Amniyon sıvının azlığı ya da rahim bozuklukları, bebeğin anne rahmindeki pozisyonu temel etkenlerdir. Kimi zaman annenin pelvisi bebeğin kafatası üzerinde baskı oluşturabilir.

Bebek kafasında şekil bozukluğuyla doğabilir.

• Doğum şekli: Sezaryen ya da normal doğum düz kafa sendromuna neden olabilecek etkenlerdir.

Aletli doğumda kullanılan forseps, vakum gibi araçlar bebeğin kafasının şeklinde bozulmaya neden olabilir.

• Çoğul gebelikler: Çoğul gebeliklerin büyük bölümünde de bebekler kafalarında düzleşmiş noktalarla doğar.

Çünkü karındaki diğer kardeş ya da kardeşler rahim içindeki pozisyonlarından dolayı birbirlerinin kafasına basınç uygulayabilir.

• Tortikolis: Eğri boyun anlamına gelen tortikolisin bebeğin anne karnındaki duruş bozukluğuna bağlı olarak oluştuğu düşünülür.

Tortikolisi olan bebekler başlarını sağa sola çevirmekte zorluk çekebilir çünkü bir yöndeki boyun kasları sertleşmiş ve kısalmıştır. Bu nedenle bebek başını hep aynı pozisyonda tutma eğilimindedir. Düz kafa sendromu da bu şekilde ortaya çıkar.

Düz Kafa Sendromu Ne Derece Endişe Vericidir?

Dünyaca ünlü tıp kurumu Mayo Klinik uzmanları düz kafa sendromunu daha çok kozmetik bir sorun olarak değerlendiriyor.

Basınç nedeniyle başın arkasında ya da yanlarında oluşan düzleşme herhangi bir beyin hasarına yol açmaz ya da bebeğin gelişimi üzerinde engel oluşturmaz.

Mayo Klinik uzmanları doğumdan sonraki birkaç ay içinde bebeğin daha iyi baş ve boyun kontrolü sağlayacağını ve kafa üzerindeki basıncın daha dengeli dağılacağını söylüyor.

Siz yine de doktorunuzla düz kafa sendorumunu enine boyuna değerlendirin ve yapılması gerekenler üzerinde konuşun.

Yazımızın ilerleyen bölümlerinde okuyacağınız önlemleri, dikkat edilmesi gerekenleri hayatınıza almaya gayret edin.

Düz Kafa Sendromunun Belirtileri Nelerdir?

Düz kafa sendromu doktorun yapacağı gözle muayenede kolaylıkla teşhis edilebilir.

Sendromun etkileri her vakaya göre farklıdır.

Genel olarak kafatası şekil bozuklukları hafiften daha ciddi vakalara doğru bir seyir gösterir.

Doktorunuz düz kafa sendromunun aşağıdaki belirtilerine bakarak bebeğin durumuyla ilgili bir karara varır:

• Genellikle kafanın arka bölümünde, kimi zaman da yanlarda düzleşmiş bir bölge/bölgeler
• Belli bir noktada saç kaybı
• Kafada şekil bozukluğu
• Kulaklarda orantısızlık ve farklılık

Kafatası Şekil Bozukluklarının Çeşitleri Nelerdir?

Kafatası şekil bozuklukları arasında en yaygın karşılaşılan ve en çok bilinen düz kafa sendromudur. Genellikle alınan basit önlemlerle ortadan kalkar, cerrahi müdahale gerektirmez.

Ancak daha ciddi sonuçları olan şekil bozuklukları da var.

Şimdi bunlara kısaca göz atalım.

• Brakisefali: Kafanın arkasının tamamen düz olmasıdır.

Kafa orantısız biçimde geniştir.

Alın genellikle şişiktir ya da iki yönden de ileri doğru çıkıktır.

Kafa yukarı doğru uzundur.

Yüz, kafanın büyüklüğüne göre küçük kalmıştır.

• Dolikosefali: Dar ve orantısız uzunluktaki kafa yapısını ifade eder.

Genellikle prematüre doğan bebeklerde görülür.

Bazı vakalarda deformasyon cerrahi yöntemlerle tedavi edilirken bazılarında yatma pozisyonunu değiştirmek ya da kafa bandı kullanmak yeterlidir.

Burada kilit nokta mutlaka uzman bir doktora görünmektir. Bebek özelinde bir tedavi uygulamak ve düzenli takibini yapmak çok önemlidir.

• Kraniyosinostoz: Kafa kemikleri arasındaki eklemlerin erken kapanmasını ifade eder.

Bu eklemlerin hepsi birlikte kapanırsa küçük kafa olur; biri kapanır biri açık kalırsa kafa şekil bozukluğu olur.

Kraniyosinostoz vakalarında beyin gelişimi etkilenir, ortaya ciddi sonuçlar çıkar.

Bebeğin vakit kaybetmeden mutlaka bir beyin cerrahına götürülmesi gerekir.

Kraniyosinostozu olan bebekler genellikle 3.–9. aylar arasında ameliyat edilir.

Düz Kafa Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?

Düz kafa sendromunu doktorlar genellikle bebeğin kafasına bakarak teşhis edebilir.

Tortikolis teşhisi için doktorun bebeğin boyun hareketlerini gözlemlemesi gerekir. Genellikle laboratuar testlerine, röntgen ve tomografi gibi görüntüleme tekniklerine ihtiyaç duyulmaz.

Doktor bebeğin kafa şeklindeki değişimi takip edebilmek için hastayı belli aralıklarla görmek ister.

Uyku pozisyonunu değiştirmek kısa zamanda bebeğin kafa şeklinde de olumlu yönde değişim yaratır çünkü bebek düz kafa sendromundan (plagiosefali) muzdariptir.

Bebekte düz kafa sendromundan daha ciddi bir durum varsa, o zaman pozisyonel değişiklik pek bir etki yaratmaz. Bu durumda doktor kraniyosinostoz ya da bir başka durumdan şüphe duyar.

Aile, pediyatrik beyin ve sinir cerrahı ya da konusunda uzman bir başka doktora yönlendirilir. Bu durumda röntgen ya da tomografi gibi görüntüleme tekniklerine ihtiyaç duyulabilir.

​Düz Kafa Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?

​Düz kafa sendromu tedavisi bebeğin semptomlarına, yaşına ve genel sağlığına bağlıdır der Johns Hopkins Tıp Fakültesi uzmanları.

Ayrıca vakanın şiddeti de tedavide en belirleyici unsurdur.

Aşağıdaki yöntemler hafif ve orta dereceli vakalarda uygulanabilecek kolay yöntemlerdir.

İleri vakalarda bu yöntemlerin yanı sıra başka müdahaleler de gerçekleştirilir.

• Uyku sırasında bebeği yeniden pozisyonlamak: İlk 1 yıl bebeklerin ani bebek ölümü sendromu nedeniyle sırtüstü yatırılmaları tavsiye edilir. Ancak bu durum düz kafa sendromunun da en yaygın nedenlerinden biridir.

İşte bunu önlemek için yapabileceğiniz çok basit birşey var: Bebeğin başını belli aralıklarla diğer yöne çevirmek.

Böylece bebeğin kafasına hep aynı noktadan basınç gelmesini engellemek.

Buna yeniden pozisyonlama terapisi deniyor. Ve çoğu bebekte işe yarayan bir yöntem.

• Karınüstü aktivite süresini uzatmak: Bu yöntem en basit haliyle, bebeğin uyanık olduğu zamanlarda karınüstü pozisyonda zaman geçirmesini sağlamak.

Minik oyunlarla bu süreyi uzatıp bebeğin kafasının arkasına gelen basıncın etkisini azaltabilirsiniz.

Bu arada bebeğin oto koltuğu, ana kucağı gibi araçlarda daha az zaman geçirmesini sağlamak da bir diğer etkili yöntem.

• Bebeği kucaklamak: Bebeğinizi ana kucağı, puset gibi araçlarda sırtüstü yatar pozisyonda uzun süre bırakmak yerine kucağınıza alabilirsiniz. Kucakta sık sık yapacağınız pozisyon değişiklikleri de bebeğe iyi gelecektir.

• Özel yastık kullanmak: Ortası delik yastıklar düz kafa sendromu riski taşıyan bebekler için rahatlatıcı bir seçenek olabilir. Ancak bunun için mutlaka doktorunuzla iletişimde olun.

• Fizik tedavi: Doktorunuz gerek gördüğü takdirde fizik tedavi de bebeğin boyun kaslarının kısalıp sertleşmesinden kaynaklanan düz kafa sendromu belirtilerinden kurtulmasını sağlar.

Sorun düz kafa sendromundan (plagiosefali) daha ilerideyse ve bebek 6 aylık olduğu halde kafasının şeklinde herhangi bir düzelme olmuyorsa doktorunuz mutlaka farklı bir tedaviye gidecektir.

Bebeğin kafatası boyutlarına ve şekil bozukluğuna uygun “kask” bu tedavilerden biridir.

Doğru kullanıldığı takdirde çok etkili olduğu söylenen kask tedavisinin süresi bebeğin durumunun ciddiyetine bağlıdır.

Karınüstü Aktivite Zamanının Düz Kafa Sendromu Üzerindeki Etkisi

Karınüstü aktivite zamanı bebeklerin henüz baş ve boyun kontrollerini tam sağlayamadıkları ilk aylarda ebeveynlerin imdadına yetişen bir yöntemdir.

Bebek uyanık olduğu zaman diliminde karınüstü pozisyona getirilir. Bu şekilde sırtüstü yatmaktan dolayı kafasının arkasında oluşan basıncın etkisi hafifletilir.

Bebek farklı bir pozisyonu deneyimler, farklı yetenekler geliştirme imkanı bulur.

Burada kilit nokta, karınüstü aktivite zamanında bebeği hiçbir koşul altında yalnız bırakmamaktır.

İlk aylar bebeğin dünyaya alışma ve hızla büyüme süreci. Bu sürece en güzel şekilde eşlik etmek bakım veren yetişkinin en önemli görevi.

Yere ya da uygun bir alan örtü serin. Gereken güvenlik önlemlerini aldığınızdan emin olun. Bebeği örtünün üzerine yüzüstü bırakın ve gözlerinizi ondan ayırmayın.

Bebeğin gelişim dönemine bağlı olarak farklı oyunlar oynayabilir, paylaşımlarınızı çeşitlendirebilirsiniz.​

Yenidoğan bebeğiniz ve karınüstü aktivite zamanı

3-6 ay arasında olan bebeğiniz ve karınüstü aktivite zamanı

​

Düz Kafa Sendromu Önlenebilir mi?

Bebeğinizin kafasında bir düzleşme sorunu olmasını önlemek için yapabilecekleriniz elbette var. Şimdi bu önlemlere göz atalım.

Bebek uyurken yapılabilecekler

Bebeğiniz uyurken sırtüstü konumlandırmanız çok önemlidir.

Çünkü ani bebek ölümü riskini azaltacak temel yöntem budur.

Ancak bu yöntem düz kafa sendromu açısından da risk yaratabilir.

Bu nedenle bebek uyurken belli aralıklarla başını farklı yönlere çevirmeniz riski ortadan kaldırabilir.

Bebek uyanıkken yapılabilecekler

Bebeğiniz uyanıkken yere temiz bir örtü serin.

Bebeği örtünün üstüne karınüstü yatırın.

Bu pozisyon bebeğin boyun ve gövde kaslarını kuvvetlendirecek. Beden koordinasyonuna ve gelişimine katkı sağlayacaktır.

Bebeğinizi kucağınızda beslerken ya da taşırken, kafasının hep aynı yerine baskı gelmeyecek şekilde pozisyonunu değiştirmeyi unutmayın.

Bebekle seyahat ederken yapılabilecekler

Seyahat sırasında bebeğin oto koltuğu, ana kucağı ya da puset gibi araçlarda taşınması güvenlik açısından çok önemlidir.

Ancak seyahatlar sırasında kısa bir mola verip bebeği bu araçların içinden çıkarmak da düz kafa sendromu riskini azaltmak açısından çok faydalıdır.

Bir de bebeği bu araçların içinde uzun süreli uyutmak konusu var. Şartlarınız uygunsa bunu yapmayın. Bebeği mümkün olduğunca bu araçların içinde uzun süreyle yatırmayın.

Düz Kafa Sendromu Kendi Kendine Geçer mi?

Düz kafa sendromu kendi kendine geçebilir. Ancak bu, deformasyon hafif ise mümkündür.

Erken teşhis, bebeğin sırtüstü pozisyonda uzun süre yatmasını engellemek gibi önlemler bebeğin kafasındaki şekil bozukluğunun kendiliğinden geçmesini sağlayabilir.

Ayrıca bebek büyüdükçe daha aktif olacak, sizinle bire bir iletişime girecek, yatış pozisyonunu kendi kendine değiştirmeye başlayacaktır.

Siz yine de her koşulda doktorunuzdan mutlaka görüş alın.

Çünkü bazı vakalar kendi kendine geçmediği gibi ciddi müdahale gerektirebilir. Bu konuda size en çok yardımı çocuk doktorunuz verecektir.

---

Düşüncelerini ve deneyimlerini benimle paylaşan okuyucularım içeriklerimi zenginleştiriyorlar. Önerilerinizi başka insanlara ulaştıracağım için katılımız beni mutlu edecek. Tekrar görüşmek dileğiyle…

Kaynaklar: hopkinsallchildrens.org, mayoclinic.org, kidshealth.org, childrenshospital.org, hopkinsmedicine.org, familydoctor.org